sobota, 30 stycznia 2016

Pola Negri

Właściwie Apolonia Chałupiec albo Barbara Apolonia Chałupiec(ur.22 grudnia 1896/3 stycznia 1897 w Lipnie,zm.1 sierpnia 1987 w San Antonio w Teksasie)polska aktorka teatralna i filmowa,międzynarodowa gwiazda kina niemego.
Biografia
Apolonia Chałupiec(albo:Barbara Apolonia Chałupiec)urodziła się w Lipnie na terenie ziemi dobrzyńskiej,w rodzinie drobnomieszczańskiej,jej ojciec słowacki Rom był drobnym rzemieślnikiem,matka Polka Eleonora z Kiełczewskich prowadziła dom.Gdy Pola Negri była małym dzieckiem,jej ojca aresztowano i zesłano na Sybir.Odtąd wychowywała ją tylko matka,z którą przeprowadziła się w 1902 r.do Warszawy.W Warszawie matka prowadziła sklep,pracowała jako pomoc domowa.Na wakacje przyjeżdżały jednak stale do dziadków do Brdowa.Matka zauważywszy uzdolnienia aktorskie córki wspierała jej ambicje i rozwój w tym kierunku.Dziewczynkę posłano na lekcje tańca i gry aktorskiej.Po ukończeniu dwóch pierwszych kursów teatralnej Szkoły Aplikacyjnej w Warszawie Pola,z pomocą wiceprezesa WTR Kazimierza Hulewicza,1 września 1912 zadebiutowała rolą Klary w"Ślubach panieńskich"w Teatrze Małym w Warszawie.Debiut ten umożliwił jej następnie występy w teatrach rządowych:Wielkim(Sumurun,Niema z Portici),Letnim,w których szybko zdobyła dużą popularność.Podczas I wojny światowej zachorowała na gruźlicę.Leczyła się w sanatorium w Zakopanem.Po powrocie z sanatorium atelier filmowe„Sphinx”zaproponowało jej rolę.Debiutowała w filmie"Niewolnica zmysłów"w 1914 r.Wystąpiła także w innych polskich filmach:"Żona","Studenci","Bestia"(inny tytuł:"Kochanka apasza"),w cyklu Tajemnice Warszawy("Arabella","Pokój nr 13","Jego ostatni czyn").W tym czasie na cześć swojej ulubionej włoskiej poetki Ady Negri przyjęła pseudonim artystyczny Pola Negri.Podczas podróży z Warszawy do Berlina na początku 1919 r.zatrzymano ją na stacji granicznej w Sosnowcu,rekwirując pudełka z kopią jej pierwszego filmu pt."Niewolnica zmysłów".Ostatecznie nieporozumienie zakończyło się nawiązaniem bliskiej znajomości z komendantem Straży Granicznej,podporucznikiem Eugeniuszem Dąmbskim i jeszcze w listopadzie tego samego roku para pobrała się.Akt ślubu potwierdzający to wydarzenie znajduje się w katedrze sosnowieckiej(Kościół Wniebowzięcia NMP przy ul.Kościelnej),a aktorka podpisała się na nim od razu jako"Apolonia hr.Dąmbska-Chałupiec".Przez kilka miesięcy mieszkała u rodziny Dąmbskich w istniejącej do dziś kamienicy przy ul.Kołłątaja 6(fakt ten przypomina tablica pamiątkowa umieszczona na ścianie budynku).Małżeństwo nie trwało długo,a całą winę za rozpad związku aktorka przypisała w swojej autobiografii mężowi.Po rozwodzie w 1922 r.Pola Negri nigdy nie wróciła do Sosnowca.7 lipca 1920 Pola Negri zakupiła kamienicę przy ul.J.Zamoyskiego 8 w Bydgoszczy,która do 1922 roku była pod jej osobistym zarządem i w której 2 sierpnia 1920 roku zamieszkała Eleonora Chałupiec matka aktorki.
Genealogia
4.Adam Matuš vel Chłupiec(1837 r.)2.Jerzy Chałupiec(1871 r.)5.Apolonia Plevko(1834-1923)1.Apolonia Chałupiec(1897-1987)6.Franciszek Kiełczewski(1835-1913)3.Eleonora Kiełczewska(1861-1954)7.Karolina Przybyłowska(1836 r.)
Kariera filmowa
W 1917 r.wyjechała do Berlina,gdzie występowała u Maxa Reinhardta.Kontakt z reżyserem Ernstem Lubitschem okazał się przełomowy dla kariery Poli Negri i Ernsta Lubitscha.Film“Oczy mumii Ma”(1918 r.)był punktem kulminacyjnym kariery aktorki.Następne sukcesy przyszły także dzięki filmom Lubitscha,„Carmen“(1918 r.)„Madame Du Barry“(1919 r.) i „Sumurun“(1920 r.)W 1923 r.przybyła do Hollywood i wystąpiła w filmach:"Hiszpańska tancerka","Zakazany raj"(wysoko oceniana przez krytykę za rolę carycy Katarzyny),"Hotel Imperial","Miłość aktorki i wielu innych".Była rywalką innej ciemnowłosej divy Glorii Swanson.W USA została gwiazdą kina niemego i symbolem seksu,do czego przyczyniły się także głośne romanse z Charlie Chaplinem i Rudolphem Valentino(zarzucano jej,że pogrzeb Valentino wykorzystała dla autoreklamy)oraz plotki o jej uczuciu do długoletniej przyjaciółki Margaret West.Nie odniósłszy sukcesu w filmach dźwiękowych("Z rozkazu kobiety"z powodu silnego akcentu i niskiego głosu odczuwanego jako zbyt ordynarny jak na wielką gwiazdę),powróciła do Niemiec,gdzie początkowo kontynuowała karierę.Po dojściu do władzy nazistów minister propagandy Goebbels zakazał angażowania jej do filmów z powodu rzekomo żydowskiego pochodzenia.Uwolniona od podejrzeń w wyniku osobistej interwencji Hitlera,który był jej wielbicielem,zagrała ponownie w filmach Mazurka(Mazurek,1935 r.)Moskau-Shanghai(Moskwa-Szanghaj,1936 r.)Madame Bovary(1937 r.)Tango Notturno(1937 r.)Die fromme Lüge(Pobożne kłamstwo,1938 r.) i Die Nacht der Entscheidung(Decydująca noc,1938 r.)Przed wybuchem wojny powróciła do Ameryki.Wystąpiła jeszcze w kilku filmach,jak Hi Diddle Diddle i The Moonspinners.Ostatni raz pojawiła się na ekranie w 1965.Po wojnie popadła w zapomnienie,ale dzięki swojej firmie maklerskiej żyła w dostatku.Zmarła w wieku 90 lat.W 1970 r.opublikowała wspomnienia"Pamiętnik gwiazdy"(wydanie polskie 1976 r.)
Ciekawostki
Przez długi czas kwestią sporną była data jej urodzenia.Na nagrobku widnieje podany w autobiografii 31 grudnia 1899,jednak wiele źródeł podawało 1897 r.a nawet 1894 r.Sprawę wyjaśniła ostatecznie Wiesława Czapińska,która dotarła do metryki z datą 22 grudnia 1896/3 stycznia 1897(w Królestwie Polskim a więc także i w Lipnie obowiązywało podwójne datowanie).
Filmoteka Narodowa posiada w swojej kolekcji następujące filmy z jej udziałem:

  • 1917 r."Bestia"
  • 1918 r."Żółty paszport"
  • 1918 r."Gdy serce nienawiścią pała"
  • 1918 r."Mania"
  • 1932 r."Na rozkaz kobiety"

Fragment filmu"Arabella"(1917 r.)został wykorzystany w filmie"O czym się nie mówi"(1939 r.)lecz Filmoteka Narodowa nie posiada jego kopii.W wypadku chęci wyświetlania innych filmów Filmoteka musi wypożyczać ich kopie od zagranicznych instytucji.Od 2007 r.Lipnowskie Towarzystwo Kulturalne organizuje festiwal"Pola i inni".Podczas imprezy emitowane są filmy z udziałem aktorki oraz przyznawane są statuetki"Politki"dla artystów polskich robiących karierę za granicą podobnie do Poli.Laureatami owej nagrody są m.in.Weronika Rosati(2013 r.)Robert Więckiewicz(2012 r.)Agnieszka Grochowska(2011 r.)Agata Buzek(2010 r.)Izabella Miko(2009 r.)Karolina Gruszka(2008 r.)Festiwal organizowany jest od kilku lat w Lipnie(rodzinnym mieście Poli Negri).W 2012 r.Janusz Józefowicz zrealizował pierwszy na świecie musical w technologii 3D oparty na biografii Poli Negri pod tytułem"POLITA".Odegrała ją Natasza Urbańska.W sierpniu 2014 r.ukazała się polska edycja książki o Poli Negri"POLA"autorstwa Danieli Dröscher w tłumaczeniu Sławy Lisieckiej.
Filmografia
Filmy polskie

  • 1914 r."Niewolnica zmysłów"
  • 1915 r."Żona"
  • 1915 r."Czarna książeczka"
  • 1916 r."Studenci"
  • 1917 r."Bestia"
  • 1917 r."Arabella"
  • 1917 r."Pokój nr 13"
  • 1917 r."Tajemnica Alei Ujazdowskich"
  • 1917 r."Jego ostatni czyn"

Filmy niemieckie

  • 1917 r."Za pocałunek-wieczystych nocy męki"
  • 1917 r."Niedługo mnie szczęście łudziło"
  • 1917 r."Die toten Augen"
  • 1917 r."Gdy serce nienawiścią pała"
  • 1917 r."Rosen,die der Sturm entblattert"
  • 1917 r."Rozpasana"
  • 1918 r."Oczy mumii Ma"
  • 1918 r."Carmen"
  • 1918 r."Mania"
  • 1918 r."Żółty paszport"
  • 1919 r."Awanturnica"
  • 1919 r."Vendetta Zemsta krwi"
  • 1919 r."Dzieje mężatki"
  • 1919 r."Hrabina Rondoli"
  • 1919 r."Madame Dubarry"
  • 1920 r."Markiza d'Arminiani"
  • 1920 r."Biedna Violetta"
  • 1920 r.Die Geschlossene Kette"
  • 1920 r."Das Martyrium"
  • 1920 r."Sumurun"
  • 1921 r."Safona"
  • 1921 r."Dzika kotka"
  • 1923 r."Głos ulicy"

Filmy amerykańskie

  • 1923 r."Hollywood"
  • 1923 r."Bella Donna"
  • 1923 r."Napiętnowana"
  • 1923 r."Hiszpańska tancerka"
  • 1924 r."Mężczyźni"
  • 1924 r."Jej wielka miłość"
  • 1924 r."Cienie Paryża"
  • 1924 r."Zakazany raj"
  • 1925 r."Kobieta bezwstydna"
  • 1925 r."Kwiat nocy"
  • 1925 r."Na wschód Suez"
  • 1925 r."Czarodziejka"
  • 1926 r."Skłamałam"
  • 1926 r."Good and Naughty"
  • 1927 r."Za drutami kolczastymi"
  • 1927 r."Spowiedź uczciwej kobiety"
  • 1927 r."Hotel Imperial"
  • 1928 r."Godzina zmysłów"
  • 1928 r."Podwójne życie"
  • 1928 r."Kobieta z Moskwy"
  • 1928 r."Miłość aktorki"

Filmy europejskie

  • 1929 r."Ulica potępionych dusz"
  • 1932 r."Na rozkaz kobiety"
  • 1934 r."Fanatisme"
  • 1935 r."Mazurka"
  • 1936 r."Gräfin Volescu"
  • 1936 r."Moskwa-Szanghaj"
  • 1937 r."Madame Bovary"
  • 1937 r."Tango Notturno"
  • 1938 r."Die Nacht der Entscheidung"
  • 1938 r."Pobożne kłamstwo"

Filmy amerykańskie(II etap)

  • 1943 r."Hi Diddle Diddle"
  • 1964 r."Księżycowe prządki"
  • 1965 r."Boginie miłości"

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz