Oskar Lange

Oskar Ryszard Lange(ur.27 lipca 1904 w Tomaszowie Mazowieckim,zm.2 października 1965 w Londynie)polski ekonomista i polityk,poseł na Sejm PRL I,II,III i IV kadencji,członek KC PZPR i Rady Państwa PRL.
Życiorys
W II RP
Syn przemysłowca.Twórczość jego nierozerwalnie była związana z rozwojem idei socjalizmu zarówno w Polsce,jak i poza jej granicami.W 1912 roku rozpoczął edukację w Szkole Handlowej Kupiectwa Łódzkiego,a następnie w Gimnazjum Filologicznym w Tomaszowie.W przeciągu lat 1922-1926 przez rok studiował na Uniwersytecie Poznańskim i przez dwa lata na Uniwersytecie Jagiellońskim.W 1928 roku obronił rozprawę doktorską pt.Koniunktura w życiu gospodarczym Polski 1924-1932 uzyskując stopień naukowy doktora.W 1931 roku przedstawił na Uniwersytecie Jagiellońskim swoją pracę habilitacyjną Statystycznie badania koniunktury gospodarczej.Studiował również na uniwersytecie w Londynie.W latach 1926–1937 pracownik naukowy Uniwersytetu Jagiellońskiego,gdzie zajmował się teorią statystyki.Z ruchem socjalistycznym związany od 1918 roku.Był jednym z najbardziej aktywnych działaczy Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej.Od 1927 roku był członkiem PPS.
W USA
W Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii przebywał w latach 1934-1936 jako stypendysta.W 1936 roku na krótko powrócił na katedrę statystyki do Krakowa w 1937 roku ponownie wyprowadził się do USA.Trafił na Uniwersytet w Kalifornii,a następnie na Uniwersytet w Stanford.W latach 1938–1945 wykładał na Uniwersytecie w Chicago.W czasie swojego pobytu w Ameryce kontaktował się z emigracyjnym PPS,jak i amerykańskim ruchem socjalistycznym.Jako przedstawiciel PPS był wiceprezesem Zarządu Głównego Amerykańskiego Związku Wyzwolenia Polski.W 1941 roku przedstawił Gospodarcze podstawy demokracji w Polsce.W 1943 roku uczestniczył w kampanii na rzecz współpracy polsko-radzieckiej.Współorganizował Ligę Kościuszkowską i Amerykańsko-Polskie Rady Robotnicze.Kilkakrotnie występuje w radzieckich depeszach rozszyfrowanych w ramach Projektu Venona.Według informacji uzyskanych z tych depesz,Oskar Lange został zwerbowany przez radzieckiego szpiega Bolesława Geberta do współpracy z NKWD jako agent wpływu o pseudonimie Friend(ang.przyjaciel).W 1944 roku na zaproszenie Związku Patriotów Polskich przyleciał do Moskwy gdzie spotkał się z Józefem Stalinem.Po powrocie do USA spotkał się z premierem Stanisławem Mikołajczykiem z ramienia PSL i poinformował o misji w ZSRR prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta.W latach 1945–1947 pełnił funkcję ambasadora Polski Ludowej w Stanach Zjednoczonych,następnie(od stycznia do grudnia 1947 roku)delegata przy ONZ i Radzie Bezpieczeństwa.Uchwałą Prezydium KRN z 19 lipca 1946 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
W Polsce Ludowej
Należał do Rady Naczelnej PPS(1945–1948),Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS(1947–1948)oraz Komisji Politycznej CKW PPS(1948 r.)W 1947 roku został wybrany na korespondenta PAN.Od 1948 roku był członkiem Komitetu Centralnego PZPR.W 1948 roku kierował Biurem Studiów CKW PPS.W 1949 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego nauk ekonomicznych,od 1952 roku członek rzeczywisty PAN.Po śmierci Stalina wygłosił apologetyczny referat„Ostatni wkład Józefa Stalina do ekonomii politycznej”.W latach 1949–1950 prezes Zarządu Centralnego Związku Spółdzielczego.W latach 1949–1956 był profesorem,a w latach 1952–1955 rektorem Szkoły Głównej Planowania i Statystyki.W latach 1952–1963 pracownik naukowy PAN.W latach 1955–1965 członek Rady Państwa.Zaliczany do byłych członków PPS zbliżonych do„puławian”podczas walki o władzę w kierownictwie PZPR w latach pięćdziesiątych.Zastępca przewodniczącego Rady Państwa od lutego 1957 r.Od 1956 r.profesor UW,w latach 1957–1963 przewodniczący Rady Ekonomicznej przy Radzie Ministrów,a w latach 1957–1959 przewodniczący Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ.Był doradcą ekonomicznym rządu Indii(1955–1956) i Cejlonu(1959 r.)Od 1947 roku był posłem na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm PRL I,II,III i IV kadencji.Pełnił liczne funkcje w parlamencie był przewodniczącym Związku Parlamentarnego Polskich Socjalistów(1948 r.)przewodniczącym Klubu Poselskiego PZPR(1948–1952),przewodniczącym Komisji Spraw Zagranicznych(1949–1952),przewodniczącym Komisji Planu Gospodarczego i Budżetu(1951–1952),przewodniczącym Komisji Budżetowej(1952–1955),przewodniczącym Komisji Finansowo-Budżetowej(1955–1956)oraz przewodniczącym Komisji Planu Gospodarczego,Budżetu i Finansów(1957–1961).W 1962 roku został pierwszym prezesem Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego.W 1964 roku został odznaczony Orderem Budowniczych Polski Ludowej oraz przyznano mu tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.22 lipca 1964 roku z okazji 20-lecia Polski Ludowej otrzymał nagrodę państwową I stopnia.Zajmował się ekonomią polityczną,statystyką,ekonometrią i cybernetyką ekonomiczną.Obok Michała Kaleckiego był on jednym z niewielu polskich ekonomistów cenionych na Zachodzie.Autor m.in.książek:"Wstęp do ekonometrii"(1958 r.)"Ekonomia polityczna"(tom I 1959 r.tom II 1965 r.)"Całość i rozwój w świetle cybernetyki"(1962 r.)"Optymalne decyzje"(1964 r.)"Wstęp do cybernetyki ekonomicznej"(1964 r.)Za pracę naukową został wyróżniony dwukrotnie nagrodą państwową I stopnia(1955,1964 r.)
Upamiętnienie
Jego imieniem nazwana została wrocławska Akademia Ekonomiczna(do 2008 roku,gdy zmieniono nazwę),Aula Główna Szkoły Głównej Handlowej,reprezentacyjna sala na Wydziale Nauk Ekonomicznych UW,aula w Audytorium Maximum UW,ulica w Warszawie(na Mokotowie,koło ul.Domaniewskiej),ulica w rodzinnym Tomaszowie Mazowieckim,ulica w Częstochowie,ulica w Koszalinie,ulica w Jeleniej Górze,ulica w Jaworznie oraz technikum ekonomiczne w Bytomiu,Wodzisławiu Śląskim,Chorzowie,Ciechanowie(do marca 2015 r.)Gdyni,Kielcach,Mogilnie,Nowym Sączu,Szczecinie,Zamościu,Elblągu,Grudziądzu,Zawierciu oraz w Zielonej Górze.W 2004 roku z okazji setnej rocznicy urodzin Oskara Lange w Pałacu Staszica w Warszawie zorganizowano międzynarodową konferencję naukową Współczesne modele gospodarki a myśl Oskara Langego.
Film pt."New Poland"nt.powiązań O.Langego z wywiadem ZSRR
W 2010 roku powstał film dokumentalny pt."New Poland"w reż.Roberta Kaczmarka i Grzegorza Brauna,który porusza m.in.wątek pracy prof.O.Langego oraz B.Geberta dla wywiadu radzieckiego podczas ich działalności w USA.