Józef Chałasiński

Ur.17 lutego 1904 w Rudniku,w woj.lubelskim,zm.5 grudnia 1979 w Warszawie socjolog polski,profesor i rektor Uniwersytetu Łódzkiego,członek PAN,członek prezydium Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w 1952 roku,członek Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju w 1949 roku.
Biografia
Dzieciństwo i wykształcenie
Był synem pisarza gminnego Michała i Józefy z Włodarskich.W czasie wojny polsko-bolszewickiej był członkiem wojskowej drużyny harcerskiej(1920 r.)Kształcił się w gimnazjum im.Stefana Batorego w Lublinie,w 1923 r.podjął studia matematyczne na Uniwersytecie Poznańskim.Przeniósł się rok później na socjologię za namową Floriana Znanieckiego,którego poznał udzielając korepetycji synowi socjologa.
Praca naukowa
W 1927 r.pod opieką Znanieckiego obronił na Uniwersytecie Poznańskim doktorat na podstawie pracy Wychowanie w domu obcym jako instytucja społeczna.Podjął następnie pracę na uczelni w charakterze adiunkta(od 1931 r.docenta,po przedstawieniu pracy Drogi awansu społecznego robotnika)w Katedrze Socjologii i Filozofii Kultury.W 1935 r.przeniósł się do Warszawy;pracował w Polskim Instytucie Socjologicznym,na Uniwersytecie Warszawskim(docent w Katedrze Socjologii i Historii Kultury),Państwowym Instytucie Socjologii Wsi(1936-1939 dyrektor),Wolnej Wszechnicy Polskiej(od 1937 r.profesor nadzwyczajny i kierownik Katedry Socjologii).W latach 1939-1940 był nauczycielem języka polskiego i historii Polski w szkole powszechnej w Dołce koło Sarn;lata 1940-1941 spędził we Lwowie jako pracownik Zakładu Narodowego im.Ossolińskich.Po powrocie do Warszawy ponownie związany z Polskim Instytutem Socjologicznym(1942-1944),po wojnie został jego przewodniczącym.Jednocześnie w 1945 r.zaangażował się w prace nad utworzeniem Uniwersytetu Łódzkiego.Został profesorem zwyczajnym tej uczelni,stanął na czele Katedry Socjologii Ogólnej,potem Katedry Historii Filozofii i Myśli Społecznej(1950-1959),wreszcie I Katedry Socjologii(1959-1962).W latach 1949-1952 pełnił funkcję rektora Uniwersytetu.Był związany także z Zakładem Socjologii i Historii Kultury PAN(kierownik 1956-1958),Pracownią Zagadnień Społecznych i Kulturowych Afryki Współczesnej PAN(kierownik 1962-1974),a w 1966 r.powrócił na Uniwersytet Warszawski,gdzie kierował Katedrą Socjologii Kultury(do 1968 r.)a następnie pozostawał pracownikiem naukowym Instytutu Socjologii do przejścia na emeryturę w 1974 r.W 1958 r.prowadził gościnne wykłady z socjologii kultury na University of California w Berkeley.
Poglądy
Był uważany za kontynuatora myśli socjologicznej Floriana Znanieckiego.Zorganizował łódzki ośrodek socjologiczny,wypracował nowe metody badawcze.Wprowadził metodę pamiętnikarską i autobiograficzną do badań socjologicznych,zainicjował konkursy na pamiętniki chłopskie i robotnicze;opracował na tej podstawie 4-tomową pracę Młode pokolenie chłopów(1938 r.)w której przedstawił kształtowanie się ruchów społecznych na wsi.Wprowadził do nauki i języka potocznego termin„awans społeczny”.Badał problematykę wychowania w ustrojach komunizmu i socjalizmu,a także szkolnictwo amerykańskie;interesował się rozwojem i kształtowaniem kultury amerykańskiej.Zainicjował w Polsce badania nad problematyką społeczną państw Afryki.W połowie lat 50 domagał się odejścia od marksistowskich metod uprawiania nauki.Redagował pisma„Przegląd Socjologiczny”(1948-1979),„Przegląd Nauk Historycznych i Społecznych”(1950-1956),„Myśl Filozoficzna”(1951-1957),„Nauka Polska”(1953-1957),„Kultura i Społeczeństwo”(1957-1966,1970-1979).W 1949 roku był delegatem Krajowej Rady Obrońców Pokoju na Kongres Obrońców Pokoju w Paryżu.
Nagrody i wyróżnienia
W 1948 r.został członkiem-korespondentem PAU,w 1952 r.członkiem rzeczywistym PAN.W latach 1952-1958 był zastępcą sekretarza naukowego PAN,1968-1971 sekretarzem Wydziału I PAN,od 1968 r.przewodniczącym Komisji Badań nad Pamiętnikarstwem PAN.Uniwersytet Łódzki nadał mu doktorat honoris causa.W 1967 r.został uhonorowany Nagrodą Włodzimierza Pietrzaka za całokształt pracy naukowej i publicystycznej,w 1974 r.Medalem PAN im.Mikołaja Kopernika;był odznaczony m.in.Orderem Sztandaru Pracy I klasy(1949 r.)Krzyżem Kawalerskim,Oficerskim(1946 r.)Komandorskim i Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz Złotym Krzyżem Zasługi.Do jego uczniów zaliczano m.in.Antoninę Kłoskowską i Kazimierza Żygulskiego.W 1980 r.„Tygodnik Kulturalny”ufundował nagrodę jego imienia,przyznawaną w zakresie socjologii literatury,literatury faktu i działalności społeczno-kulturalnej.
Publikacje
Ogłosił ponad 700 prac naukowych,m.in.:

• Dewey jako pedagog demokracji(1927 r.)
• Wielkość grupy społecznej a demokracja u Montesquieu(1927 r.)
• Rodzina i szkoła a szersze grupy społeczne(1929 r.)
• Wychowanie państwowe(1935 r.)
• Parafia i szkoła parafialna wśród emigracji polskiej w Ameryce(1935 r.)
• Tło socjologiczne pracy oświatowej(1935 r.)
• Emigracja jako zjawisko społeczne(1936 r.)
• Szkoła w społeczeństwie amerykańskim(1936 r.)
• Klasa szkolna jako grupa społeczna(1938 r.)
• Elementy socjologicznej teorii wychowania(1946-1947)
• Socjologia i historia inteligencji polskiej(1946 r.)
• Socjologiczne założenia reformy wychowania(1946 r.)
• Społeczna genealogia inteligencji polskiej(1946 r.)
• Zasadnicze stanowiska we współczesnej socjologii polskiej(1946 r.)
• O społeczny sens reformy uniwersytetów(1947 r.)
• Społeczeństwo kapitalistyczne(1947 r.)
• W sprawie studiów socjologicznych na uniwersytetach(1947 r.)
• Społeczeństwo i wychowanie.Socjologiczne zagadnienia szkolnictwa i wychowania w społeczeństwie współczesnym(1948 r.)
• Trzydzieści lat socjologii polskiej,1918-1947(1949 r.)
• Przeszłość i przyszłość inteligencji polskiej(1958 r.)
• The African Intelligentsia and the Birth of Nationalism in Black Africa(1961 r.)
• Kultura amerykańska(1962 r.)
• Społeczeństwo i szkolnictwo Stanów Zjednoczonych(1966 r.)
• Kultura i naród(1968 r.)

Przekłady

• Bronisław Malinowski;Zwyczaj i zbrodnia w społeczności dzikich;Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji;Warszawa,PWN,1984 r.(razem z Andrzejem Waligórskim)