Biografia
Dzieciństwo i młodość
Był synem organisty kościelnego.W 1900 r.wraz z rodziną przeniósł się do Skierniewic,a w 1905 r.do Ozorkowa(powiat zgierski).Z pomocą starszego rodzeństwa szybko nauczył się pisać i czytać,jeszcze przed zapisaniem do szkoły w 1907 r.W 1911 r.dzięki zabiegom ojca trafił do gimnazjum w Gostyninie.Edukację przerwał wybuch I wojny światowej w 1914 i w 1915 r.postanowił samodzielnie przerobić brakujący do matury materiał z pozostałych trzech klas.Świadectwo dojrzałości otrzymał 17 listopada 1917.Wcześniej wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej i w 1918 r.objął dowództwo nad oddziałem POW w Ozorkowie.
I wojna światowa i okres studiów
Wkrótce po zakończeniu działań wojennych rozpoczął studia na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego(25 października 1918),jednak już kilka dni później dołączył do oddziałów rozbrajających żołnierzy austriackich,zaś 19 listopada,na wieść o walkach między Ukraińcami i Polakami,wraz z oddziałem studentów wyruszył do Przemyśla.Służył m.in.w pociągu pancernym Śmiały(w 1919 r.był kierownikiem jego kancelarii),ukończył szkołę podoficerską we Lwowie ze stopniem kaprala(1919 r.)a także szkołę oficerską w Poznaniu(1920 r.)W listopadzie 1920 r.wrócił na uniwersytet.W lutym 1921 r.podjął bliższą współpracę z prof.astronomii Tadeuszem Banachiewiczem,obejmując stanowisko rachmistrza naukowego w krakowskim Obserwatorium Astronomicznym UJ.Nabył tam pierwszych doświadczeń w zawodowej astronomii.9 września 1922 wziął ślub z Marią Cecylią Sierakowską(ur.1895 r.)w lipcu 1923 r.urodził się ich syn,Przemysław.Jesienią 1923 r.przeniósł się do Warszawy,gdzie pracował jako asystent,a potem starszy asystent w tamtejszym obserwatorium.Pisał też swoją pracą doktorską,dotyczącą obserwacji zakryć gwiazd przez Księżyc,przeprowadzonych na początku XX wieku.Przewód doktorski odbył się pomyślnie w marcu 1926 r.na Uniwersytecie Jagiellońskim(zgodnie z umową zawartą przed wyjazdem z Banachiewiczem).Następnie zajmował się ocenami wizualnymi cefeid,szczególnie badając gwiazdy TU Cas i XZ Cyg.Praca o pierwszej z nich ukazała się w czasopiśmie Acta Astronomica.Zaangażował się również w działalność Towarzystwa Miłośników Astronomii.W 1930 r.dzięki uzyskaniu stypendium naukowego,wyjechał na blisko pół roku do Lejdy,gdzie pod kierunkiem prof.Einara Hertzsprunga zaznajomił się z nową techniką fotometrii fotograficznej gwiazd.Podczas pobytu w Holandii opublikował ponadto 4 prace naukowe,m.in.zawierającą katalog gwiazd w gromadzie kulistej M3.Po powrocie rozpoczął starania o habilitację,uwieńczone wygłoszeniem 19 stycznia 1932 wykładu habilitacyjnego pt.Gromady kuliste gwiazd.Potem wyjechał do Lwowa by objąć na Uniwersytecie Jana Kazimierza katedrę astronomii i kierownictwo Zakładu Astronomii.Po zakupieniu niezbędnego sprzętu,kontynuował wcześniejsze prace z zakresu fotometrii fotograficznej.Pod koniec lat trzydziestych czynił starania o zakup dla Obserwatorium 90-centymetrowego teleskopu,lecz wybuch wojny w 1939 r.uniemożliwił zrealizowanie tego zamiaru.
II wojna światowa
Po najeździe sowieckim na Polskę i okupacji Lwowa przez Armię Czerwoną,aż do wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej w czerwcu 1941 r.kontynuował pracę na uniwersytecie,w 1944 r.zabroniono mu wykładać w języku polskim.Po ponownym zajęciu miasta przez wojska sowieckie aresztowany przez NKWD w styczniu 1945 r.wraz z trzynastoma innymi profesorami Uniwersytetu Jan Kazimierza(m.in.Juliuszem Makarewiczem,Ryszardem Gansincem,Włodzimierzem Burzyńskim i Marianem Kamieńskim),zwolniony po kilku miesiącach.W sierpniu 1945 r.wyjechał pociągiem wraz z innymi przesiedleńcami do Krakowa.Wkrótce przeniósł się do Wrocławia,w dalszym ciągu zajmując się fotometrią gwiazdową.
Działalność zawodowa i życie w okresie PRL
W 1949 r.ponownie odwiedził Lejdę(tamtejsze obserwatorium kierowane było wówczas przez Jana Oorta),by poznać nowoczesną metodę fotoelektryczną.Równocześnie ponowił współpracę z astronomami radzieckimi;w jej ramach przyłączył wrocławskie obserwatorium do prac nad Katalogiem Słabych Gwiazd.Zaczął też brać aktywny udział w pracach Międzynarodowej Unii Astronomicznej.W 1948 r.uczestniczył w Kongresie Unii w Zurychu,a na Kongresie w Rzymie(1952 r.)został wybrany na 6-letnią kadencję wiceprezydenta MUA.W połowie lat pięćdziesiątych zaczął chorować i przez wiele miesięcy leczył się w sanatoriach.W 1958 r.na skutek konfliktu z kadrą obserwatorium opuścił Wrocław i przeniósł się na Uniwersytet Jagielloński.Zainicjował przekształcenie stacji obserwacyjnej na krakowskim Forcie Skała w główne Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego(otwarte w 1964 r.)W tym samym czasie opublikował wraz astronomami z Krymskiego Obserwatorium Astrofizycznego pracę dotyczącą fundamentalnej fotometrii fotoelektrycznej.30 września 1968 przeszedł na emeryturę, nie przerywając działalności naukowej i organizacyjnej,ani aktywności w MUA(w latach 1964-1970 był w niej przewodniczącym Komisji nr 41 Historii Astronomii).W 1973 r.Uniwersytet Bratysławski przyznał mu doktorat honoris causa.
Działalność pisarska
Przez wiele lat profesor E.Rybka opracowywał kolejne aktualizacje i ulepszenia swego podręcznika:
- "Astronomia Ogólna"jego dwa pierwsze wydania ukazały się w latach 1952 i 1957,a ostatnie VII w 1983 r.PWN,ISBN 83-01-02706-1
- "Four hundred years of the Copernican herigate"wydana w związku z jubileuszem UJ 1964 r.
- "Cztery wieki rozwoju myśli kopernikańskiej"w 1972 r.ukazała się jego książka z okazji zbliżającego się roku Kopernikowskiego(przetłumaczona później na kilka języków)
Odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski(1950 r.)
- Złoty Krzyż Zasługi
- Medal Niepodległości(1937 r.)
- Odznaka Zasłużony Nauczyciel PRL
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz