wtorek, 29 marca 2016

Aleksander Kamiński

Przybrane nazwisko:Aleksander Kędzierski.Znany również pod pseudonimami Dąbrowski,J.Dąbrowski,Fabrykant,Faktor,Juliusz Górecki,Hubert,Kamyk,Kaźmierczak,Bambaju(ur.28 stycznia 1903 w Warszawie,zm.15 marca 1978 tamże)pedagog,wychowawca,profesor nauk humanistycznych,współtwórca metodyki zuchowej,instruktor harcerski,harcmistrz,żołnierz Armii Krajowej oraz jeden z ideowych przywódców Szarych Szeregów.Mąż Janiny Kamińskiej,polskiej archeolog,pedagog i instruktorki Związku Harcerstwa Polskiego,ojciec Ewy Rzetelskiej-Feleszko(profesor językoznawstwa).
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Urodzony w Warszawie,syn Jana Kamińskiego(farmaceuty) i Petroneli Kaźmierczak.W 1905 r.wyjechał wraz z rodzicami do Kijowa,gdzie ukończył rosyjską 4-klasową szkołę powszechną,potem w 1914 r.przeniósł się do Rostowa,a w 1916 r.do Humania.Trudne warunki materialne(jego ojciec zmarł w 1911 r.)sprawiły,że już od 1916 r.pracował jako goniec w banku.Od stycznia 1918 r.członek 1 Męskiej Drużyny Skautowej im.Tadeusza Kościuszki w Humaniu.Był tam potem kolejno zastępowym,przybocznym,od lata 1919 r.drużynowym i przybocznym hufca,a od maja 1920 r.jednocześnie kierował całym Gniazdem Humańskim(obejmującym drużyny harcerek i harcerzy).Od 1918 r.uczeń polskiej szkoły średniej w Humaniu.Po powrocie do kraju(w marcu 1921 r.)kontynuował naukę w Gimnazjum Kazimierza Kulwiecia w Warszawie,otrzymując tu w czerwcu 1922 r.świadectwo dojrzałości.Następnie studiował historię na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego i w styczniu 1928 r.uzyskał dyplom magistra.W czasie studiów nadal pracował zarobkowo:od 1922 r.był pomocnikiem wychowawcy,wychowawcą,potem kierownikiem bursy RGO im.3 Maja w Pruszkowie,od 1929 r.nauczycielem historii w Gimnazjum im.św.Stanisława Kostki w Warszawie,a od 1930 do 1931 r.kierownikiem bursy Związku Osadników Wojskowych dla młodzieży szkół zawodowych przy ul.Młocińskiej.Współzałożyciel i następnie członek władz Związku Zawodowego Wychowawców.
Dwudziestolecie międzywojenne
Aleksander Kamiński kontynuował także działalność w ZHP.Rozkazem Naczelnictwa z 3 października 1922 mianowany przodownikiem z zaliczeniem służby od sierpnia 1921 r.rozkazem z 30 czerwca 1924 został mianowany podharcmistrzem.Po zmianie nazw stopni harcerskich(w grudniu 1927 r.)harcmistrz.Od 1923 r.był drużynowym I Pruszkowskiej Drużyny Harcerzy im.Stefana Czarnieckiego(przez siebie założonej;w 1930 r.Komenda Chorągwi zmienia nazwę i numer na 14 Mazowiecką Drużyną Harcerską im.Stefana Czarnieckiego;ma to związek z ujednoliceniem numeracji i nazw drużyn) i III Pruszkowskiej Drużyny Harcerzy im.Tomasza Zana.Pełnił również obowiązki zastępcy komendanta hufca.Prowadził stałą rubrykę pt.„Życie harcerskie”w piśmie„Echo Pruszkowskie”.W latach 1925–1927 komendant Hufca Pruszkowskiego,a od jesieni 1928 do grudnia 1929 r.komendant Chorągwi Mazowieckiej ZHP.Jednocześnie od września 1928 do czerwca 1929 r.drużynowy VI Warszawskiej Drużyny Harcerzy im.gen.Jana Henryka Dąbrowskiego.Od 1931 r.kierownik referatu drużyn mniejszościowych w Głównej Kwaterze Harcerzy,był także przewodniczącym KC Związku Żydowskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych.Twórca metodyki zuchowej(przy współpracy z Jadwigą Zwolakowską).Autor powieści,stanowiących równocześnie podręczniki metodyczne dla instruktorów zuchowych w Organizacji Harcerzy ZHP:„Antek Cwaniak”(1932 r.)„Książka wodza zuchów”(1933 r.) i „Krąg rady”(1935 r.)Kierownik Wydziału Zuchów w Głównej Kwaterze Harcerzy pozostawał do września 1937 r.(z przerwą od kwietnia do września 1933 r.)Od września 1933 r.jednocześnie komendant Szkoły Instruktorów Zuchowych w Nierodzimiu na Śląsku Cieszyńskim,a od maja 1937 r.aż do wybuchu wojny kierownik Ośrodka Harcerskiego w pobliskich Górkach Wielkich koło Skoczowa(do tego ośrodka włączono Szkołę Instruktorów Zuchowych) i kierownik Wydziału Kształcenia Starszyzny Harcerskiej w Głównej Kwaterze ZHP.W lipcu 1934 r.prowadził międzynarodowy kurs zuchowy w Brennej(Beskid Śląski),a w lipcu 1938 r.stanął na czele polskiej delegacji na międzynarodową konferencję instruktorów zuchowych w Gilwell Wielka Brytania.Uczestnik Jamboree w Wielkiej Brytanii 1929 r.na Węgrzech 1933 r. i w Holandii 1937 r.oraz Międzynarodowej Konferencji Zuchowej w lipcu 1939 r.w Edynburgu(następna taka konferencja miała odbyć się już w Polsce).
II wojna światowa
Po wybuchu wojny ewakuowany we wrześniu 1939 r.ze Śląska,około 12 września przybył do Warszawy i wszedł w skład Komendy Pogotowia Harcerzy,a po kapitulacji stolicy kierował prowizorycznym domem dziecka dla dzieci osieroconych podczas oblężenia Warszawy.W konspiracji od października 1939 r.członek ścisłej Głównej Kwatery(„Pasieka”)Szarych Szeregów.Od tegoż miesiąca czynny także w SZP.Inicjator,organizator i następnie redaktor naczelny„Biuletynu Informacyjnego”(wydawanego od 5 listopada 1939 tygodniowego organu Okręgu Warszawa-Miasto SZP-ZWZ-AK,a od wiosny 1941 r.centralnego organu prasowego Komendy Głównej AK,najważniejszego pisma konspiracyjnego w okupowanej Polsce nakład do 47 tys.egz.)Używał tu pseudonimu„Kaźmierczak”,a od listopada 1942 r.„Hubert”,a także„Fabrykant”,„Kamyk”.Był także autorem większości artykułów wstępnych w„Biuletynie Informacyjnym”.Na łamach„Przeglądu Propagandowego”(1943 r.nr 2)pod pseudonimem„Hubert”zamieścił artykuł„Podstawy ideowe propagandy wojskowej”.Jednocześnie od kwietnia 1941 r.po kpt.Zygmuncie Hemplu szef BiP Komendy Okręgu Warszawa-Miasto ZWZ Okręg Warszawa AK pod pseudonimem„Faktor”,a od listopada 1942 r.„Fabrykant”.Utworzył tu m.in.komórkę„Sztuka”,zajmującą się w środowisku artystycznym inicjowaniem dzieł,rozprowadzanych lub wystawianych już w czasie okupacji(teatr kukiełkowy,karykatury,piosenki).Zorganizował i następnie nadzorował prace Komisji Propagandy(KOPR),firmującej od wiosny 1942 r.całość produkcji wydawniczej BiP Komendy Okręgu Warszawa AK.Szefem BiP Komendy Okręgu Warszawa AK pozostawał do czerwca 1944 r.Równocześnie od 1941 r.do wybuchu powstania warszawskiego pod pseudonimem„Hubert”był referentem kontrwywiadu Oddziału II Komendy Głównej ZWZ-AK.Twórca koncepcji,założyciel i od grudnia 1940 r.pod pseudonimem„Dąbrowski”komendant główny Organizacji Małego Sabotażu„Wawer”.W tym czasie napisał artykuł„Mały sabotaż”(„Biuletyn Informacyjny”,1 września 1940).Najbardziej znane i widoczne efekty działalności„Wawra”to m.in.rysunki„kotwicy”Polski Walczącej i znaki„V”,antyniemieckie napisy w miejscach publicznych,kolportaż ulotek,gazowanie kin,akcje megafonowe.Osobiście uczestniczył w pierwszej serii takich akcji w wybijaniu witryn wystawowych fotografów,eksponujących zdjęcia umundurowanych Niemców(5 grudnia 1940).Autor jednej z najbardziej znanych książki okupowanej Warszawy„Kamieni na szaniec”,która ukazała się po raz pierwszy w lipcu 1943 r.pod tytułem„Kamienie na szaniec.Opowiadanie o Wojtku i Czarnym” i pseudonimem„Juliusz Górecki”.Kamiński wykorzystał w niej wspomnienia Tadeusza„Zośki”Zawadzkiego o Janie„Rudym”Bytnarze i Aleksym„Alku”Dawidowskim.Był on również autorem„Wielkiej Gry”(wydanie I w 1942 r.na rozkaz Komendy Głównej AK zostało zniszczone jako dekonspirujące metody walki konspiracyjnej,wydania II nie zdążono rozkolportować z powodu wybuchu powstania warszawskiego,wydanie III Warszawa 1981 r.) i „Przodownika. Podręcznika dla kierowników oddziałów Zawiszy”(cz.1-2,grudzień 1942 r.wyd.II 1943 r.wyd.III 1944 r.)W kwietniu 1944 r.został umieszczony przez kontrwywiad Narodowych Sił Zbrojnych na jednej z tzw.list proskrypcyjnych(zawierały one nazwiska osób podejrzanych o sympatie lewicowe,działalność komunistyczną i/lub żydowskie pochodzenie).W dokumencie NSZ Aleksander Kamiński został opisany jako„żydofil,który zawsze skłaniał się do skrajnej lewicy-komuny”.Podczas powstania warszawskiego nadal był redaktorem naczelnym„Biuletynu Informacyjnego”(wówczas już wydawanego jawnie jako dziennik)aż do ostatniego powstańczego numeru z 4 października 1944.30 września 1944 szef BiP KG AK płk Jan Rzepecki pseudonim Prezes,wystąpił z wnioskiem o awansowanie go do stopnia podporucznika rezerwy WP.Po kapitulacji powstania warszawskiego nie uczestniczył już w działalności konspiracyjnej.
Okres powojenny
Od maja 1945 do 1950 r.asystent przy katedrach pedagogiki społecznej i pedagogiki ogólnej Uniwersytetu Łódzkiego.W 1947 r.uzyskał stopień doktora filozofii po obronie rozprawy„Metoda harcerska w wychowaniu i nauczaniu szkolnym”.Nadal czynny w ZHP:od stycznia 1946 r.był członkiem Komisji Ideologicznej i Prawa i Przyrzeczenia Harcerskiego.Zarządzeniem z 12 stycznia 1946 został powołany w skład Tymczasowej Naczelnej Rady Harcerskiej,a od marca 1946 r.był II Wiceprzewodniczącym ZHP.W 1947 r.pozbawiono go tego stanowiska,a w styczniu 1949 r.usunięto z przyczyn ideologicznych z ZHP.Z początkiem 1950 r.usunięty został także z Uniwersytetu Łódzkiego.W 1951 r.wszystkie jego utwory zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą.Do 1956 r.był pod obserwacją Urzędu Bezpieczeństwa.Do pracy harcerskiej powrócił w 1956 r.Wydarzenia październikowe 1956 r.przyniosły odnowę i nadzieję na demokratyczne przemiany w kraju.Kamiński uczestniczył w rozmowach na temat sytuacji w harcerstwie i możliwości reaktywowania ZHP.M.in.26 listopada 1956 spotkał się z grupą instruktorów reprezentujących środowisko krakowskie,finalizujące reaktywowanie ZHP.Ci odmówili mu wsparcia w realizacji jego ówczesnej koncepcji reaktywowania działalności harcerskiej w ramach OHPL,przedstawiając swoje stanowisko(i dowody),że jedynym prawidłowym rozwiązaniem jest reaktywowanie ZHP(co zresztą uczynili 4 grudnia 1956).Wówczas,na początku grudnia,odbył spotkania z 25 instruktorami przedwojennego ZHP.Udał się z nimi na naradę działaczy OHPL w Łodzi,która przekształcała się w„Ogólnopolską Naradę Działaczy Harcerskich”(Krajowy Zjazd Działaczy Harcerskich).Wszedł w skład Naczelnej Rady Harcerskiej,został wybrany Przewodniczącym NRH.Na stanowisku przewodniczącego RN Kamiński funkcjonował jednak niespełna półtora roku.Ustąpił pod naciskiem sił,które zmierzały do podporządkowania ideologicznego ZHP Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.W 1958 r.powrócił do pracy na Uniwersytecie Łódzkim,gdzie od kwietnia 1962 r.kierował Katedrą Pedagogiki Społecznej.W 1959 r.habilitował się na podstawie pracy„Prehistoria polskich związków młodzieży”,a w marcu 1969 r.nadano mu tytuł profesora nadzwyczajnego.Czynny w Związku Nauczycielstwa Polskiego i w Polskim Związku Higieny Psychicznej,członek Komitetu Nauk Pedagogicznych i Psychologicznych PAN.Po przejściu na emeryturę w 1972 r.powrócił do Warszawy,gdzie zmarł 15 marca 1978.Pochowano go na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie obok Kwatery Szarych Szeregów.Spoczął więc obok Rudego,Alka i Zośki,tak mu bliskich bohaterów„Kamieni na szaniec”.5 maja 1991,za pomoc udzieloną w czasie okupacji członkom organizacji harcerzy żydowskich i żydowskiego ruchu oporu,Instytut Jad Waszem pośmiertnie nadał Aleksandrowi Kamińskiemu tytuł Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata.22 lutego 2008 w Dniu Myśli Braterskiej,podczas uroczystości związanych z objęciem Honorowym Protektoratem 5 organizacji harcerskich,Prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył pośmiertnie Aleksandra Kamińskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Książki

  • "Antek Cwaniak"(1932 r.wznowienie w 1984 r.w ukazującej się w Wydawnictwie Śląsk„Bibliotece Szarej Lilijki”)
  • "Oficer Rzeczypospolitej.Opowiadanie o pułkowniku Lisie-Kuli"(1932 r.Wydawnictwo„Na tropie”.Nakładem Związku Strzeleckiego)
  • "Książka wodza zuchów"(1933 r.wznowienie w 1984 r.w„Bibliotece Szarej Lilijki”pod tytułem"Książka drużynowego zuchów")
  • "Andrzej Małkowski"(1934 r.)
  • "Krąg rady"(1935 r.)
  • "Wielka Gra"(wydanie I w 1942 r.na rozkaz KG AK zostało zniszczone jako dekonspirujące metody walki konspiracyjnej,wydania II nie zdążono rozkolportować z powodu wybuchu powstania warszawskiego, wydanie III Warszawa 1983 r.[znów konspiracyjne,antydatowane na 1981 r.wyd.Niezależne Wydawnictwo Harcerskie],IV w 2000 r.ISBN 83-87893-99-4)
  • "Przodownik".Podręcznik dla kierowników oddziałów Zawiszy(wyd.I,cz.1-2,grudzień 1942 r.wyd.II w 1943 r.wyd.III w 1944 r.)
  • "Kamienie na szaniec"(10 wydań,I w 1944 r. i II w 1945 r.pod pseudonimem Juliusz Górecki)ISBN 83-10-10505-3
  • "Narodziny dzielności"(1947 r.)
  • "Jaćwież"(1953 r.)synteza dziejów ludu Jaćwingów
  • "Józef Grzesiak„Czarny”"(1980 r.)
  • "Zuchy The Polish Wolf Cubs"podręcznik wydany na konferencję Wilczęcą w Gillwel Park
  • "Zośka i Parasol.Opowieść o niektórych ludziach i niektórych akcjach dwóch batalionów harcerskich",Wydawnictwo„Iskry”(wydanie I w 1957 r.)2011 r.

Ponadto w swym dorobku pozostawił 239 prac,ponad 300 artykułów i recenzji.
Ordery i odznaczenia

  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski(21 lutego 2008,pośmiertnie)
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • Krzyż Walecznych
  • Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami(25 lipca 1944)
  • Krzyż„Za Zasługi dla ZHP”(1992 r.pośmiertnie)
  • Medal„Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”(1991 r.pośmiertnie)

Upamiętnienie
Uchwałą Sejmu RP rok 2003 ogłoszono rokiem Aleksandra Kamińskiego.24 września 2005 odsłonięto pierwszy w Polsce pomnik hm.Aleksandra Kamińskiego w Parku Staromiejskim w Łodzi.W Łodzi na ścianie domu pod nr 30,przy ulicy noszącej imię Aleksandra Kamińskiego znajduje się pamiątkowa tablica przypominająca jego łódzkie miejsce zamieszkania.
Aleksander Kamiński jako patron

  • Gimnazjum w Bierutowie
  • Gimnazjum nr 4 w Legionowie
  • Gimnazjum nr 5 w Opolu
  • Gimnazjum nr 3 w Piotrkowie Trybunalskim
  • Gimnazjum nr 24 im.Aleksandra Kamińskiego w Warszawie
  • Gimnazjum nr 2 w Żarach
  • Szkoła Podstawowa im.Aleksandra Kamińskiego w Guzowie
  • Szkoła Podstawowa im.Aleksandra Kamińskiego w Lubrańcu
  • Szkoła Podstawowa nr 39 w Lublinie
  • Szkoła Podstawowa nr 137 w Łodzi
  • Szkoła Podstawowa nr 1 w Tomaszowie Mazowieckim
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 6 w Wałbrzychu
  • Publiczne Gimnazjum im.Aleksandra Kamińskiego„Kamyka”w Kosowie Lackim
  • LXX Liceum Ogólnokształcące im.Aleksandra Kamińskiego w Warszawie
  • Zespół Prywatnych Szkół Edukacji Europejskiej w Bielsku-Białej
  • Pałac Młodzieży w Katowicach
  • Miejski Ośrodek Kultury„Kamyk”im.Aleksandra Kamińskiego w Pruszkowie
  • Chorągiew Łódzka ZHP
  • Hufiec ZHP Brzeziny
  • Hufiec ZHP Jordanów
  • Hufiec ZHP Kutno-Miasto
  • Hufiec ZHP Opole-Miasto
  • Hufiec ZHP Powiatu Kaliskiego
  • Hufiec ZHP Piastów
  • 3 Szczep Legnickich Drużyn Harcerskich i Zuchowych im.Aleksandra Kamińskiego w Legnicy
  • Szczep 155 i 201 WDHiZ im.Aleksandra Kamińskiego„Kamyka”w Hufcu Warszawa-Mokotów
  • 4 Gliwicka Drużyna Harcerska„Żeremia”im.Aleksandra Kamińskiego
  • 10 Gliwicka Drużyna Harcerska„Żagwie”im.Aleksandra Kamińskiego
  • Szczep„Uroczysko”im.Aleksandra Kamińskiego w Gliwicach
  • Szczep 423 WDHWiGZ„Dąbrowa”im.Aleksandra Kamińskiego„Kamyka”
  • Szczep 155 i 201 WDHiZ im.Aleksandra Kamińskiego„Kamyka"
  • 1 Harcerska Drużyna Turystyczna„Wandry”w Starej Kiszewie
  • 2 Kwidzyńska Drużyna Harcerzy i Zuchów im.Aleksandra Kamińskiego„Huberciaki”w Kwidzynie
  • 2 Drużyna Harcerzy im.Aleksandra Kamińskiego„MOUSE”w Sanoku
  • 3 Drużyna Harcerska„Kamyki”im.Aleksandra Kamińskiego”ze Strzelewa
  • 4 Drużyna Harcerska„Feniks”im.Aleksandra„Kamyka”Kamińskiego w Żaganiu
  • 6 PWMDW„Jungi”im.Aleksandra Kamińskiego w Mławie
  • 6 Drużyna Harcerska„Kamyk”im.hm.Aleksandra Kamińskiego w Gnieźnie
  • 10 Świdnicka Drużyna Harcerska„Mrówkojady”im.Aleksandra Kamińskiego
  • 13 Drużyna Harcerska„Orlęta”im.hm Aleksandra Kamińskiego w Skoczowie(k.Cieszyna)
  • 41 Drużyna Harcerska im.Aleksandra Kamińskiego„Kamyka”w Kosowie Lackim
  • 140 Opolska Drużyna Harcerzy„Szaniec”im.Aleksandra Kamińskiego(uzyskała jako pierwsza w Polsce imię Aleksandra Kamińskiego)
  • 27 Gdyńska Drużyna Harcerska im.Aleksandra Kamińskiego w Gdyni
  • 111 Poznańska Drużyna Harcerska„Kamyk”im.Aleksandra Kamińskiego w Poznaniu
  • 21 Drużyna Starszoharcerska„Fregata”im.Aleksandra Kamińskiego w Grzmiącej
  • 19 Drużyna Wędrownicza„Impeesa”im.Aleksandra Kamińskiego w Olsztynie
  • Harcerski Klub Turystyki Pieszej PTTK„Sezam”im.Aleksandra Kamińskiego,Koszalin
  • 22 Tomaszowska Artystyczna Drużyna Harcerska„Słoneczni”im.Aleksandra Kamińskiego
  • 12 Pioruńska Drużyna Harcerska„Kosodrzewy”im.Aleksandra Kamińskiego w Dzierżoniowie
  • 17 Drużyna Harcerska„Kamyki”im.Aleksandra Kamińskiego w Legionowie

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz