Historia
Więzienie Karne wybudowane przez władze rosyjskie w latach 1902-1904 według projektu m.in.Henryka Juliana Gaya z przeznaczeniem dla 800 więźniów.Na terenie około 6 ha prócz pawilonów z celami i karceru,pomieszczono kilka kaplic katolicką,prawosławną i dla wyznawców judaizmu,szpital,budynek mieszkalny dla personelu,zaplecze kuchenne,szereg warsztatów.W 1918 r.zostało rozbudowywane.Pierwszym naczelnikiem więzienia w II Rzeczypospolitej został Zygmunt Bugajski.W 1928 r.na jego terenie funkcjonowała szkoła,biblioteka,sala gimnastyczna oraz ogrodnictwo.Służyło jako areszt śledczy i miejsce egzekucji.W czasie II wojny światowej kompleks służył okupantom niemieckim.Pierwszego dnia powstania warszawskiego bojownicy AK podjęli nieudaną próbę zdobycia więzienia.Następnego dnia w odwecie SS rozstrzelało na więziennym dziedzińcu ok.600 więźniów.W obliczu nieuchronnej śmierci część osadzonych podniosła bunt i przy pomocy mieszkańców Mokotowa kilkuset więźniów zdołało uciec.Niezniszczone w większości w czasie działań wojennych więzienie podjęło swoją działalność w 1945 r.po wycofaniu się Niemców z Warszawy.Zamordowano tu,w szczególności w okresie terroru stalinowskiego,wielu więźniów politycznych,których ciała chowano potajemnie m.in.na Służewie i przy murze Cmentarza Komunalnego w tzw.kwaterze„na Łączce”.Naczelnikiem więzienia był wtedy Alojzy Grabicki.Szacunkowa liczba wykonanych wyroków okresu stalinowskiego przewyższa dwa tysiące osiemset.Liczba ofiar zmarłych w więzieniu co oznacza głównie ich zamęczenie nie jest do końca poznana.Po upadku stalinizmu zbrodnie badała Komisja Kazimierza Kosztirki,a w 1989 r.Ministerstwo Sprawiedliwości podjęło pracę nad odtworzeniem pełnej listy straconych.Powołany zespół nie odnalazł jednak dokumentacji dotyczącej miejsc pochówków.Przez więzienie przewinęła się duża liczba znanych postaci historycznych i współczesnych osób publicznych, przetrzymywanych tu głównie w burzliwych momentach historii Polski przez władze krajowe i okupacyjne.
Więźniowie 1918–1939
- Julian Brun
- Jean Genet
- Bogdan Jaksa-Ronikier
Aresztowani przez hitlerowców w czasie okupacji 1939–1945
- Janusz Kusociński
Ofiary represji stalinowskich 1945–1956
- Stanisław Abramowski
- Władysław Bartoszewski
- Łukasz Ciepliński
- Hieronim Dekutowski
- Adam Doboszyński
- August Emil Fieldorf
- Wacław Kostek-Biernacki
- Kazimierz Moczarski
- Józef Padewski zamordowany w więzieniu biskup polskiej diecezji misyjnej Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego w Stanach Zjednoczonych Ameryki i Kanadzie(PNKK)
- Witold Pilecki
- Władysław Siła-Nowicki
- Zygmunt Szendzielarz
- Irena Tomalak
Działacze opozycji demokratycznej 1956–1989
- Andrzej Gwiazda
- Jacek Kuroń
- Kornel Morawiecki
- Jerzy Pawłowski
Zbrodniarze hitlerowscy
- Albert Forster
- Josef Meisinger
- Jürgen Stroop
Przestępcy pospolici
- Jerzy Paramonow
Częściowa lista pomordowanych w latach 1944-1954,głównie wyższych wojskowych,uwidoczniona jest na pomniku oraz w artykule o kwaterze na„Łączce”.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz