czwartek, 28 lutego 2013

Złotoryja

(łac.Aureus Mons,niem.Goldberg)miasto i gmina w południowo-zachodniej Polsce,w województwie dolnośląskim,siedziba powiatu złotoryjskiego,nad rzeką Kaczawą.Według danych z 30 czerwca 2012 roku miasto miało 16447 mieszkańców.W średniowieczu ośrodek wydobycia złota,później(do połowy XX wieku)miedzi,obecnie bazaltu.Ponadto przemysł włókienniczy i papierniczy.
Położenie
Złotoryja położona jest na Pogórzu Kaczawskim,w dolinie Kaczawy oraz na otaczających ją wzgórzach,w miejscu,gdzie rzeka wypływa na Równinę Chojnowską.Według danych z 1 stycznia 2010 powierzchnia miasta wynosiła 11,51 km².Miasto stanowi 2% powierzchni powiatu.Według danych z roku 2008 Złotoryja ma obszar 11,51 km²(485.miejsce w kraju),w tym:użytki rolne:60%,użytki leśne:6% Złotoryja historycznie leży na Dolnym Śląsku.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa legnickiego.
Toponimia
W polskojęzycznym dokumencie z 1750 miasto wspomniane jest pod nazwą Goldberga.W polskim źródle z 1895 r.podano polskie nazwy Złotagóra oraz Złotorya.Na polskiej mapie wojskowej z 1935 r.przy oznaczeniu miasta podano polski egzonim Złota Góra.Nazwę Złotoryja ustalono urzędowo w 1946 r.
Historia
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:
  • Stare Miasto
  • kościół pomocniczy pw.Narodzenia Najświętszej Maryi Panny,z 1230 r.,XVI-XX w.
  • kościół cmentarny dawniej pw.św.Mikołaja,obecnie polsko-kat.pw.Świętego Krzyża,z XIV-XIX w.;położony na wzgórzu,gdzie na przełomie XII w. i XIII w.powstała osada górników złota.Zdobi go okazały,XIV-wieczny portal z misterną dekoracją roślinną.Na zewnętrznych elewacjach zachowały się interesujące epitafia z czasów nowożytnych
  • zespół klasztorny franciszkanów, z XV-XIX w.:kościół,obecnie par.pw.św.Jadwigi,klasztor,obecnie plebania są dziełem zakonu franciszkanów,sprowadzonych przez św.Jadwigę w pierwszej połowie XIII w.Świątynia po osiemnastowiecznej odbudowie,z barokowym wystrojem fasady i wnętrza.Tuż obok kościoła znajduje się wotywna kapliczka słupowa z końca XV stulecia i XVIII-wieczna statua św.Jana Nepomucena
  • zespół mauzoleów na cmentarzu komunalnym,ul.Cmentarna 10,z XVIII w.-XX w.:
  • mauzolea rodzin:Guenther,Langner i Jaekel;Eisler,Gottschling,Haerold,Schmaller,Schoffer;Hoeher i Ehrlich;Mende,Gottschling;Schafer i Hibner;Steinbrecher,Weber,Hein,Schubert,Kuehn
  • pozostałości murów obronnych,z XIV w.,XVI w.
  • brama Górna zw.Basztą Kowalską,z XIV w.,XVI w.,jej gotycki hełm zniszczono podczas walk o miasto w czasie wojen napoleońskich.Do dzisiaj zachowały się fragmenty średniowiecznych obwarowań
  • katownia,ul.Zaułek,z XVIII w.
  • domy,ul.Konopnickiej 15(d.27),19(d.30);21 i 21a(d.20,20a),z 1785 r. i 1965 r.,24(d.28)
  • dom,ul.Mickiewicza 30,z XVII w.,XIX w.
  • dom,ul.Piłsudskiego 24,z XVIII w.,k.XIX w.
  • dom,Rynek 2,z XVI w.,k.XIX w.
  • zajazd,ob.hotel,Rynek 5,z 1623 r.,XVII w.,XIX w.
  • domy,Rynek 6,7,8,9,10,11,12,13,14,15,z XVI w.,XVII w.,1730 r.,XVIII w.,XIX w.
  • dom,ul.Szkolna 2,z XVI w.,XVIII w.
  • domy,pl.Niepodległości 3,4,5,z 1738 r.,k.XIX w.
  • młyn z częścią mieszkalną,ul.Kolejowa 6/8,z poł.XVII w.,k.XIX w.
  • wieża wodociągowa,z pierwszej poł.XVIII w.
inne zabytki:
  • Cmentarz żydowski w Złotoryi
Turystyka
Lista atrakcji turystycznych:
  • Baszta Kowalska
  • czternastowieczne mury obronne
  • Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny
  • Kościół św.Jadwigi
  • Kościół św.Krzyża(dawniej i potocznie:św.Mikołaja)
  • Fontanna Delfina
  • Fontanna Górników
  • Kopalnia Złota"Aurelia"
  • Muzeum Złota
  • Rezerwat przyrody Wilcza Góra
Demografia
Struktura demograficzna mieszkańców Złotoryi wg danych z 31 grudnia 2007
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
Jednostka osób % osób % osób %
Populacja 16492 100 8709 52,81 7783 47,19
Wiek przedprodukcyjny(0–17 lat) 2892 17,54 1421 8,62 1471 8,92
Wiek produkcyjny(18–65 lat) 11409 69,18 5699 34,56 5710 34,62
Wiek poprodukcyjny(powyżej 65 lat) 2191 13,29 1589 9,63 602 3,65
Komunikacja i transport
Miasto przecina szereg dróg wojewódzkich:
  • droga wojewódzka nr 328 Marciszów-Nowe Miasteczko(droga do Jeleniej Góry i Chojnowa)
  • droga wojewódzka nr 363 Bolesławiec-Ujazd Górny(droga do Bolesławca i Jawora)
  • droga wojewódzka nr 364 Gryfów Śląski-Legnica(droga do Lwówka Śl. i Legnicy z dojazdem do Autostrady A4)
oraz linii kolejowych:
  • 284Legnica-Zawidów obecnie eksploatowany jest tylko 1-torowy zelektryfikowany(w 1988)odcinek z Legnicy do stacji Jerzmanice-Zdrój o długości 23,7 km(14 grudnia 2008 ponownie uruchomiono przewozy pasażerskie,zawieszenie przewozów nastąpiło 31 sierpnia 2009 roku).Początki linii sięgają 15 października 1884
  • 316Złotoryja-Rokitki linia 1-torowa nieprzejezdna(od kwietnia 2004)na całym 29,3 km odcinku.Początki linii sięgają grudnia 1906
Linie kolejowe towarowe i osobowe
W okolicy Złotoryi znajdują się liczne zakłady zajmujące się wydobyciem surowców mineralnych.
W transporcie wykorzystywane są linie:
  • 312Jerzmanice-Zdrój-Marciszów(budowa:1895-1896)eksploatowana na 3,24 km odcinku Jerzmanice Zdrój-Krzeniów obsługa zakładu PGP w Krzeniowie i Wilkowie
  • 342Jerzmanice-Zdrój-Wilków eksploatowana na odcinku 3,5 km,obsługa zakładu PGP na Wilczej Górze
  • Bocznica Krzeniów PGP Bazalt Wilków 4 km bocznica zakładu PBP Bazalt
Linie kolejowe osobowe
  • 284 Jerzmanice-Zdrój-Wrocław(brak pociągów osobowych)
Transport publiczny
W mieście istnieje dworzec PKS obsługujący ważne połączenie Sudetów z Morzem Bałtyckim i inne połączenia krajowe,wojewódzkie i lokalne.Do miasta dojeżdżała linia Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego z Legnicy(linia nr 22 Legnica PKP-Złotoryja Szpital),w dniu 1 lipca 2009 linia ta została zlikwidowana.W Złotoryi przewozem osób zajmują się również firmy prywatne,które świadczą usługi przewozowe na trasach Złotoryja Legnica,Wojcieszów Wrocław i innych.
Lądowisko
Ok.18 km na południowy wschód od miasta zlokalizowane jest lądowisko Złotoryja-Baryt.
Sport
Ze Złotoryi wywodzi się słynna w całej Europie artystyczno-akrobatyczna grupa"Ocelot".W mieście działa pierwszoligowe Złotoryjskie Towarzystwo Tenisowe.W Złotoryi działa też klub kolarski"Baszta"Złotoryja,którego zawodnicy startują w zawodach nie tylko na Dolnym Śląsku.Klub organizuje wyścigi kolarskie.Złotoryja leży także na trasie wyścigu Tour de Pologne.W Złotoryi działa też klub piłki nożnej ZKS Górnik Złotoryja,którego zawodnicy reprezentują miasto na Dolnym Śląsku.Miasto jest także organizatorem Mistrzostw Polski w Płukaniu Złota,organizowało również mistrzostwa świata w tej dyscyplinie.W Złotoryi funkcjonuje lekkoatletyczny klub sportowy"AURUM",zarejestrowany w Polskim Związku Lekkiej Atletyki.W Złotoryi działa klub piłki ręcznej KPR"Gwarek"Złotoryja.Jego zawodnicy reprezentują Złotoryję w lidze dolnośląskiej.Działa również klub siatkarski KKS REN-BUT Złotoryja który jest w 3 Lidze.W Złotoryi działa klub strzelecki"Agat Złotoryja"
Obiekty sportowe w Złotoryi
  • Stadion Miejski(Piłka Nożna,lekkoatletyka)3000 miejsc na trybunach ul.Sportowa
  • Hala Sportowa Tęcza(tenis,siatkówka,koszykówka,piłka ręczna,futsal,ponadto siłownia i salon SPA)102 miejsca na trybunach(w planie 400)ul.Wilcza
  • Hala Sportowa przy Liceum Ogólnokształcącym(siatkówka,koszykówka,piłka ręczna,futsal,akrobatyka)ul.Kolejowa
  • Korty Tenisowe ok.200 miejsc ul.M.Konopnickiej
  • Strzelnica Sportowa
  • Miejski Ośrodek Rekreacji"Pałacyk"(siatkówka plażowa,kajakarstwo,rowery wodne,pływanie)ul.Sportowa
  • Basen Miejski ul.K.Miarki
  • Boisko Orlik przy ulicy Wiosennej i przy ulicy Wojska Polskiego
  • Boiska przy ulicy Lubelskiej(piłka ręczna,koszykówka,siatkówka,bieżnia 400 m oraz do skoku w dal)
Gospodarka
Miasto znajduje się w podstrefie Legnickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Lista przedsiębiorstw w Złotoryi zatrudniających ponad 600 osób:
  • Adeo Screen Sp.z o.o.
  • Kühnl Polska Sp.z o.o.
  • Wilena Sp.z o.o
  • Eucoso Sp.z o.o.
  • AKsys Polska Sp.z o.o.
  • PTB Sp.z o.o.
  • Przedsiębiorstwo Górniczo-Produkcyjne"BAZALT"S.A.
Lista przedsiębiorstw w Złotoryi zatrudniających ponad 1000 osób:
  • Kopalnie Surowców Skalnych SA
  • Kopalnia bazaltu Colas Wilcza Góra
  • "Vitbis"Sp.z o.o.producent ozdób choinkowych
  • "Siku"producent zabawek
Wspólnoty wyznaniowe
Kościół rzymskokatolicki posiada w mieście 3 parafie:
  • Parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Złotoryi
  • Parafia św.Jadwigi Śląskiej w Złotoryi
  • Parafia św.Józefa Robotnika w Złotoryi
W Złotoryi mieszkają też wyznawcy Kościoła Polskokatolickiego.Miejscowa parafia Krzyża Świętego nie posiada duchownego ani obiektu sakralnego.Wierni utrzymują obecnie kontakt z parafią w Jeleniej Górze.W mieście działalność religijną prowadzi także Zbór Świadków Jehowy z Salą Królestwa.
Współpraca międzynarodowa
  • Mimoń
  • Buczacz
  • Westerburg
  • Pulsnitz
  • Magdeburg
  • Solingen
Złotoryjanie
  • Valentin Trozendorf,rektor Gimnazjum Łacińskiego w Złotoryi(XVI wiek)
  • Mariusz Szczygieł,dziennikarz
  • Roman Kołtoń,dziennikarz
  • Jacek Wyskup,członek duetu akrobatycznego Melkart Ball,zwycięzca programu"Mam Talent"
  • Andrzej Chyra,aktor(swoją Złotoryję opisał w miesięczniku Zwierciadło 06/2008)
  • Gabriel Fleszar,piosenkarz
  • Alfreda Mularczyk,polityk,posłanka na Sejm PRL VIII kadencji.

Przywilej borzykowski

przywilej nadany na zjeździe w Borzykowej podczas synodu prowincjonalnego 29 lipca 1210 Kościołowi polskiemu przez książąt dzielnicowych.Przyczyną zjazdu w Borzykowej,była bulla papieża Innocentego III z 9 czerwca 1210 na wniosek niewymienionego z imienia księcia śląskiego(a mógł to być tylko Henryk I Brodaty,gdyż tylko on używał takiego tytułu)postanowił pod groźbą klątwy przywrócić zasadę senioratu.W całym kraju zapanowała konsternacja,a arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz zwołał synod do Borzykowej,gdzie miano spróbować zaradzić powstałemu problemowi.Na zjeździe obecni byli Leszek Biały,książę krakowski,Konrad I mazowiecki,Henryk I Brodaty,Władysław Odonic.Celem zjazdu władców dzielnicowych było przygotowanie obrony przeciwko Mieszku Plątonogiemu i Władysławowi Laskonogiemu,którzy w czasie zjazdu planowali opanowanie Krakowa.W Borzykowej arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz obiecał wszelką pomoc ze strony Kościoła w celu utrzymania Leszka Białego na tronie krakowskim.W zamian za pomoc arcybiskup zażądał od władców dzielnicowych uznania dążności kościelnych w sferze kościelno-politycznych.Książęta przyznali Kościołowi immunitet,zakładający wolność od świadczeń na rzecz państwa i zniesienie tzw.Ius spolii,czyli prawo monarchy do przejęcia majątku ruchomego,będącego prywatną własnością zmarłych duchownych.Prawdopodobnie na zjeździe zniesiono sądzenie duchownych spod państwowego sądownictwa.Przywileju borzykowskiego nie podpisał jedynie Henryk Brodaty.Równocześnie z nadaniem przywileju,w Borzykowie obradował synod prowincjonalny,którego zadaniem było przeprowadzenie reformy kościelnej.Po reformie Kościół wzmocnił się wewnętrznie i tym samym mógł zająć stanowisko wobec władzy państwowej.W czasie gdy obradował zjazd borzykowski,Mieszko I Plątonogi wjechał do Krakowa i zasiadł na tamtejszym tronie.Rządził niecały rok,bowiem zmarł 16 maja 1211.

Lubusz

(niem.Lebus)miasto w Niemczech,w Brandenburgii,nad Odrą,w powiecie Märkisch-Oderland,siedziba urzędu Lebus;historyczna stolica Ziemi Lubuskiej.
Historia
Gród w Lubuszu powstał na lewym brzegu Odry prawdopodobnie w X wieku jako ośrodek plemienia Lubuszan.Do Polski został przyłączony zapewne na samym początku panowania Mieszka I.W swojej historii pełnił bardzo ważną rolę przyjęcia pierwszego uderzenia na wypadek wojny niemiecko-polskiej.Z tego też powodu w XIII-wiecznych kronikach nazwano Lubusz kluczem do Królestwa Polskiego.W 1124(w czasach Bolesława III Krzywoustego)legat papieski Idzi z Tuskulum wpłynął na powstanie tutaj diecezji lubuskiej,której zadaniem miała być chrystianizacja pogranicznych terenów słowiańskich.Z powodu jednak szybkich postępów niemieckich pomysłu tego nie udało się zrealizować.Pomimo tego struktura diecezjalna przetrwała.Na przełomie 1241 i 1242 Lubusz był stolicą udzielnego księstwa lubuskiego pod rządami syna Henryka II Pobożnego,Mieszka.W latach 1249–1252,na skutek sprzedaży przez Bolesława Rogatkę,Ziemia Lubuska przeszła w ręce najpierw arcybiskupów magdeburskich,w końcu margrabiów brandenburskich.Pod koniec XIII wieku znaczenie Lubusza zmalało,a centra dzielnicy zaczęły przenosić się do innych miejscowości:Kostrzyna nad Odrą,Frankfurtu nad Odrą i Przyboru.Do tej ostatniej miejscowości w 1391 została przeniesiona siedziba biskupstwa(sekularyzowanego w 1598).Większość Ziemi Lubuskiej przyłączono do Polski w 1945,ale około 20% krainy historycznej pozostało w Niemczech.Po polskiej stronie po 1945 znalazł się Nowy Lubusz,leżący na prawym brzegu Odry.

Borzykowa

Wieś w Polsce położona w województwie łódzkim,w powiecie radomszczańskim,w gminie Żytno.
Historia
Borzykowa mogła istnieć już przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I.Pierwsza pisemna wzmianka o miejscowości pochodzi z 1098.Natomiast z 1105 pochodzi zapis potwierdzający istnienie w Borzykowej parafii.Miejscowość należała w tym czasie do kapituły gnieźnieńskiej,stanowiąc ważny ośrodek życia religijnego.Istotne znaczenie Borzykowy potwierdza fakt zwołania przez arcybiskupa gnieźnieńskiego Henryka Kietlicza synodu prowincjonalnego,który odbył się w lipcu 1210.Oprócz wielu biskupów,między innymi bł.Wincentego Kadłubka w synodzie wzięli udział także książęta polscy,między innymi Władysław Odonic,Konrad Mazowiecki i Leszek Biały,przez co stał się on istotnym wydarzeniem politycznym.W XIII wieku Borzykowa była drugą co do wielkości parafią w Polsce,liczącą ponad 900 wiernych.Borzykowa była już wtedy wsią szlachecką,gniazdem rodowym Borzykowskich herbu Abdank.Ufundowali oni w miejscowości kościół parafialny(nieistniejący współcześnie).W 1522 arcybiskup gnieźnieński Jan Łaski przeprowadził wizytację parafii.W Liber Beneficiorum wymienia on Piotra z Białej jako proboszcza borzykowskiego.Za czasów Królestwa Polskiego istniała gmina Borzykowa.W czasie zaborów Borzykowa należała do zaboru rosyjskiego.W latach 1841-1885 wybudowano w Borzykowie nowy kościół.Od 1925 parafia w Borzykowie należy do archidiecezji częstochowskiej(do 1992 diecezji).W 1991 sprowadzono do niego relikwie bł.Wincentego Kadłubka.W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
Zabytki
We wsi znajduje się kościół pw.św.Piotra i Pawła,wybudowany w latach 1841-1885.Bezstylowy,orientowany,jednonawowy z wielobocznym prezbiterium oraz wieżą po zachodniej stronie.W kościele znajduje się zabytkowa XI-wieczna kamienna chrzcielnica.Na wieży kościoła dzwon z XVI wieku.W Borzykowie prawdopodobnie w XV i XVI wieku istniał dwór siedziba Borzykowskich.Nie zachował się niestety do współczesnych czasów.Pozostałością po nim jest wyspa położona wśród stawów rybnych.Cmentarz parafialny,jako obiekt zabytkowy wpisany jest do rejestru zabytków NID pod nr rej.:435/88 z 27.05.1988

środa, 27 lutego 2013

Gdynia

Kasz.Gdiniô,niem.Gdingen,1939-1945 Gotenhafen miasto na prawach powiatu w północnej Polsce,w województwie pomorskim,położone nad Morzem Bałtyckim,na Pobrzeżu Gdańskim i Pojezierzu Wschodniopomorskim.Wchodzi w skład Trójmiasta(wraz z Gdańskiem i Sopotem).Jest jednym z miast Aglomeracji Trójmiasta.Prawa miejskie Gdynia uzyskała 10 lutego 1926 roku.Impulsem do rozwoju miasta była budowa portu,który powstał w celu zapewnienia Polsce dostępu do morskich szlaków i bazy marynarki wojennej wobec niepewnej sytuacji w Wolnym Mieście Gdańsku.Szybki napływ ludności i dynamiczny rozwój portu sprawiły,że w ciągu kilkunastu lat po nadaniu praw miejskich Gdynia ze wsi rybackiej przekształciła się w miasto zamieszkane przez 127 tys.osób(1939).Obecnie liczy, według danych GUS-u z 30 czerwca 2012,248574 mieszkańców,a jej powierzchnia zajmuje 135 km².Jest największym miastem niebędącym miastem wojewódzkim.
Środowisko naturalne
Graniczy z powiatami ziemskimi:kartuskim,puckim,wejherowskim i powiatami grodzkimi:Gdańsk oraz Sopot.Przez miasto płyną małe rzeki:Kacza oraz Chylonka.Gdynia znajduje się na 2 miejscu pod względem ludności w województwie pomorskim,a 12 pod względem ludności i 16 pod względem wielkości w Polsce.Powierzchnia miasta wynosi 135,14 km².Najniżej położonym miejscem jest tafla wody Zatoki Gdańskiej 0 m n.p.m.Najwyższe wzniesienie to Góra Donas o wysokości 205,7 m n.p.m.
Klimat
Gdynia znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego,przejściowego między morskim,a kontynentalnym,który modyfikowany jest pod wpływem bezpośredniego sąsiedztwa Morza Bałtyckiego.W zależności od pory roku morze podwyższa bądź obniża temperaturę powietrza w stosunku do miejscowości w głębi lądu,tzn.gdy temperatura morza jest wyższa niż powietrza to ogrzewa atmosferę,oddając ciepło i analogicznie na odwrót.Średnia temperatura w styczniu to –0,9°C,a w lipcu to +17,2°C,natomiast średnia roczna to +7,9°C.Miasto jest jednym z najbardziej nasłonecznionych miejsc w Polsce,zwłaszcza w maju i czerwcu,gdy średnie nasłonecznienie wynosi 20,66 MJ/m².Także pod względem wilgotności wykazuje większe wartości,które w miesiącach zimowych wynoszą około 82%,natomiast najmniejsze wartości notuje się w czerwcu 74%,a także występuje większa liczba dni mglistych.W okresie rocznym największy średni poziom dobowego zachmurzenia występuje w okresie od listopada do lutego,a najniższy w maju i czerwcu.Upodabnia to Gdynię do warunków występujących w pozostałej,nizinnej części Polski.Pod względem opadów największe są w lipcu 70 mm,a najmniejsze w marcu 23 mm.Położenie miasta w cieniu opadowym Pojezierza Pomorskiego jest przyczyną tego,że suma roczna opadu atmosferycznego jest niższa o ok.100 mm w stosunku do reszty kraju i wynosi 535 mm.Wiatry przeważnie wieją z kierunku zachodniego i południowo-zachodniego,wykazując dużą zmienność pod względem kierunku,jak i prędkości,a w okresie wiosennym szczególnie dostrzegalna jest cyrkulacja bryzowa.
Ze względu na zróżnicowanie rzeźby terenu i występującego zabudowania wyróżnia się następujące obszary:
  • mezoklimat Wysoczyzny Gdańskiej,
  • mezoklimat strefy krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej,
  • mezoklimat wschodniego fragmentu Pradoliny Kaszubskiej.
Toponimia
Podobnie jak sąsiedni Gdańsk i małopolski Gdów od prasłowiańskiej podstawy *gъd(lit.gudē,chorw.gdinjica mały las,żupa serbska Gacka,u Konstantyna Porfirogenety w„De administrando imperio”Gutzeka,łac.Goduscani,żupa chorwacka Gacko zamieszkiwana przez plemię Gadczan,w kronikach frankijskich łac.natio Guduscanorum pod rządami księcia Borny dux Guduscanorum oraz kilka nazw miejscowych w Serbii Gacko[Gъd-ьsko],nazwa rzeki w Słowenii Gacka,chorwacki Gdinj na Hvarze, Dinjiška w Dalmacji,czeska Kdyně,po niem.Gedein)oznaczającej„mokry,wilgotny,bagienny” i równocześnie„zarośnięty”.Nazwa po raz pierwszy pojawia się na piśmie w 1253 r.jako Gdina,w 1570 r.Gdigna(gn=ń),a potem już zniemczone Gdingen.Między XIV a XVI wiekiem dołączono żywotny na pomorzu sufiks -ino,Gdynino w 1365 r.,Gdinino w 1534 r.być może w związku z wymową kaszubską.Jest to nazwa topograficzna o budowie Gd-ynia,*gъd przyrostek archaiczny -ynia w znaczeniu lokalizującym miejsce,gdzie ziemia jest mokra,bagienna(porównaj Kcynia,Lutynia,nazwa rzeki Radynia czy chorwackie Gdinj Gdinja).Znaczenie lokalizujące przyrostka -ynia przybliżają polskie wyrazy pustynia„miejsce puste,bezleśne”,świątynia,jaskinia etc.
Nazwę miasta noszą lub nosiły następujące statki i okręty:
  • ORP„Gdynia”statek wycieczkowy,w przededniu II wojny światowej wcielony do Marynarki Wojennej jako okręt-baza;
  • ORP„Gdynia”statek pasażerski,w latach 1939-1941 w Marynarce Wojennej;
  • ORP„Gdynia”kuter rakietowy służący w MW w latach 1965-1989;
  • M/V„Gdynia”kontenerowiec,własność szczecińskiego armatora Euroafrica.Obecnie jednostka pływa pod nazwą M/V Cemisle.
Podział administracyjny
Gdynia jako jedno z pierwszych miast w Polsce wprowadziła 8 maja 1991 r.do Statutu Miasta podział na 13 dzielnic.(9 grudnia 1992)Rada Miasta,wprowadzając zmiany w Statucie,podzieliła niektóre z dzielnic na mniejsze jednostki.Na przykład Śródmieście przekształcono w trzy odrębne dzielnice:Śródmieście Centrum,Śródmieście Kamienną Górę oraz Śródmieście Port.W wyniku tych podziałów liczba dzielnic w Gdyni wzrosła do 24.Kolejne dwie zmiany nastąpiły w 1998 r.:w kwietniu połączono dotychczasowe dzielnice Chylonia i Chylonia Nowa w dzielnicę Chylonia,zaś w grudniu dzielnicę Port,która zajmowała duży obszar,ale była zamieszkana przez niewiele ponad 100 mieszkańców,włączono do dzielnicy Śródmieście.W rezultacie tych ostatnich zmian liczba dzielnic zmniejszyła się do 22.Obecny kształt dzielnic jest przede wszystkim odzwierciedleniem tradycyjnych podziałów.Z tego powodu pojawiają się duże dysproporcje pomiędzy wielkością dzielnic zarówno pod względem powierzchni,jak i liczby mieszkańców.Największą dzielnicę,Chylonię,zamieszkuje 26826 osób,gdy najmniejsza,Babie Doły,liczy zaledwie 2376 mieszkańców.Z kolei największy obszar zajmuje dzielnica Chwarzno-Wiczlino 27,92 km²,która jest aż 44 razy większa od najmniejszej Kamiennej Góry(0,63 km²).
Administracja i polityka
Prezydentem Gdyni jest Wojciech Szczurek(Samorządność).Przewodniczącym Rady Miasta jest Stanisław Szwabski(POS).Gdynia jest członkiem Komunalnego Związku Gmin„Dolina Redy i Chylonki”.Mieszkańcy Gdyni wybierają parlamentarzystów z okręgów wyborczych z siedzibą komisji wyborczej w Gdyni,a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 1.
Konsulaty
Siedziby konsulatów rozmieszczone są głównie w dzielnicy Śródmieście.Należą do nich konsulaty Republiki Chile,Republiki Cypryjskiej,Finlandii,Królestwa Norwegii,Szwecji oraz Włoch.Pozostałe konsulaty mieszczą się w dzielnicach peryferyjnych.Dwa spośród nich,konsulaty Rumunii i Ludowej Republiki Bangladeszu znajdują się w Małym Kacku a konsulat Austrii na Działkach Leśnych.W połowie 2012 roku otwarto honorowy konsulat Malty na Placu Kaszubskim.
Przemysł, gospodarka i finanse
Od początku swojego istnienia Gdynia miała gospodarkę związaną z morzem.W czasach bycia wioską odnosiło się to do istnienia przystani rybackiej na Oksywiu.Gdy nadano osadzie prawa miejskie w 1926 na jej terenie istniał już od 6 lat port,który z czasem przejął rolę gospodarczego symbolu miasta.Wówczas był to jedyny liczący się port przeładunkowy i pasażerski w Polsce z uwagi na krótką linię brzegową w okresie międzywojennym oraz niemożność korzystania z portu w Gdańsku.Równocześnie w Gdyni rozwijał się przemysł stoczniowy.Od lat 90.XX wieku w Gdyni rozwija się sektor finansowy i oddawane są do użytku biurowce firm z różnych branż.Od 2001 roku w Gdyni funkcjonuje Pomorski Park Naukowo-Technologiczny.
Gospodarka morska
W Gdyni znajduje się 2.pod względem przeładunków port morski w Polsce.Jego specjalizacją są przeładunki kontenerów.Mimo tego uchodzi on za najbardziej wszechstronny z portów na polskim wybrzeżu.Jest również głównym portem pasażerskim Trójmiasta.Gdynia jest siedzibą wielu firm z branży gospodarki morskiej stoczni(Stocznia Gdynia S.A.,Stocznia Marynarki Wojennej S.A.,Stocznia Remontowa„Nauta”S.A.)przedsiębiorstw powiązanych z funkcjonowaniem portu(Bałtycki Terminal Kontenerowy,Balticon Sp.z o.o.,Gdynia Container Terminal S.A.,Morski Terminal Masowy Sp. z o.o.),armatorów(Polskie Linie Oceaniczne),agencji żeglugowych,firm brokerskich,transportowych i spedycyjnych(C.Hartwig Gdynia S.A.,ATC Cargo S.A.,Chipolbrok S.A.,Maersk Sp.z o.o.Mirtrans Sp.z o.o.)oraz wielu innych.Od kwietnia 2010 siedzibę w Gdyni ma DNV Det Norske Veritas.DNV Academy Gdynia to pierwsze Centrum Szkoleń w wirtualnej rzeczywistości dla branży morskiej.
Przemysł
W Gdyni siedziby mają zakłady przemysłu spożywczego(w tym przetwórstwa rybnego):Dalmor S.A.Wilbo S.A.Ponadto w mieście swoje siedziby posiadają firmy z branży budowlanej(Hossa S.A.Allcon S.A.Ekolan S.A.Invest Komfort S.A.Mega S.A.MTM).Branżę elektroniczną reprezentuje producent sprzętu radiowego nadawczo-odbiorczego Radmor S.A.(kiedyś Zakłady Radiowe Radmor S.A.)Spośród innych inwestorów w Gdyni zaistniał działający w branży telekomunikacyjnej Vector S.A.lokując w mieście swoje zakłady.Od 1997 działa tu także filia szwedzkiego koncernu Dellner Couplers AB,zajmującego się produkcją sprzęgów kolejowych i tramwajowych.
Usługi
W latach 90.XX wieku w Gdyni obok istniejącego od początków miasta przemysłu portowo-stoczniowego zaczął się rozwijać sektor finansowy oraz nowoczesnych technologii.Mają tu swoje siedziby spółki prowadzące działalność o charakterze bankowym(Nordea Bank S.A.oddziały i filie banku o zasięgu ogólnokrajowym),telekomunikacyjnym i informatycznym(Polkomtel S.A.Prokom Investments,Prokom Software S.A.)Branżę telewizji kablowej reprezentują Vectra S.A.oraz Multimedia Polska dwie kolejne firmy,których siedzibą również jest Gdynia.
Handel
W Gdyni znajduje się szereg centrów handlowych:Centrum Handlowe„Wzgórze”,Centrum Handlowe Kwiatkowskiego,Centrum Handlowe Szperk,Centrum Handlowe Witawa,Dom Handlowy„Batory”,Dom Towarowy„Chylonia”,Trójmiejskie Centrum Handlowe„Klif”oraz zespół Miejskich Hal Targowych.
Budżet
Roczny dochód budżetu miasta w przeliczeniu na jednego mieszkańca w 2006 wyniósł 3103,60 zł.Taki poziom dochodów budżetowych sytuuje miasto powyżej średnich dla wszystkich podregionów województwa pomorskiego,dla całego województwa oraz dla całego kraju.Średni zarobek jednego mieszkańca wynosił 2914,02 zł.
  • Budżet na rok 2007:
    • dochody:886618337 zł
    • wydatki:1044051122 zł
  • Budżet na rok 2008:
    • dochody:884459850 zł
    • wydatki:1058673004 zł
  • Budżet na rok 2009:
    • dochody:924958471 zł
    • wydatki:1103080045 zł
  • Budżet na rok 2011:
    • dochody:1067919977 zł
    • wydatki:1252746064 zł
Demografia
Ludność 
Pod koniec września 2007 w Gdyni mieszkało 248767 mieszkańców.Gęstość zaludnienia Gdyni wyniosła więc 1843 osoby na km².Według danych z 2006 proporcja kobiet do mężczyzn wynosiła 1,1:1.Przyrost naturalny według danych Referat Ewidencji Ludności i Meldunków jest nieznacznie ujemny i w I kwartale 2007 wynosił minus 64 osoby.Saldo migracji według tych samych danych było ujemne i wynosiło 180 osób.Struktura wiekowa uwidacznia,zgodne z ogólnokrajową tendencją,stopniowe starzenie się ludności miasta ludność w wieku poprodukcyjnym osiągnęła 17,7%.Przy czym wartości dla ludności w wieku przedprodukcyjnym oraz produkcyjnym osiągnęły kolejno 16,9% i 65,4%.Liczba zawartych związków małżeńskich w 2006 wyniosła 1490.Pod koniec sierpnia 2011 bezrobocie w Gdyni wynosiło 4,8%.Największą populację Gdynia odnotowała w 2000 roku według danych GUS 255416 mieszkańców.
Wspólnoty religijne
W Gdyni dominuje wyznanie rzymskokatolickie.Znajduje się tu ponad 30 kościołów katolickich(z których najstarszy zabytkowy pw.św.Michała Archanioła w Oksywiu pochodzi z XIII wieku),a także polskokatolicki pw.Wniebowzięcia NMP(parafialny).W mieście znajdują się także zbory różnych kościołów protestanckich,w tym:dwóch kościołów zielonoświątkowych,zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego,baptystów,Wspólnoty Kościołów Chrystusowych,Kościoła Chrześcijańskiego„Słowo Wiary” i Chrześcijańskiego Centrum„Nowa Fala”.Spośród innych kościołów w Gdyni działają także Kościół Jezusa Chrystusa Świętych Dni Ostatnich oraz Kościół Nowoapostolski.Działalność kaznodziejska Świadków Jehowy zorganizowana jest wokół miejscowych Sal Królestwa.Na religijnej mapie miasta pojawiają się też dwie świątynie wyznań zakorzenionych w Azji:buddyzmu oraz ruchu Hare Kryszna,reprezentowanego przez Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny.Gdynia dysponuje 3 cmentarzami komunalnymi:w Witominie,Kosakowie i Małym Kacku.
Na terenie miasta działalność religijna prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe:
  • baptyzm
  • buddyzm
  • Chrześcijańskie Centrum„Nowa Fala”
  • Kościół Adwentystów Dnia Siódmego
  • Kościół Chrystusowy
  • Kościół Chrześcijański"Słowo Wiary"
  • Kościół Jezusa Chrystusa Świętych Dni Ostatnich
  • Kościół rzymskokatolicki
  • Kościół Nowoapostolski
  • Kościół Polskokatolicki w RP
  • Kościół zielonoświątkowy
  • Międzynarodowe Towarzystwo Świadomości Kryszny
  • Świadków Jehowy
Komunikacja 
Według projektu Hermanna„Planu zabudowy gminy Gdynia”(Beabaungsplan der Gemeinde Gdingen)z 1913 Drogą Oksywską(obecnie ul.Świętojańska)miał jeździć tramwaj konny.Początki komunikacji miejskiej w Gdyni sięgają 1927.Współcześnie transport miejski organizowany jest przez samorząd,natomiast wykonują go wyłaniane w przetargach spółki komunalne i prywatne.Ponadto w Gdyni znajduje się stacja kolejowa Gdynia Główna, na której zatrzymują się pociągi SKM oraz dalekobieżne. 
Komunikacja morska
Obiekty przystosowane dla jednostek pływających w Gdyni:
  • port Gdynia
    • terminal promowy Stena Line
  • przystań morska„Dalmor”
  • przystań morska„Żegluga Gdańska”
  • przystań morska„Marina Gdynia”Basen Jachtowy im.M.Zaruskiego 54°31′02″N 18°33′09″E
  • przystań morska„Gdynia-Oksywie”przy osiedlu Osada Rybacka 54°33′33″N 18°33′09″E
  • przystań morska„Gdynia-Obłuże”przy osiedlu Kolonia Rybacka 54°34′15″N 18°32′58″E
Kultura
Na terenie miasta ma swoją siedzibę m.in.Centrum Kultury,Teatr Miejski im.Witolda Gombrowicza,Miejska Biblioteka Publiczna oraz Teatr Muzyczny im.Danuty Baduszkowej ściśle współpracujący z miastem.Najmłodszym budynkiem jest Muzeum Miasta Gdyni,otworzone 16 listopada 2007.
Kina 
W Gdyni istnieje jeden multipleks Multikino,jednak w 2013 planowane jest otwarcie kina sieci Helios w CH Wzgórze.Pozostałe obiekty w ograniczonym stopniu zajmują się projekcją filmów.Są nimi DKF Żyrafa działająca przy Klubie Filmowym,DKF Pod wiszącą skałą w IX Liceum Ogólnokształcącym w Gdyni,oraz Grom.Historyczne kina,takie jak Goplana czy istniejące od okresu międzywojennego Warszawa zostały zamknięte i przekształcone w budynki pełniące inne funkcje. 
Teatry
Największym teatrem w Gdyni jest Teatr Muzyczny im.Danuty Baduszkowej.Istniejący od 1958 obiekt dysponuje drugą pod względem wielkości sceną w kraju.Prócz ramowych spektakli odbywa się w nim corocznie Gdynia Film Festival,Ladies'Jazz Festival oraz Festiwal Szekspirowski.W Gdyni od 1991 funkcjonuje także Teatr Miejski im.Witolda Gombrowicza.Funkcjonuje przy nim Scena Letnia TM,wystawiająca dla publiczności w lipcu i sierpniu spektakle na plaży w Orłowie.Na gruncie sztuki niezależnej funkcjonuje Teatr„Maszoperia”,powstały w 1979,jako kontynuacja gdańskiego teatru„Pinezka”.Przy Klubie Muzycznym„Ucho”istnieje Teatr Gościnny.
Galerie
  • Debiut
  • Desa
  • Domek Żeromskiego
  • Galeria„Tygiel”
  • Galeria 78
  • Galeria Engel
  • Galeria obrazów„Urszula”
  • Galeria Tiffany
  • Graffiti
  • Profile
  • Salon Sztuki Orientalnej
  • Strych
  • Towarzystwo Miłośników Gdyni
  • Galeria Sojo-Art
  • Galeria sztuki współczesnej„od czasu do czasu”
Muzea
  • Akwarium Gdyńskie
  • Centrum Nauki Experyment
  • Domek Abrahama
  • Domek Żeromskiego
  • Gdyńskie Muzeum Motoryzacji
  • Izba dydaktyczna Nadleśnictwa Gdańsk
  • Muzeum Marynarki Wojennej
  • Muzeum Miasta Gdyni
  • Planetarium(obecnie niedostępne dla turystów)
  • Sala Tradycji Akademii Morskiej
  • Skansen Rybołówstwa Morskiego
Do Nabrzeża Pomorskiego przycumowane są dwie jednostki pływające,które pełnią funkcje pływających obiektów muzealnych.
  • Niszczyciel ORP„Błyskawica”,funkcję okrętu muzeum pełni od 1976.Wybudowana w brytyjskiej stoczni jednostka służyła w Marynarce Wojennej RP w latach 1939-1946,powróciła do Polski w 1969 i kilka lat później przycumowała w Gdyni jako pływające muzeum.
  • Żaglowiec„Dar Pomorza”,funkcję statku muzeum pełni od 1983.W 1929 został zakupiony we Francji i pełnił funkcję fregaty szkolnej Szkoły Morskiej w Gdyni.
Festiwale i imprezy
Film i teatr:
Od 1986 r.w Gdyni odbywa się Gdynia Film Festival(od 2010 r.w maju,wcześniejsze edycje miały miejsce we wrześniu).Podczas festiwalu w Teatrze Muzycznym wyświetlane są filmy fabularne produkcji polskiej,a najlepszym z nich przyznawane są Złote Lwy.Z kolei Teatr Miejski od 2006 r.gości Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych R@port.W jego ramach odbywają się inscenizacje sztuk współczesnych polskich autorów,a najlepszym spektaklom przyznawane są nagrody pieniężne.
Muzyka i taniec:
W Gdyni organizuje się festiwale,które są adresowane do ludzi w różnej kategorii wiekowej.Miasto jest gospodarzem Heineken Open’er Festival,jednego z największych corocznie organizowanych festiwali w Europie.Występują na nim twórcy muzyki elektronicznej,rocka oraz hip-hopu.Od 2005 r.w mieście odbywa się też festiwal muzyki tradycyjnej i etnicznej Globaltica,na którym koncertowali już m.in.Sinead O’Connor,Cesaria Evora,Diana Krall,Goran Bregović czy Seal.W dniach 19-21 maja 2006 r.w Gdyni gościł Festiwal Kultury Afrobrazylijskiej,na którym zaprezentowano m.in.pokaz capoeiry.Do większych imprez kulturalnych,które odbywają się co roku,należy również zaliczyć CudaWianki cykl wydarzeń,tj.koncerty,parady i happeningi,które inaugurują sezon letni w Gdyni.
Literatura:
Od 2006 r.wręczana jest Nagroda Literacka Gdynia,z którą związane są także imprezy cykliczne:festiwal literacki„Literaturomanie”oraz Jesienne Spotkania z Laureatami.Nagroda w formie pamiątkowych statuetek(Kostek Literackich)przyznawana jest autorom najlepszych książek z dziedziny prozy,poezji i eseistyki.
Podróże:
Na początku wiosny od 2002 roku odbywają się ogólnopolskie spotkania podróżników,żeglarzy i alpinistów Kolosy.
Media
W Gdyni wydawane są tytuły prasowe związane z tematyką morską(„Bandera”,Namiary na Morze i Handel,Przegląd Hydrograficzny)oraz lokalna gazeta Echo Miasta.Swoją siedzibę mają tu dwaj liczący się operatorzy telewizji kablowej Vectra oraz Multimedia Polska i należąca do tej spółki telewizja Tele-Top.O istotnych gdyńskich wydarzeniach również na bieżąco informuje telewizja regionalna Pomorska.TV.W przeszłości z Gdyni nadawały również dwie lokalne rozgłośnie radiowe:Eska Nord i Radio Hello.Od listopada 2009 r.w Gdyni ukazuje się„Bliza”gdyński kwartalnik artystyczny,którego redaktorem naczelnym jest pisarz Paweł Huelle.
Służba zdrowia
Szpitale publiczne
  • Uniwersyteckie Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni
  • Szpital Morski im.PCK w Gdyni
  • Szpital św.Wincentego a Paulo Sp.z o.o.(d.Szpital Miejski im.J.Brudzińskiego w Gdyni)
Edukacja
W Gdyni istnieje 46 przedszkoli,41 szkół podstawowych,33 gimnazja,19 liceów,25 techników,10 szkół zawodowych oraz 52 szkoły o charakterze pomaturalnym.Wśród tej ostatniej kategorii jest 8 szkół wyższych.
Organizacje pozarządowe
Fundacja Gospodarcza powstała w 1990 roku.Jako jedna z pierwszych organizacji pozarządowych w Polsce rozpoczęła działalność na rzecz wspierania przedsiębiorczości,podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników,przeciwdziałania bezrobociu.Obecnie Fundacja prowadzi głównie działalność szkoleniową,m.in.kursy spawania i egzaminy na uprawnienia PRS Polski Rejestr Statków i DNV Det Norske Veritas.Jest też operatorem Pomorskiego Miasteczka Zawodów.Integrowaniem i koordynowaniem współpracy Gdyni z organizacjami pozarządowymi,szeroko rozumianą animacją społeczną oraz promowaniem działań NGO’sów zajmuje się powołane w 1996 r.Gdyńskie Centrum Organizacji Pozarządowych.W jego ramach realizowany jest obecnie m.in.projekt„DOKI gdyński inkubator aktywności”,mający na celu zachęcenie młodych gdynian do wolontariatu i większej aktywności w przestrzeni miejskiej,kampania społeczna„1% Mały procent,wielka sprawa”,mająca na celu promocję przekazywania 1% podatku na gdyńskie organizacje pożytku publicznego oraz Gdyńskie Warsztaty Podróżnicze„Szerokie Horyzonty”.
Szkoły wyższe
Największymi państwowymi uczelniami w mieście są Akademia Marynarki Wojennej oraz Akademia Morska,które związane są z nadmorskim charakterem Gdyni.Pierwsza z nich,została zlokalizowana na Oksywiu w 1946 decyzją marsz.polski Michała Rola-Żymierskiego.Podlega Ministrowi Obrony Narodowej,kształci oficerów i podchorążych oraz osoby cywilne.Druga,która została przeniesiona w 1930 z Tczewa do Gdyni,edukuje przyszłych oficerów marynarki handlowej,jak i specjalistów związanych z gospodarką morską.Ponadto w Śródmieściu znajdują się dwa z wydziałów Uniwersytetu Gdańskiego.Są nimi Wydział Biologii oraz Wydział Oceanografii i Geografii.Rozbudowa ich siedziby,mieszczącej się w jednym budynku,została ukończona w 2004.W Gdyni funkcjonują też uczelnie prywatne,takie jak Pomorska Wyższa Szkoła Humanistyczna,Wyższa Szkoła Administracji i Biznesu im.Eugeniusza Kwiatkowskiego,Wyższa Szkoła Komunikacji Społecznej,Wyższa Szkoła Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych i Politycznych oraz Wyższa Szkoła Bankowa w Gdańsku Wydział Ekonomii i Zarządzania w Gdyni.W styczniu 2010 roku z inicjatywy środowiska filmowego w mieście powstała też Gdyńska Szkoła Filmowa.Jej program nauczania obejmuje zarówno zajęcia z filmu fabularnego,jak i filmu dokumentalnego,prowadzone szczególnie pod kątem nauczania reżyserii i sztuki operatorskiej filmu.
Turystyka
Gdynia posiada rozległe nadmorskie tereny spacerowe.Zalicza się do nich Molo Południowe,będące przedłużeniem Skweru Kościuszki cumują tam jednostki muzealne niszczyciel ORP„Błyskawica”oraz żaglowiec„Dar Pomorza”.Na Molu Południowym znajduje się także Akwarium Gdyńskie,a do Helu,Jastarni,Gdańska,Sopotu i Kaliningradu pływają z niego statki białej floty(w tym Tramwaj wodny ZKM w Gdyni).W gdyńskiej marinie prowadzone są szkolenia żeglarskie,można także czarterować jachty.Trasy spacerowe mieszkańców to Bulwar Nadmorski oraz kilka kilometrów piaszczystych plaż,które ciągną się do Sopotu i dalej do Gdańska.Dostępny jest również port przy Nabrzeżu Francuskim,gdzie stawały polskie transatlantyki,w sezonie cumują duże wycieczkowce.Okolice Kapitanatu Portu są dostępne dla każdego.Z Nabrzeża Pilotowego można obserwować wchodzące i wychodzące statki oraz rzucić okiem na port wojenny na Oksywiu.Panoramę Gdyni podziwiać można z Kamiennej Góry,willowo-parkowej dzielnicy Gdyni.W północnej części miasta w dzielnicy Babie Doły,ok.300 metrów od brzegu,znajdują się ruiny niemieckiej torpedowni(druga torpedownia na Oksywiu należy do Marynarki Wojennej).Gdynia jest skomunikowana z resztą Trójmiasta kolejką SKM z Gdyni Głównej jedzie się do Sopotu 14 minut,a do Gdańska 35 minut.Posiada także stale rozbudowywaną sieć trolejbusową,co w skali polskiej jest obecnie rzadkością.W Gdyni nad morzem wyznaczono 4 strzeżone letnie kąpieliska:Gdynia Śródmieście,Gdynia Redłowo,Gdynia Orłowo,Gdynia Babie Doły.W administracyjnych granicach Gdyni,jak i wokół miasta znajdują się lasy i tereny zielone oraz pagórkowaty krajobraz,będący pozostałością polodowcowej pradoliny.
Hotele
Baza hotelowa miasta Gdyni w 2008 składała się z 1 obiektu czterogwiazdkowego(Hotel Nadmorski),7 obiektów trzygwiazdkowych(Hotel Kuracyjny,Hotel Willa Lubicz,Orbis Gdynia,Hotel Blick,Hotel Hotton,Hotel Neptun,Hotel Różany Gaj),4 obiektów dwugwiazdkowych(Hotel Antares,Hotel Dom Marynarza,Hotel Morski,Hotel Witomino)oraz obiektów nieskategoryzowanych(Dworek Mitro,Villa Gdynia itp).Na 2014 rok planowane jest otwarcie hotelu sieci Marriott Courtyard.
Szlaki
Szlak Trójmiejski(45,9 km)trasa:Gdynia Dworzec PKP Gdańsk Dworzec PKP
Szlak Wejherowski(55 km)trasa:Sopot Kamienny Potok SKM Wejherowo Dworzec PKP
Szlak Zagórskiej Strugi(56 km)trasa:Gdynia Wzgórze Św.Maksymiliana SKM Wejherowo Dworzec PKP
Szlak Źródło Marii(10,5 km)trasa:Gdynia Wielki Kack Gdańsk Osowa PKP
Ścieżki rowerowe
Ścieżki na terenach leśnych
  • Bernadowo Mały Kack(4,8 km)
  • Bernadowo Orłowo(4,5 km)
  • Chwarzno Działki Leśne(3,4 km)
  • Chylonia skrzyżowanie leśnych tras nr 6 i 7(3,6 km)
  • Dąbrowa Chwarzno(2,9 km)
  • Demptowo Chwarzno(3,1 km)
  • Gołębiewo plaża Gdynia(5,6 km)
  • Karwiny Obwodnica Trójmiasta(4,2 km)
  • Osowa Źródło Marii(4,4 km)
  • Polanka Redłowska Orłowo(3,4 km)
  • Pustki Cisowskie Cisowa(4,4 km)
  • Wiczlino Chwarzno(2,6 km)
  • Wielki Kack Dąbrowa(8,7 km)
  • Wielki Kack Osowa(4,4 km)
  • Wielki Kack Witomino-Leśniczówka(3,1 km)
  • Witomino Chwarzno(3,7 km)
  • Witomino Demptowo(3,6 km)
Ścieżki komunikacyjne
  • Al.Piłsudskiego(0,6 km)
  • Al.Zwycięstwa(3,6 km)
  • Bulwar Nadmorski im.Feliksa Nowowiejskiego(1,5 km)
  • ul.Chwarznieńska(0,38 km)
  • ul.Dickmana(1,6 km)
  • ul.Kielecka(1,6 km)
  • ul.Morska(8,8 km)
  • ul.Śląska(1,3 km)
  • ul.Wiczlińska(0,5 km)
  • ul.Wielkopolska ul.Chwaszczyńska(3,8 km)
  • ul.Władysława IV(0,9 km)
  • ul.Zielona(2,6 km)
Przyroda
Parki i rezerwaty
Trójmiejski Park Krajobrazowy 
Został utworzony w 1979.Jego ogólna powierzchnia wynosi 20104 ha.Park obejmuje część wysoczyzny morenowej wraz z jej strefą krawędziową,w obrębie której występują liczne rozcięcia erozyjne z bardzo atrakcyjnymi geomorfologicznie i krajobrazowo dolinami.Występującymi najczęściej zbiorowiskami roślinności są fitocenozy lasów bukowo-dębowych,bukowych i grądowych,w dnach rozcięć spotyka się lasy łęgowe olszowo jesionowe.Na terenie Parku w granicach administracyjnych Gdyni znajdują się dwa rezerwaty przyrody i kilkanaście pomników przyrody.Położenie Parku i nagromadzenie w nim obiektów przyrodniczych czyni go jednym z najbardziej interesujących rejonów dla badań przyrodniczych i ochrony środowiska. 
Rezerwat Kępa RedłowskaStanowi utworzony w 1938 rezerwat krajobrazowy o powierzchni 118,16 ha.Położony w granicach administracyjnych Gdyni,między Orłowem a Kamienną Górą.Celem ochrony jest zachowanie naturalnych lasów bukowych oraz stanowisk jarzęba szwedzkiego.Rezerwat daje możliwość obserwacji panoramy Gdyni,występowanie charakterystycznych roślin(rokitnik zwyczajny)oraz uwarunkowania do obserwowania procesów abrazji morskiej.Jest to pierwszy rezerwat utworzony w byłym województwie gdańskim i jeden z najstarszych w Polsce. 
Rezerwat przyrody Kacze Łęgi 
Jest to rezerwat leśno florystyczny o powierzchni 8,97 ha utworzony w 1983,leżący w dolinie rzeki Kaczej.Obejmuje odcinek potoku z niewielkim dopływem oraz dobrze zachowany fragment lasu łęgowego z okazałym drzewostanem i wieloma drzewami pomnikowymi.Rezerwat chroni pozostałość dawnej szaty roślinnej dolin rzecznych(łęg wiązowy)w formie typowej dla roślinności dna dolin niewielkich rzek. 
Rezerwat Cisowa 
Rezerwat leśny o powierzchni 24,76 ha,utworzony w 1983 w celu zachowania fragmentów buczyny i łęgu jesionowo olszowego oraz stanowisk roślin chronionych i rzadkich.
Klify
Strukturami przyrodniczymi występującymi tylko w strefie nadmorskiej,a także najbardziej naturalnymi miejscami pierwotnymi są klify.Warunki siedliskowe spowodowały wykształcenie tu fitocenoz z wieloma gatunkami roślin rzadkich i chronionych.Klify aktywne,w szczególności Klif Orłowski,stanowią naoczne źródło wiedzy geologicznej.Zarówno klify aktywne,jak i martwe posiadają walory krajobrazowe,co może je kwalifikować do ochrony także jako zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.Klif Redłowski ma wysokość 60 m.
Miasto ogród Kamienna Góra
Zespół obejmuje obszar Kamiennej Góry,na który składają się park„Kamienna Góra”,skarpy klifów od strony Zatoki oraz dzielnica domów jednorodzinnych rezydencji pochodzących głównie z okresu międzywojennego.Na terenach zielonych występują fragmenty naturalnych drzewostanów porastających klify i niektóre fragmenty zboczy.Wśród drzew dominują buki,klony,często spotyka się dęby,czereśnie,jarzębiny i graby.Licznie występują drzewa i krzewy gatunków i odmian ozdobnych,np.klon jesionolistny,cypryśniki,żywotniki,cisy i jałowce.Wśród terenów zielonych duże obszary zajmują skwery i zieleńce.Ten fragment Gdyni zaliczany jest do dobrze zagospodarowanych.
Zespół dworsko-parkowy
Znajduje się przy ul.Folwarcznej 2 w Orłowie.Drzewostan tworzą w nim głównie drzewa rodzime jak:buki,klony,graby,olsze,wierzby,cisy i topole a z gatunków obcych występują tu między innymi kasztanowce,daglezje i grochodrzewy.Na jego terenie znajdują się dwa pomniki przyrody(kasztanowce)oraz wiele drzew o rozmiarach drzew pomnikowych(np.buk o średnicy 135 cm.).
Zespół dworsko-parkowy Kolibki
Umiejscowiony jest przy al.Zwycięstwa 291(Orłowo Kolibki).W skład jego wchodzą zespół budynków i tzw.„Park Marysieńki”.Obecnie jest tu szkółka jeździecka.Wśród drzew występujących na tym terenie dominują gatunki rodzimego pochodzenia(klon zwyczajny,buk zwyczajny,dąb szypułkowy,lipa drobnolistna,jesion wyniosły,klon,jawor)z niewielką domieszką drzew obcych(np.kasztanowiec).We wschodniej części parku występuje także bardzo stary jesion wyniosły,posiadający rozmiary drzewa pomnikowego(średnica 173 cm).
Skwer Plymouth
Położony jest u zbiegu Ulicy Świętojańskiej i Alei Piłsudskiego,naprzeciwko gmachu Urzędu Miasta.Swoją nazwę zawdzięcza jednemu z siostrzanych miast brytyjskiemu Plymouth.W nawiązaniu do nazwy skweru w jego krajobraz wkomponowane zostały żonkile sprowadzone z Anglii oraz charakterystyczna brytyjska budka telefoniczna.
Park Rady Europy
Jest to obszar zieleni położony między Teatrem Muzycznym a Skwerem Kościuszki,nieopodal Hotelu Gdynia.Łączy on miasto z Bulwarem Nadmorskim i miejską plażą.
Architektura 
Gdynia jako miasto powstałe dopiero w okresie międzywojennym jest pozbawiona stylów architektonicznych cechujących starsze miasta.Zbudowana w stylu modernizmu była nazywana białym miastem.W okresie działań wojennych zabudowa nie uległa poważniejszym zniszczeniom,dzięki czemu zachowało się historyczne Śródmieście.W latach 70. i 80.XX w.zaczęły się pojawiać budynki z wielkiej płyty.Na obszarze Gdyni znajduje się również kilka wieżowców,m.in.zespół Sea Towers. 
Bezpieczeństwo
Przestępczość
W okresie od stycznia do września 2007 zarejestrowano w Gdyni 6145 przestępstw,o 859 przestępstw(tj.o 12,3%)mniej niż w 2006,co wskazuje na poprawę stanu bezpieczeństwa w Gdyni.W dalszym ciągu utrzymuje się korzystna tendencja,według której Gdynia jest najbezpieczniejszym z miast wchodzących w skład Trójmiasta.Wskaźnik wykrywalności przestępstw był niższy od średniej wojewódzkiej,wyniósł 50,3%.Najwyższy udział(85,7%)wśród stwierdzonych przestępstw miały trudne do wykrycia przestępstwa kryminalne,których wykrywalność wyniosła 50,8%.W okresie od stycznia do września 2007 stwierdzono 103 kradzieży samochodów osobowych,tj.mniej o 137(o 57,1%)od dokonanych w 2006.Osobny problem stanowią wypadki drogowe z ofiarami w ludziach(48)w rejonie gdyńskim ich liczba była o 6 wyższa w porównaniu do I kwartału 2006.W wypadkach poszkodowanych zostało 61 osób,w tym dwie zginęły na miejscu wypadku.Większość gdyńskich przestępstw zostało popełnionych w Chyloni.Notowane są tu częste przypadki kradzieży czy pobicia.
Wojsko
W mieście funkcjonują jednostki związane z Marynarką Wojenną i jednostkami pomocniczymi oraz przynależące do Sił Powietrznych.Port wojenny Gdynia stanowi jedną z baz morskich NATO.Stacjonujące w nim okręty biorą udział w organizowanych corocznie manewrach głównie na obszarze Morza Bałtyckiego. 
Sport 
W Gdyni funkcjonują sekcje i kluby sportowe reprezentujące różne dyscypliny sportu od piłki nożnej,przez koszykówkę,na żeglarstwie skończywszy.Dla mieszkańców oddano też do użytku kilka basenów.Jeden działa przy Akademii Morskiej,4 udostępniono na terenie placówek edukacyjnych a 3 pozostałe istnieją samodzielnie.
Kluby sportowe
Gdynia jest reprezentowana przez kilka klubów piłkarskich,do najstarszych należy Arka Gdynia(Puchar Polski w 1979)oraz Bałtyk Gdynia.Inne istniejące kluby to powstały w 2006 Klub Piłkarski Gdynia oraz NKS Błyskawica Gdynia założony w 2008.Istnieje także klub rugby RC Arka Gdynia(Puchar Europy Regionów w 2005).Z Gdynią związana jest drużyna koszykarska Lotos Gdynia,która występuje w PLKK i od 1999 w Eurolidze kobiet.W latach 2000-2007 istniała też męska drużyna koszykówki Viking Gdynia.Z przyczyn finansowych jej działalność została zamknięta 11 października.Od sezonu 2009/2010 Gdynię reprezentuje drużyna Asseco Prokom Gdynia,która przeniosła swoją siedzibę z Sopotu.Piłka ręczna jest reprezentowana przez żeński zespół piłkarek Vistal Łączpol Gdynia,który w maju 2003 wywalczył awans do I ligi.Uczniowski Klub Sportowy Morświn powstał w celu popularyzowania łucznictwa wśród dzieci,młodzieży i dorosłych.Lekkoatletyką zajmuje się Klub Sportowy Zorza.Prowadzi on szkolenia w konkurencjach biegowych od 400 m i finansuje go budżet gminy Gdynia.Lekkoatletyka jest również domeną Klubu Lekkoatletycznego Gdynia.Jego członkowie biorą udział w zawodach o zasięgu wojewódzkim,krajowym,jak i międzynarodowym.Klub Sportowy Złoty Tur zrzesza w sobie zawodników trenujących armwrestling.Amatorzy,jak i zawodowcy paralotniarstwa mogą zrzeszać się od 2002 w Glide Club Gdynia.Klub prowadzi działalność w Gdyni i w okolicach(również na Kaszubach).Treningiem judo trudni się Uczniowski Klub Sportowy Viking.Do innych klubów,które również zajmują się judo i których zawodnicy biorą udział w zawodach należą Galeon Gdynia,Skra Gdynia,Opty Gdynia,Cisowa Gdynia oraz Flota Gdynia.Ticada wprowadza w tajniki profesjonalnego nurkowania i aktywnych form turystyki.Prócz szkoleniem nurków zajęła się dodatkowo szkoleniem narciarskim,strzeleckim i spadochronowym oraz prowadzeniem sklepu ze specjalistycznym sprzętem.Do działalności sportowej należy GOSiR(Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji).Dysponuje on kilkoma obiektami do gry,w tym Stadionem Miejskim do gry w piłkę nożną(z którego korzysta m.in.Arka i Bałtyk Gdynia) i stadionem rugby.Na przyległej działce znajduje się będąca własnością Urzędu Miasta Gdyni Hala Sportowo-Widowiskowa,z której korzystają m.in.Asseco Prokom,Lotos Gdynia i Łączpol Gdynia.Ulokowanie Gdyni nad morzem przyczyniło do pojawienia się klubów żeglarskich,jak Jacht Klub Morski Gryf i Yacht Klub Polska Gdynia.Oba kluby mają przedwojenną tradycję pierwszy istnieje od 1928 a drugi powstał w 1924.YKP Gdynia funkcjonował pierwotnie w Warszawie i jego pierwszym komandorem był gen.Mariusz Zaruski.Przy Marynarce Wojennej,ale poza strukturą Wojska Polskiego działa Wojskowy Klub Sportowy„Flota”Gdynia.Podzielony jest na sekcje od podnoszenia ciężarów po tenis ziemny.W Gdyni istnieje również gdyński klub hokejowy GKH Gdynia.Nieoficjalną datą powstania klubu jest 23 grudnia 2001 r.(godz13.00).Tego dnia otwarto pierwsze sztuczne lodowisko w Gdyni.Nie miało ono pełnego wymiaru,pozwoliło jednak na pierwsze treningi Gdyńskiej drużyny.GKH Gdynia uczestniczy w trójmiejskiej amatorskiej lidze hokejowej od samego początku,czyli od roku 2005.Największym sukcesem gdyńskiej drużyny było wicemistrzostwo ligi w sezonie 2007/2008 kiedy to ulegli w wielkim finale drużynie Golwell Gdańsk 2-4
Nauta Gdynia
Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej„Nauta Gdynia”to klub piłkarski założony w 1983,występujący w niższych ligach piłkarskich okręgu gdańskiego.Klub powstał z inicjatywy braci Jerzego i Andrzeja Kwidzyńskich i opierał się na bazie pracowników stoczniowego Zakładu Transportu Samochodowego.Blisko drużyny przez cały okres istnienia klubu był jej prezes oraz kierownik Wiesław Grota.Przez wiele lat o obliczu zespołu decydowali bracia:Stefan i Marian Rozengart oraz Krzysztof i Sławomir Wiśniewscy. Sezon 2000/2001 zakończył się sukcesem w postaci awansu Nauty do V ligi,który to awans był wkładem w obchody 75-lecia Stoczni Remontowej„Nauta”SA.Sezon 2002/2003 klub zakończył na 5 miejscu w rozgrywkach V ligi,co było jego największym sukcesem.W przerwie zimowej sezonu 2003/2004,na skutek braku finansowego zaplecza,zespół wycofał się z rozgrywek i został rozwiązany.Drużyna Nauty swoje mecze rozgrywała na boisku Ogniska TKKF Checz w Gdyni Chyloni.Brak własnego boiska oraz zaplecza finansowego,w sposób zasadniczy uniemożliwiało założenie drużyn młodzieżowych oraz utrudniało funkcjonowanie drużyny.Przez drużynę Nauty przewinęło się wielu znanych na Wybrzeżu zawodników i wychowanków Arki bądź Bałtyku Gdynia,m.in.wieloletni trener zespołu Zbigniew Bieliński.
Gdynia w fikcji
W powieści Operacja Piorun Iana Fleminga Gdynia jest miejscem narodzin Ernsta Stavro Blofelda.Szefa WIDMO,jednego z najgroźniejszych przeciwników Jamesa Bonda.Miało to miejsce w roku 1908.Należy przypomnieć,że tak naprawdę,miasto jeszcze nie istniało.Warto nadmienić,że w ekranizacji tego dzieła nie wspomina się w ogóle o młodości Blofelda.
Miasta partnerskie
Gdynia utrzymuje kontakty partnerskie z następującymi miastami:
Miasto Państwo Data podpisania porozumienia
Aalborg Dania 4 sierpnia 1987
Baranowicze Białoruś 6 lutego 1993
Brooklyn Stany Zjednoczone 14 lutego 1991
Haikou Chiny 24 kwietnia 2006
Kaliningrad Rosja 27 października 1994
Karlskrona Szwecja 29 marca 1990
Kilonia Niemcy 25 czerwca 1985
Kłajpeda Litwa 12 stycznia 1993
Kotka Finlandia 9 marca 1988
Kristiansand Norwegia 21 września 1991
Kunda Estonia 24 lutego 2001
Lipawa Łotwa 12 października 1999
Plymouth Wielka Brytania 11 września 1976
Seattle Stany Zjednoczone 23 kwietnia 1994
Związek Wybrzeża Opalowego Francja 25 listopada 2004
Nagrody i wyróżnienia
  • kwiecień Nagroda Europy od Rady Europy
  • 25 maja I miejsce w konkursie„Profesjonalna gmina przyjazna inwestorom”
  • 25 września Honorowe Wyróżnienie w konkursie„Gmina Fair Play”
  • wrzesień Główna Nagroda Ministra Infrastruktury za zrealizowany projekt modernizacji ulicy Świętojańskiej
2003 r.
  • 14 października wyróżnienie za organizację regat„The Cutty Sark Tall Ships'Races 2003”
  • 17 listopada IV miejsce w Wielkim Rankingu Miast
2004 r.
  • 6 marca Nagroda Honorowa Polskiego Związku Żeglarskiego Rejs Roku 2003 za zorganizowanie The Cutty Sark Tall Ships 2003
  • 16 kwietnia I miejsce konkursie na najlepszą promocję turystyki w kategorii„Impreza”
  • 24 kwietnia I miejsce w konkursie„Samorząd przyjazny oświacie”
  • maj nagroda Magazynu Sportów Wodnych„Żagle”im.Leonida Teligi.
  • lipiec/sierpień I miejsce w konkursie„Nad wodą bezpiecznie”
  • 27 sierpnia nagroda w wakacyjnym Turnieju Miast„Dziennika Bałtyckiego”
2005 r.
  • 13 stycznia nagroda za„Żeglarską Imprezę Roku 2004”
  • I kwartał laureat konkursu„Europrodukt Inicjatywa samorządowa 2004”
  • I kwartał nagroda Złotej Strony Miesiąca
  • I kwartał wyróżnienie za Lotne Miejskie Punkty Informacji Turystycznej
  • 8-10 kwietnia nagroda główna w konkursie„Najlepsza impreza turystyczna w 2004 roku”
2006 r.
  • 10 marca nagroda za najlepszą imprezę roku 2005
  • 24 kwietnia I miejsce w konkursie„Bramy Kraju”
  • kwiecień wyróżnienie za modernizację Mariny Gdynia
  • kwiecień wyróżnienie za święto ul.Świętojańskiej
  • 11 maja I miejsce w konkursie„Samorząd Przyjazny Oświacie”
  • 18 września I miejsce w konkursie„Innowacyjna gmina”
  • listopad III miejsce w rankingu„Sukces kadencji 2002–2006”
2007 r.
  • 6 stycznia nagroda„Wektora 2006”dla Wojciecha Szczurka
  • 18 kwietnia wyróżnienie w konkursie„Złote Formaty”
  • 4 czerwca I miejsce w rankingu miesięcznika„Forbes”
  • 13 lipca IV miejsce w rankingu samorządów„Rzeczpospolitej”
  • 15 lipca II miejsce w konkursie„Na najlepiej oświetloną gminę i miasto 2007 roku”
  • 15 lipca II miejsce w konkursie„Oświetlenie wnętrz obiektów użyteczności publicznej”
  • październik I miejsce w badaniu socjologicznym Diagnoza Społeczna 2007
  • 23 listopada I miejsce w konkursie„Samorząd Przyjazny Przedsiębiorczości”
2008 r.
  • 14 lutego I miejsce w rankingu miesięcznika„Forbes”
  • 31 marca nagroda„Cała Polska czyta dzieciom”dla Wojciecha Szczurka
  • 19 kwietnia wyróżnienie w konkursie„Najlepsza promocja turystyki województwa pomorskiego 2007”
  • 19 kwietnia I miejsce w konkursie„Samorząd przyjazny oświacie”
  • 23 czerwca statuetka„Najatrakcyjniejsze miasto dla biznesu w Polsce”według miesięcznika Forbes
  • 17 lipca III miejsce w konkursie„Najlepsze miasto”według tygodnika„Rzeczpospolita”
  • Sierpień Gdynia znalazła się na międzynarodowej planszy gry Monopoly,w wyniku głosowania mieszkańców miasta za pomocą internetu,walka o miejsce na planszy gry z tzw.dzikiej karty.
  • 14 listopada Wojciech Szczurek najlepszym prezydentem w Polsce
  • Grudzień najlepiej umeblowane miasto w Polsce
  • 8 grudnia Gdynia została okrzyknięta Innowacyjną Gminą w konkursie Krajowi Liderzy Innowacji 2008.
2009 r.
  • 17 kwietnia Nagroda Główna w Konkursie Publiczności w kategorii Miasto za najatrakcyjniejsze stoisko 12–tych Gdańskich Targów Turystycznych
  • 23 kwietnia Nagroda Specjalna Magazynu Elle za imprezę„Gdynia Design Days 2008”.
  • 24 kwietnia Gdynia zajęła pierwsze miejsce w kategorii„miast od 150 do 300 tys.mieszkańców”w rankingu magazynu Forbes’a„Miasta najatrakcyjniejsze dla biznesu”.
  • 25 maja wyróżnienie Gdyńskiej Kampanii 1% przez tygodnik Newsweek Polska
  • 8 czerwca wyróżnienie honorowe Gdyni przez Krajową Radę Izby Urbanistów za najlepszy miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego,uchwalony w latach 2004-2007
  • Według raportu przedstawionego w 2007 przez prof.Janusza Czapińskiego na podstawie badań,standard życia w Gdyni jest najwyższy w Polsce.