środa, 30 marca 2016

Kazimierz Lepszy

Ur.11 czerwca 1904 w Krakowie,zm.30 maja 1964 w Krakowie historyk polski,profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego,członek Polskiej Akademii Umiejętności,redaktor naczelny Polskiego Słownika Biograficznego,bezpartyjny poseł na Sejm PRL III kadencji.
Życiorys
Był synem Leonarda(historyka sztuki złotniczej) i Zofii z Muczkowskich,bratankiem Edwarda(malarza,twórcy witraży i obrazów w kościołach Krakowa i Lwowa).Uczęszczał do IV Gimnazjum im.Henryka Sienkiewicza w Krakowie(do 1922 r.)od 1916 r.działał w harcerstwie.W latach 1922-1927 studiował historię na Uniwersytecie Jagiellońskim,m.in.u Władysława Konopczyńskiego,Stanisława Kota,Ludwika Piotrowicza i Wacława Sobieskiego;był prezesem Koła Historyków Studentów na uczelni(1925-1927).Należał do Korporacji Akademickiej„Lauda”w Krakowie.W 1928 r.obronił na UJ pracę doktorską Walka stronnictw w pierwszych latach panowania Zygmunta III.W latach 1927-1930 był asystentem w Bibliotece Jagiellońskiej,następnie bibliotekarzem w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie.W 1939 r.habilitował się na UJ na podstawie pracy Rzeczpospolita Polska w dobie sejmu inkwizycyjnego 1589-92 i został docentem w Katedrze Historii Polski Nowożytnej i Najnowszej.Był w gronie pracowników UJ aresztowanych w ramach Sonderaktion Krakau;więziony w Krakowie,Wrocławiu i obozach koncentracyjnych Sachsenhausen i Dachau,został zwolniony w styczniu 1941 r.Uczestniczył w tajnym nauczaniu uniwersyteckim.Powrócił do pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1945 r.pozostał docentem w Katedrze Historii Polski Nowożytnej i Najnowszej,w 1954 r.został profesorem nadzwyczajnym,w 1959 r.profesorem zwyczajnym.Pełnił funkcje dziekana Wydziału Historycznego(1952/1953),dwukrotnie prorektora(1953-1956,1960-1962),rektora(od 1962 r.)Od 1957 r.kierował Katedrą Historii Polski XVI-XVIII wieku.Jako rektor nawiązał liczne kontakty z uczelniami zagranicznymi,przyczynił się do powstania filii uniwersytetu w Katowicach(1963 r.)przewodniczył Komitetowi Jubileuszowemu 600-lecia uczelni.Wykładał dzieje reformacji i kontrreformacji,historię Pomorza Zachodniego,dzieje Wiosny Ludów na ziemiach polskich,stosunki polsko-szwedzkie;historię nowożytną Polski wykładał również w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach(1946-1952,kierując Katedrą Historii Polski).Był ponadto związany z Instytutem Bałtyckim w Gdańsku(1946-1950) i Instytutem Historii PAN(od 1953 r.kierownik Zakładu Dokumentacji,od 1962 r.pod nazwą Zakład Dokumentacji i Informacji Naukowej).W 1951 r.został powołany na członka-korespondenta Polskiej Akademii Umiejętności,w latach 1948-1952 był sekretarzem Komisji Historycznej PAU.Od 1950 r.był również członkiem Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego,a od 1963 r.przewodniczył Komisji Historycznej Oddziału PAN w Krakowie.Należał do Polskiego Towarzystwa Historycznego(od 1947 r.członek Zarządu,od 1951 r.wiceprezes),Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa,Komisji Historii Morskiej w Paryżu(wiceprezydent).Po wojnie współpracował z Radą Miejską Krakowa przy opracowaniu nowych nazw ulic.W 1953 r.organizował wystawę polskiego Odrodzenia w Muzeum Narodowym w Warszawie.W latach 1925-1927 był członkiem Rady Naczelnej Związku Akademickiego Młodzież Wszechpolska.W tym okresie,w 1927 r.jako student UJ,kandydował na delegata na V Ogólny Zjazd Polskiej Młodzieży Akademickiej w Poznaniu z ramienia listy Bloku Ogólno-Narodowego(endecja).Jako bezpartyjny kandydat został wybrany do Sejmu PRL III kadencji w 1961 r.brał udział w pracach Komisji Oświaty i Nauki.Został odznaczony m.in.Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski(1962 r.) i Orderem Sztandaru Pracy I klasy(1964 r.)Zainteresowania naukowe Kazimierza Lepszego obejmowały historię Polski XVI wieku,historię marynistyki,historię kultury renesansowej,dzieje Krakowa,historię mieszczaństwa polskiego XVI wieku oraz biografistykę.W swojej pracy doktorskiej dokonał analizy elekcji Zygmunta Wazy w 1587 r.a w pracy habilitacyjnej omawiał kontakty tego króla z Habsburgami w sprawie ewentualnego przekazania im korony polskiej.Zainicjował szerokie badania nad polską polityką na Bałtyku.Interesował się dziejami poczty polskiej oraz myślą społeczną Andrzeja Frycza Modrzewskiego.Współpracował z„Przeglądem Filatelistycznym”,był redaktorem„Kwartalnika Historycznego”(1939-1946) i „Odrodzenia i Reformacji”(od 1957 r.)Wydał IV tom Archiwum Jana Zamoyskiego,kanclerza i hetmana wielkiego koronnego,obejmujący lata 1585-1588(1948 r.)Brał udział w pracach przygotowawczych do wydania Polskiego Słownika Biograficznego.Był od 1935 r.sekretarzem redakcji;po śmierci redaktora Władysława Konopczyńskiego przyczynił się do wznowienia wydawania Słownika i został jego drugim redaktorem naczelnym(1958 r.)Funkcję tę pełnił do końca życia;pod jego redakcją ukazały się cztery tomy(do tomu X,początek litery„J”),poszerzono także tematykę biogramów o działaczy ruchu robotniczego i ludowego,przedstawicieli radykalnej inteligencji,techników.
Opublikował ponad 180 prac naukowych,m.in.:

  • Oblężenie Krakowa przez arcyksięcia Maksymiliana(1929 r.)
  • Prusy Książęce a Polska w latach 1576-1578(1932 r.)
  • Kraków i ziemia krakowska(1934 r.z Józefem Feldmanem i Romanem Grodeckim)
  • Strażnicy morza Stefana Batorego(1934 r.)
  • „Dominium maris Baltici”Zygmunta Augusta(1946 r.)
  • Dzieje floty polskiej(1947 r.)
  • Zarys dziejów marynarki polskiej(1947 r.)
  • Jan Zamoyski wróg Habsburgów(z problematyki monografii o kanclerzu)(1949 r.)
  • Organizacja sił zbrojnych na morzu za Zygmunta III(1952 r.)
  • Andrzej Frycz-Modrzewski(1953 r.)
  • Podłoże społeczno-gospodarcze Odrodzenia w Krakowie(1954 r.)
  • Geneza i program społeczny radykalnego nurtu Braci Polskich(1956 r.z Anną Kamińską)
  • Polska w okresie drugiej wojny północnej,1655-1660(1957 r.redaktor)
  • Walka sejmowa o konfederację warszawską w roku 1587(1959 r.)
  • Dzieje UJ w latach 1364-1764/L'Université Jagellonne d'hier,d'aujourd'hui et de demain/Jagiellonian University of Cracow:Past,Present and Future(1964 r.redaktor)
  • Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego w dobie Renesansu(1964 r.redaktor)

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz