Helena Stankiewicz

Ur.7 lipca 1904 w Duksztach,zm.14 kwietnia 1996 w Warszawie polska działaczka społeczna,autorka wspomnień i wierszy.
Biografia
Córka Tomasza Zana(1876-1950) i Teresy Dowgiałło(1884-1945).Prawnuczka Tomasza Zana"Promienistego"(1796-1855),bliskiego przyjaciela Adama Mickiewicza,siostra Tomasza Zana,konspiratora i żołnierza AK.Do wybuchu I wojny światowej(1914 r.)mieszkała w majątku swego ojca w Poniemuniu na Litwie,następnie z rodziną w Rosji,gdzie przebywała do wybuchu rewolucji październikowej.Do Polski powróciła w 1919 r.Uczyła się w gimnazjum polskim w Kownie(Litwa).Po maturze,w 1925 r.wyjechała do rodziny w Polsce.Studiowała na wydziale rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.W 1926 r.wyszła za mąż za Kazimierza Stankiewicza(1894-1973) i zamieszkała z mężem w majątku Berżeniki(obecnie Litwa).W 1927 r.urodziła się ich córka Maria(zm.1940 r.)a następnie Krystyna(1931 r.)oraz syn Józef(1936-2011).Po wybuchu II wojny światowej cała rodzina została zmuszona do opuszczenia majątku i zamieszkania w Wilnie.Helena Stankiewicz była żołnierzem Armii Krajowej Okręgu Wileńskiego.W 1945 r.Kazimierz Stankiewicz został wywieziony do łagru sowieckiego w Saratowie(skąd wrócił w 1949 r.)a reszta rodziny znalazła się w Warszawie.Mieszkała na warszawskim Żoliborzu,przy ulicy Krasińskiego 20.Po wojnie pracowała jako kierowniczka stołówki i magazynierka w magazynie narzędzi medycznych.Pochowana 18 kwietnia 1996 r.na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie(kwatera K,rząd 4).
Twórczość wspomnieniowa i poetycka
Na początku lat 90 XX wieku w Londynie ukazały się wspomnienia Heleny z Zanów Stankiewiczowej pt.Pani na Berżenikach,spisane przez Wojciecha Wiśniewskiego.Książka stanowiła nieformalną II część,wydanych wcześniej w Paryżu,rozmów z bratem Heleny Stankiewicz,Tomaszem Zanem(1902-1989),pt.Ostatni z rodu.Rozmowy z Tomaszem Zanem.Publikacja,bogato ilustrowana fotografiami archiwalnymi,stanowi niezwykłe świadectwo historii ziemiaństwa polskiego na Wileńszczyźnie w II Rzeczypospolitej a potem w powojennej Polsce,w wieku XX.Jest także historyczną opowieścią o losie rodu Zanów.Uzupełnia ją korespondencja autorki z Czesławem Miłoszem.
Helena z Zanów Stankiewiczowa była także autorką wierszy,będących świadectwem losu tych wszystkich,którzy zmuszeni zostali do opuszczenia swych domów na Kresach II Rzeczypospolitej,m.in.:
"W małym mieszkanku"
W małym mieszkanku na trzecim piętrze mieszkanko małe lecz duże wnętrze dwa pokoiki małe i ciasne lecz miejsca dużo bo serce własne nie mamy wielkich tu możliwości dać ludziom chcemy trochę radości kochać tradycje ojców najświętsze w małym mieszkanku na trzecim piętrze nie Ci co szumni nie Ci co butni ale stroskani prawdziwie smutni dla Was otwarte serc Naszych wnętrze w małym mieszkanku na trzecim piętrze
oraz
"Maki"
O maki Wy promieniste płatki macie jak ogień czerwone pod oknem gdzie jabłonie cieniste rosłyście w dni szczęściem olśnione tak Was było wiele tak wiele mówiono mi:"zrywaj bo mało"dzisiaj rosną osty pokrzywy i chmiele bo tam gospodarza nie stało a gospodarz po ciężkich zmaganiach ma mieszkanko na pięterku w mieście ma balkonik a w skrzynkach szczypiorek ma ogródek po latach nareszcie w długiej skrzynce też rośnie nasturcja i maciejka liliowa skromniutka by pamiętał gospodarz,że kiedyś właścicielem był większego ogródka idź na balkon i zrywaj szczypiorek tak go dużo więc zrywaj do woli a,że maki tam zarosły chwastami niech Cię serce gospodarza nie boli