wtorek, 31 stycznia 2017

Stanisław Bareja

Stanisław Sylwester Bareja(ur.5 grudnia 1929 w Warszawie,zm.14 czerwca 1987 w Essen)polski reżyser,scenarzysta filmowy i aktor.
Życiorys
Syn Sylwestra Kazimierza i Stanisławy z Chmielarzów.Ukończył I Liceum Ogólnokształcące im.Stefana Żeromskiego w Jeleniej Górze w 1949 r. i w tym samym roku podjął studia w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi,na Wydziale Reżyserii,które ukończył w 1954 r.lecz nie złożył egzaminu końcowego.W 1958 r.przedstawił jako film dyplomowy etiudę pod tytułem"Gorejące czapki",jednak film ten nie został przyjęty,wskutek czego Barei nie zaliczono pracy dyplomowej.Tytuł magistra sztuki uzyskał 24 kwietnia 1974 po przedstawieniu filmu dyplomowego"Mąż swojej żony"(1960 r.) i złożeniu egzaminu magisterskiego z wynikiem dobrym.Jako samodzielny reżyser zadebiutował w 1960 r.Tworzył przede wszystkim komedie,wiele jego filmów znalazło się w czołówce polskiej kinematografii.Był również twórcą wielu seriali telewizyjnych.Bardzo często,wzorem Alfreda Hitchcocka,pojawiał się w swoich filmach grając epizodyczne role.W swoich filmach obnażał słabości człowieka wynikające zarówno z jego natury jak i będące wynikiem absurdalnej rzeczywistości PRL,w jakiej przyszło żyć bohaterom filmów Barei.Jego żoną była Hanna Kotkowska-Bareja,krytyk sztuki,która podsunęła mu pomysł filmu"Poszukiwany,poszukiwana"(1972 r.)Angażował się w działania opozycji antykomunistycznej.Przez wiele lat udostępniał garaż swojego domu na potrzeby ciemni fotograficznej podziemnej Niezależnej Oficyny Wydawniczej(NOWA).Wspólnie z żoną przemycił dla NOWEJ przez granicę pięćdziesięciokilogramową maszynę drukarską na dachu fiata 126p.Pomagał również najdłużej ukrywającemu się opozycjoniście PRL Zbigniewowi Bujakowi.Stanisław Bareja zmarł na wylew w szpitalu na Werden(część Essen),został pochowany na cmentarzu Czerniakowskim w Warszawie.21 września 2006 został pośmiertnie odznaczony przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Upamiętnienie
Począwszy od 2005 roku ulica w Warszawie łącząca ul.Światowida z Odkrytą(okolice pętli Nowodwory)nosi imię Stanisława Barei.O takie upamiętnienie reżysera zabiegali mieszkańcy Nowodworów z pomocą Życia Warszawy.Od 2012 r.imię Stanisława Barei nosi tzw.mała obwodnica w Kutnie.W Krakowie imię Barei nosi charakterystyczne rondo w kształcie elipsy(niebędące rondem ani w myśl inżynierii drogowej,ani też przepisów prawa o ruchu drogowym).W Katowicach jego imieniem nazwano skwer przed centrum rozrywki Punkt 44 z Cinema City przy ul.Gliwickiej 44 w dzielnicy Załęże.12 listopada 2008 został ogłoszony najlepszym reżyserem komediowym stulecia na gali Złotych Kaczek,przyznawanych przez miesięcznik„Film”.6 października 2011 roku w Łódzkiej Alei Sław odsłonięto gwiazdę poświęconą Barei.W odsłonięciu uczestniczyli między innymi syn Jan.
Twórczość
Bareizm
„Bareizm”nacechowane negatywnie określenie charakteryzujące styl wczesnej twórczości filmowej Stanisława Barei.Stworzone zostało w latach 60 XX w.przez Kazimierza Kutza.W jednym z przemówień Kutz skrytykował poziom artystyczny twórczości Barei,używając neologizmu„bareizm”jako synonimu kiczu.Później za pomocą tego złośliwego określenia,władze i środowisko filmowe atakowały Bareję,zarzucając jego twórczości niską jakość,„antysocjalistyczną wymowę,kłamstwa,brudną propagandę i nienawiść do klasy robotniczej”.
W odwecie,w scenariuszu(niezrealizowanego filmu)„Złoto z nieba”z 1981 roku znalazł się dialog,którego fragment brzmi:
–Pan podał inne nazwisko w samolocie,a teraz okazuje się,że w dodatku pisze się pan przez„te”,„zet”?
–Dawniej pisaliśmy się Kloc przez„ce”,ale potem mój brat został reżyserem i zmienił pisownię na Klotz!
Było to nawiązanie do zmiany nazwiska przez Kutza.W podobny sposób Bareja potraktował prześladujące go środowisko ZP Grunwald w serialu„Zmiennicy”oraz filmie„Poszukiwany,poszukiwana”.Z czasem pojęcie bareizmy zaczęło być stosowane jako ogólna nazwa absurdalnych wypowiedzi,haseł,napisów,obwieszczeń i innych tego typu sformułowań budowanych niezręcznie,na bazie nowomowy i języka urzędowego.
Reżyser
Scenarzysta
Role aktorskie
Współpraca z aktorami
Specyfikę swoich filmów Bareja osiągał dzięki dobrej współpracy z aktorami,w tym także z wieloma postaciami przewijającymi się w epizodycznych scenkach na drugim planie.
Oto lista aktorów pojawiających się często w jego najważniejszych produkcjach i będących niejako„aktorami Barei”:
Aktor"Poszukiwany,poszukiwana""Nie ma róży bez ognia""Brunet wieczorową porą""Co mi zrobisz,jak mnie złapiesz""Miś""Alternatywy 4""Zmiennicy"
Stanisław Barejatak nie tak tak tak tak tak
Stanisława Celińskanie tak nie nie nie tak tak
Maria Chwalibógtak tak tak nie nie nie nie
Jerzy Cnotanie nie tak tak tak nie nie
Mieczysław Czechowicztak tak nie nie nie nie tak
Zofia Czerwińskatak nie tak nie tak tak nie
Andrzej Fedorowicznie nie tak tak tak tak nie
Stanisław Gawliknie nie tak tak nie tak tak
Wiesław Gołastak tak tak nie nie tak nie
Mariusz Gorczyńskinie nie nie tak nie tak tak
Cezary Julskinie tak nie nie tak tak tak
Kazimierz Kaczornie tak nie tak nie tak tak
Jan Kobuszewskitak tak tak nie nie tak tak
Krzysztof Kowalewskinie tak tak tak tak nie tak
Bohdan Łazukatak tak tak nie nie nie nie
Marian Łącznie nie tak tak tak tak nie
Zofia Merle nie nie nie tak tak tak tak
Jerzy Moes tak tak tak tak nie nie tak
Bronisław Pawlik nie tak nie tak tak tak tak
Tadeusz Pluciński tak nie tak tak nie tak nie
Wojciech Pokora tak tak tak tak tak tak tak
Ryszard Pracz nie nie nie tak tak tak tak
Wojciech Siemion tak tak nie tak nie tak nie
Zdzisław Szymborski nie nie tak tak tak nie tak
Tadeusz Somogi nie tak nie tak tak tak tak
Jerzy Turek nie nie nie nie tak tak nie
Stanisław Tym tak tak nie tak tak nie nie
Wojciech Zagórski nie nie tak tak nie tak tak

poniedziałek, 23 stycznia 2017

Janusz Reykowski

Ur.29 listopada 1929 w Warszawie psycholog,profesor nauk humanistycznych związany z Uniwersytetem Warszawskim.Działacz społeczno-polityczny,absolwent V LO im.Ks.Józefa Poniatowskiego w Warszawie i Uniwersytetu Warszawskiego.
Kariera naukowa
Od początku kariery pracuje na Uniwersytecie Warszawskim,gdzie zatrudniony został w 1951 r.początkowo jako zastępca asystenta,następnie asystent i adiunkt.W 1954 r.uzyskał tytuł magistra,w 1959 r.doktora,w 1965 r.habilitował się.W 1972 r.został profesorem nadzwyczajnym,a w 1979 r.profesorem zwyczajnym.
Stanowiska i funkcje naukowe
Od 1965 do 1967 r.pracował jako konsultant w Wojskowym Instytucie Medycyny Lotniczej.Od 1967 do 1968 r.pełnił funkcję kierownika Ośrodka Badań Społecznych Wojskowej Akademii Politycznej im.Feliksa Dzierżyńskiego.Od 1980 do 2002 r.był dyrektorem Instytutu Psychologii PAN.W 1996 r.był współzałożycielem Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej.Został też przewodniczącym Rady Programowej SWPS.Od 1984 r.jest członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Psychologicznego,a od 1991 r.członkiem Academia Europea.Pracował także głównie jako konsultant w licznych zagranicznych instytucjach naukowych.
Działalność polityczna
Od 1949 r.do rozwiązania w 1990 r.należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.Od grudnia 1988 do stycznia 1990 r.zasiadał w Biurze Politycznym KC PZPR.Z ramienia tej partii przewodniczył zespołowi ds.reform politycznych Okrągłego Stołu.Od 1989 do 1990 r.był przewodniczącym Komisji Analiz i Prognoz Społeczno-Politycznych KC PZPR.Od 1983 do 1989 r.wchodził w skład rady krajowej PRON.Członek Prezydium Tymczasowej Rady Krajowej PRON w 1982 roku.W 2004 r.został członkiem Konwentu Programowego Sojuszu Lewicy Demokratycznej.
Uzyskane nagrody i odznaczenia
  • Morton Deutsch Award for Social Justice(2008 r)
  • Nevitt Sanford Award for International Society of Political Psychology(2000 r.)