Helena Gasperska-Krygier

Pseud.Helenka(ur.31 stycznia 1899 w Kałudze jako Helena Krygier,zm.27 czerwca 1969 w Warszawie)działaczka polskiego i rosyjskiego ruchu komunistycznego.Córka mierniczego Stanisława Krygiera pracującego przy budowie kolei.W 1902 r.wraz z rodziną przeniosła się do Moskwy,gdzie skończyła gimnazjum i od 1918 r.pracowała w polskich instytucjach partyjnych i państwowych Komisariacie ds.Polskich przy Komisariacie Ludowym ds.Narodowości RFSRR,Polskim Archiwum Rewolucji przy Centralnym Komitecie RKP,była też zastępcą sekretarza w Centralnym Biurze Organizacji Komunistycznych w Miejscowościach Okupowanych przy CK WKP.Członkini RKP ze stażem od 1919 r.od III 1919 r.była w Wilnie zastępcą sekretarza redakcji organu prasowego Centralnego Komitetu Wykonawczego grup KPRP w Rosji"Młot" i zastępcą kierownika biblioteki w klubie robotniczym.W końcu kwietnia 1919 r.po zajęciu Wilna przez polskie oddziały,została aresztowana i osadzona w więzieniu na Łukiszkach,potem internowana w Dąbiu p.Krakowem.W IV 1920 r.wróciła do Moskwy w ramach wymiany więźniów politycznych.V-VIII 1920 r.była sekretarką Zofii Dzierżyńskiej w Wydziale Mniejszości Narodowościowych w Komisariacie Ludowym Oświaty RFSRR,potem od 1 VIII do 1 X 1920 członkiem sekretariatu TKRP w Grodnie,Kownie,Mińsku i Białymstoku.W X 1920 r.na wniosek kierownictwa KPRP skierowana do działalności w KPRP w kraju;otrzymała dokumenty na nazwisko Helena Gasperska,którym odtąd się posługiwała.Została funkcjonariuszką KPRP w Gdańsku i Berlinie,była współpracownicą"Nowego Przeglądu".1922-1926 pracowała w poselstwie ZSRR w Berlinie,potem w Komisariacie Ludowym Spraw Zagranicznych w Moskwie.Od 1926 r.pracowała w Polskiej Sekcji Kominternu,od VI 1927 r.sekretarz w Wydziale Łączności Międzynarodowej Komitetu Wykonawczego Kominternu.1925-1927 studiowała zaocznie na Komunistycznym Uniwersytecie im.Swierdłowa.W 1933 r.jej mąż Dymitr Marecki związany z grupą Bucharina,a ona sama poddana represjom.Od 1947 r.mieszkała w Aleksandrowie k.Moskwy i była tam chałupniczką w spółdzielni pracy,1949-1957 w Moskwie.W 1956 r.zrehabilitowana i przywrócona w prawach członka partii.W VII 1957 r.osiadła w Warszawie.Odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Orderem Czerwonego Sztandaru.Pochowana na wojskowych Powązkach.