piątek, 15 lutego 2013

Bytom

Bytom Odrzański(tuż po wojnie Białobrzezie,niem.Beuthen an der Oder)miasto w województwie lubuskim w powiecie nowosolskim.Położone jest 22 km na zachód od Głogowa i 12 km na wschód od Nowej Soli.
Geografia
Miasto leży na lewym,silnie zanieczyszczonym na tym odcinku,brzegu Odry(Środkowe Nadodrze)w obrębie Pradoliny Barycko-Głogowskiej(na jej skraju).Ok.6 km na południe od miasta znajdują się Wzgórza Dalkowskie.
Nazwa
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis(pol.Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego)spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Bythom.
Historia
Bytom Odrzański wzmiankowany był już w 1005 roku.Średniowieczny gród słowiański znany z obrony przed wojskami niemieckimi cesarza Henryka V w 1109 roku(idącego wówczas na Głogów)wymienia w swoich kronikach Gall Anonim.

(...)A gdy chciał ze sprawionymi szykami wyminąć gród Bytom,jako niemożliwy do zdobycia ze względu na obwarowania i naturalne położenie wśród opływających go wód i oblegających moczar i bagien,niektórzy słynniejsi z jego rycerzy zboczyli pod gród,pragnąc okazać w Polsce swą cnotę rycerską,a wypróbować siły i odwagę Polaków.A grodzianie,otwarłszy bramy,wyszli naprzeciw z dobytymi mieczami,nie obawiając się ani mnogości różnorodnych wojsk,ani napastliwości Niemców,ani obecności samego cesarza,lecz czołowo stawiając im odważny i mężny opór.Widząc to cesarz niesłychanie się zdumiał,że tak ludzie bez zbroi ochronnej walczyli gołymi mieczami przeciw tarczownikom,a tarczownicy przeciw pancernym,spiesząc tak ochoczo do walki jakoby na biesiadę.Wtedy jakoby rozgniewany na zakusy swoich rycerzy cesarz posłał tam kuszników i łuczników,aby przynajmniej przed ich groźbą grodzianie ustąpili i cofnęli się do grodu.Ale Polacy na pociski i strzały zewsząd lecące tyle zwracali uwagi co na śnieg lub na krople deszczu.Tam też cesarz po raz pierwszy przekonał się o odwadze Polaków,bo nie wszyscy jego rycerze wyszli cało z tej walki.(...)Gall Anonim,Księga Trzecia,Rozdział III


W 1157 roku gród został spalony przez wycofujące się przed Niemcami wojska polskie.Prawa miejskie miasto uzyskało około połowy XIII wieku.W latach 1289-1504 Bytom należał do Piastów śląskich.Od 1331 roku znalazł się pod zwierzchnictwem Czech.W 1469 roku miasto przeszło w ręce prywatnych właścicieli.Nabywcą był ród rycerski Glaubitzów.W latach 1526-1561 właścicielami miasta byli Rechenbergowie.Od 1561 roku miasto należało do rodziny Schönaichów.Pod rządami Habsburgów,od 1526 roku,następuje rozkwit miasta największy w latach 1580-1618,za panowania Fabiana i Jerzego von Schönaichów.W latach 1601-1628 działało tutaj słynne w Europie kalwińskie gimnazjum akademickie z prawem nadawania tytułów bakałarza i magistra tzw."Schönaichianum".Jednym z absolwentów tegoż gimnazjum był wielki pisarz i poeta niemiecki Martin Opitz.Od 1742 roku miasto należało do Prus.W XIX wieku posiadało kanalizację i wodociągi.13 lutego 1945 roku miasto zostało zajęte przez wojska radzieckie.Poważnie zniszczone miasto przejęła wkrótce administracja polska.Dotychczasowi mieszkańcy zostali wysiedleni do Niemiec i zastąpieni polskimi osadnikami.4 czerwca 1988 roku na przejeździe kolejowym pod Bytomiem miała miejsce tragiczna katastrofa drogowa z udziałem Ludowego Wojska Polskiego:wojskowa ciężarówka Star 66,wioząca trzynastu żołnierzy na prace melioracyjne na pobliskich łąkach z winy kierowcy wtargnęła pod pędzący 70 km/h pociąg.W wyniku zderzenia eksplodowało osiem kanistrów z benzyną.Na miejscu zginęło 5 osób,kolejnych pięć po przewiezieniu do szpitali(niektórzy mieli poparzenia 90% powierzchni ciała).Obecnie mieszkańcy czerpią dochody z rolnictwa,głównie z uprawy ziemniaków i hodowli bydła.Poza tym w mieście są zakłady metalowe.Co roku odbywa się tu Festiwal Twórczości Muzycznej Niewidomych oraz Flis Odrzański.
Zabytki
Według rejestru Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są:
  • miasto,z połowy XIII wieku
  • kościół parafialny pod wezwaniem świętego Hieronima,gotycki z XIV-XVII wieku,przebudowany w XVIII wieku
    • pięć krzyży pokutnych wmurowanych w wieżę ww.kościoła
  • kościół ewangelicki,z XVIII wieku.Wybudowany w latach 1741-1746 z wykorzystaniem murów dawnego późnorenesansowego protestanckiego gimnazjum Schönacha.Salowy,murowany z cegły,wewnątrz otoczony dwupiętrowymi,drewnianymi emporami.Obok kościoła neogotycka wieża dobudowana w 1846 roku.Obecnie pusty,nieużywany.W 2006 roku zakupiony został przez Fundację Archeologiczną z Zielonej Góry.Do roku 2012 zaplanowano ukończenie renowacji budynku i utworzenie w nim Archiwum Archeologicznego,ul.Kościelna
  • remiza straży pożarnej,pl.Szpitalny,ul.Kopernika,z 1764 roku,w XIX wieku
  • plebania,z połowy XIX wieku
  • ratusz,późnorenesansowy z XVII w.został wybudowany w latach 1602-1609 w zachodniej pierzei rynku,na dwóch połączonych,średniowiecznych działkach
  • dom,ul.Cmentarna 20,z XVIII wieku
  • domy,ul.Dworcowa 2,20,27,28,29,z XVIII wieku,XIX/XX wieku
  • domy mieszczańskie z XVIII i XIX wieku przy ul.Głogowskiej:
    • domy,ul.Głogowska 30,31,33,38,z XVIII wieku
    • wille z ogrodami,ul.Głogowska 18,23,z połowy XIX wieku,z 1920 roku
  • „Dom Napoleona”,ul.Górna 1,z XVIII wieku
  • dom,ul.Kopernika 12,z 1869 roku
  • domy,ul.Kościelna 7,9,z XVIII wieku
  • domy,ul.Kożuchowska 13(d.25),26,27,28,29/30,z XVII wieku,z XVIII wieku
  • domy,ul.Krzywoustego 6,9,26,z XVIII wieku
  • komora celna,ul.Mostowa 1,1935 roku
  • domy,ul.Nadbrzeżna 2,5,5a,8,9,z XVIII wieku,z XIX wieku
  • domy,ul.Nowe Miasto 3,9,17,23,28,z XVIII wieku
  • odrestaurowany zespół architektoniczny zabytkowej starówki późnorenesansowe,barokowe,klasycystyczne i eklektyczne kamieniczki wokół Rynku:
    • domy,Rynek 2,3 nie istnieje,4,5,6,8,9,9a,10,11,12,13/14,18,19,20,21,22,23,24,25,26,27,z XVII wieku,z XVIII wieku/XIX wieku
  • hotel„Pod Złotym Lwem”,Rynek 15/16,z 1711 roku
  • budynek gospodarczy,ul.Szeroka 8,z XVIII wieku
  • domy,ul.Szewska 4,8,15,19,z XVIII wieku
  • domy,ul.Szpitalna 6,7,10,12,z XVIII wieku
  • domy,ul.Wąska 1,2,3,5,7,z XVIII wieku
  • domy, ul. Widok 1, 2, z XVIII wieku
  • willa, ul. Żeromskiego 1, z 1908 roku
inne zabytki:
  • fontanna kolumnowa z końca XIX w.
  • barokowa tablica pamiątkowa z napisem dotyczącym zniszczeń dokonanych w trakcie przejazdu lisowczyków 6 grudnia 1620 roku.Umiejscowiona na fasadzie budynku dawnej apteki w rynku
  • pozostałości fosy miejskiej
Religia
Na terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły:
  • Kościół Rzymskokatolicki
    • Parafia Świętego Hieronima
  • Kościół Zielonoświątkowy
    • Zbór w Bytomiu Odrzańskim
Transport
  • port rzeczny
  • linia kolejowa Głogów-Nowa Sól(została doprowadzona do Bytomia już w 1871 roku i funkcjonuje do dziś jako tzw.magistrala odrzańska).Miasto ma bezpośrednie połączenie m.in.z Przemyślem,Krakowem,Wrocławiem,Rzepinem
  • w mieście krzyżują się drogi wojewódzkie:
    • nr 292:Nowa Sól-Bytom Odrzański-Głogów
    • nr 293:Bytom Odrzański-Nowe Miasteczko
  • możliwy transport łodzią na wschodni brzeg Odry,ale tylko dla pieszych i rowerzystów.Najbliższe mosty znajdują się w Nowej Soli i Głogowie
Demografia
Rok Liczba ludności
1787 r.
2261
1825 r.
2557
1905 r.
3033
1939 r.
3176
1961 r.
2457
1970 r.
3049
2004 r.
3365
2010 r.
4480
Sport
Od 1947 roku w Bytomiu Odrzańskim funkcjonuje klub piłkarski MKS Odra Bytom Odrzański.Klub obecnie rozgrywa mecze na Stadionie Gminnym.

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz