Położenie
Opatów położony jest na Wyżynie Sandomierskiej,na wzgórzach o wysokości od 200 do 300 m n.p.m.Nieopodal rozciągają się pasma Jeleniowskie i Iwaniskie Gór Świętokrzyskich.Przez miasto przepływa rzeka Opatówka,rozdzielając je na dwie części i przecinając głęboką doliną.Opatów położony jest na skrzyżowaniu tras nr 9(E371)Radom Barwinek(granica państwa) i nr 74 Piotrków Trybunalski Hrubieszów.W Opatowie początek ma droga wojewódzka nr 757 Opatów Stopnica.Według danych z 1 stycznia 2011 r.powierzchnia miasta wynosiła 9,36 km².
Historia
Pierwsza wzmianka pochodzi z 1189 r.pierwotnie własność książęca.Istnieją przesłanki(m.in.wzmianka w kronice Jana Długosza),że w Opatowie była pierwsza polska komandoria templariuszy założona za czasów Henryka Sandomierskiego,który uczestniczył w krucjatach do Ziemi Świętej u boku rycerzy-zakonników.Pozostałością klasztoru templariuszy ma być rzekomo kolegiata św.Marcina.Przyjmuje się,że ok.1237 r.z nadania książęcego Henryka Brodatego Opatów wraz z kilkunastoma wsiami przeszedł na własność biskupów lubuskich.W 1282 r.biskupi uzyskali od księcia Leszka Czarnego przywilej umożliwiający nadanie wsiom i miastom prawa niemieckiego dokument ten uznawany jest za akt tożsamy(choć zasadniczo różny od podobnych aktów z tego okresu)z nadaniem dla Opatowa prawa magdeburskiego była to pierwsza lokacja na terenie grodziska(Żmigrodu),druga lokacja miała miejsce ok.1328 r. i wiązała się z translacją na przeciwległy brzeg rzeki Opatówki.Od XV w.do utraty niepodległości Opatów był miejscem sejmików województwa sandomierskiego.Podczas najazdu Tatarów w 1502 r.został niemal całkowicie zniszczony.W 1514 r.dobra opatowskie kupił kanclerz wielki koronny Krzysztof Szydłowiecki.W tym czasie miasto zostało ufortyfikowane(z tego okresu zachowały się
do dziś pozostałości murów miejskich z jedyną zachowaną bramą Warszawską).Po śmierci Szydłowieckiego miasto było własnością kolejno:Tarnowskich,Ostrogskich,Lubomirskich,Potockich i Karskich i do 1864 r.pozostawało własnością prywatną.W 1760 r.król August III Sas mianował Pejsaka Chaimowicza mieszkańca
Opatowa,królewskim syndykiem do spraw żydowskich i jednym z faktorów
warszawskiego dworu.W XVIII w.Opatów stał się przystanią dla wielu Greków,którzy na ziemiach
Królestwa Polskiego szukali schronienia przed prześladowaniami
tureckimi.Uzyskali oni pozwolenie na zakładanie świątyń i odprawianie
nabożeństw w obrządku bizantyjskim.Już w 1778 r.w mieście powstała prawosławna parafia pw.św.Mikołaja,która w 1837 r.została przeniesiona do Radomia.W okresie powstania styczniowego,miasto było miejscem bitwy pomiędzy oddziałami II korpusu generała Józefa Hauke-Bosaka a Rosjanami.Opatów w czasie powstania styczniowego wielokrotnie przechodził z rąk do rąk.Oddziały gen.Bosaka zdobyły Opatów 25 listopada 1863 r.Poległ wtedy jedynie por.Tyszkiewicz.Zdobyto broń i amunicję.Drugie uderzenie 21 lutego 1864 r.nie było udane.Bitwa opatowska przeszła do historii jako największa,a zarazem ostatnia bitwa powstańcza.W międzywojniu Opatów odwiedził Jarosław Iwaszkiewicz i opisał go w swoich"Podróżach po Polsce".W wiosce Zochcin dwa kilometry od Opatowa urodził się pisarz Stanisław Czernik,którego imieniem nazwana jest biblioteka powiatowa.W innej pobliskiej wsi,Małoszycach urodził się Witold Gombrowicz,autor"Ferdydurke".Popiersie pisarza znajduje się na skwerze w środku miasta.W czasie II wojny światowej Opatów był terenem aktywnej działalności podziemnej.W nocy z 12 na 13 marca 1943 oddział"Jędrusiów"przy współudziale miejscowej partyzantki AK dokonał udanej akcji odbicia 82 więźniów z tutejszego więzienia.Po wojnie w mieście rozwinął się przemysł przetwórczy spożywczy i
włókienniczy.Wybudowano nowe osiedle mieszkaniowe im.Mikołaja
Kopernika,Miejski Dom Kultury.Obecnie miasto straciło na znaczeniu,ale swoje szanse upatruje w rozwoju turystyki.
Zabytki
W mieście znajduje się wiele obiektów historycznych wpisanych na listę zabytków:- Kolegiata św.Marcina,świątynia w stylu romańskim pochodząca z II poł.XII w.w 2006 r.obchodząca 800-lecie nadania statusu kolegiaty;znajduje się w niej szereg unikatowych zabytków,np.odlany z brązu Lament Opatowski,przedstawiający rozpacz 41 mieszkańców Opatowa po śmierci Krzysztofa Szydłowieckiego,obok nagrobka kanclerza znajduje się także nagrobek jego córki,a także płyty nagrobne dwóch jego synów.Ponadto na ścianach kolegiaty znajdują się malowidła przedstawiające sceny słynnych bitew odsiecz wiedeńską,Psie Pole i Grunwald.Cenne są również XVIII-wieczne ławki i stalle,a także organy,dzieło sztuki organowej
- Pozostałości murów miejskich wzniesionych przez kanclerza Krzysztofa Szydłowieckiego z jedyną zachowaną bramą Warszawską
- Barokowy klasztor oo.Bernardynów wzniesiony w XIV-XV w.na miejscu osady Żmigród.Wsławił się bohaterską obroną podczas wspomnianego najazdu Tatarów w XVI w.Wewnątrz szczególnie interesujący jest rokokowy ołtarz główny,iluzjonistyczne ołtarze boczne,wśród nich Tłocznia Mistyczna,oraz odnowione malowidła ścienne
- Podziemia system dawnych piwnic kupieckich wydrążonych w lessie pod rynkiem starego miasta(Placem Obrońców Pokoju)
- Dawna synagoga przy ul.Szerokiej,niedaleko rynku(obecnie nie istnieje)
- Dom z podcieniami na Rynku z XVI w.,zniszczony w czasie II wojny światowej i odbudowany po wojnie,obecnie urząd miasta(ratusz)
- Kapliczka św.Jana Nepomucena z przełomu XVIII i XIX w.drewniana,z krytym gontem namiotowym daszkiem,pod którym znajduje się figura świętego.Odnowiona w latach 90.XX w.a następnie w 2012 r.
- Mogiła Ludwika Topór-Zwierzdowskiego
- Mogiła powstańców z 1863 r.w Opatowie
- Mogiła ks.Przybyłowskiego
Komunikacja
W Opatowie nie ma stacji kolejowej najbliższa stacja jest w
Ostrowcu Świętokrzyskim(17 km).Dobrze rozbudowana jest sieć
komunikacji PKS oraz prywatnych busów.
Turystyka
Przez Opatów przechodzi niebieski szlak turystyczny z Gołoszyc do wsi Dwikozy.Opatów jest punktem początkowym szlaków rowerowych:
- czerwonego
- zielonego
- niebieskiego
- żółtego do Sandomierza
- czarnego do Nowej Słupi
Wspólnoty wyznaniowe
- Kościół rzymskokatolicki
- Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Opatowie
- Parafia św.Marcina w Opatowie
- Chrześcijański Zbór Świadków Jehowy(Sala Królestwa)
Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie: Modrý Kameň Słowacja
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz