Biografia
Był synem Wojciecha i Antoniny z Kwiecińskich.Miał siostrę i czterech braci.W 1906 roku ukończył szkołę powszechną w Jeleśni.Uczęszczał do gimnazjum w Nowym Sączu i Krakowie gdzie zdał maturę w 1913 roku.Następnie podjął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego(studiował historię sztuki,literaturę i prawo).Równolegle studiował na Akademii Sztuk Pięknych.Na obu uczelniach uzyskał absolutorium,należał do Związku Strzeleckiego.Wraz z wybuchem I wojny światowej wstąpił do Legionów,ale ze względu na stan zdrowia po kilku dniach został zwolniony ze służby.Od lutego 1917 r.pracował w Archiwum Legionów.Zgodnie z rozkazem Józefa Piłsudskiego,by nie składać przysięgi na wierność cesarzowi austriackiemu zdezerterował.Aresztowany przez żandarmerię austriacką,osadzony został w obozie jeńców legionowych w Witkowicach.Wkrótce otrzymał przydział na front włoski,po czym zbiegł do Królestwa Kongresowego i zatrzymał się w Janowie Lubelskim pod przybranym nazwiskiem Maksymilian Kulesza.W 1918 roku wraz z W.Jabłońskim i uczniami miejscowego gimnazjum w którym uczył łaciny i niemieckiego,zorganizował kampanię przeciw stacjonującemu w mieście oddziałowi austriackiemu,doprowadzając do rozbrojenia i wypędzenia żołnierzy.Rok później utworzył w Janowie regionalne muzeum i prowadził wraz z uczniami akcję zbierania materiałów etnograficznych.Podczas wojny polsko-bolszewickiej uformował 2 szwadrony ochotników-uczniów i wstąpił do partyzanckiego oddziału F.Jaworskiego walczącego w województwie Lubelskim i na Podlasiu.Po zakończeniu wojny uczył historii w seminarium nauczycielskim w Tomaszowie Mazowieckim(do 1929 roku),prowadził badania terenowe,założył Koło Krajoznawcze,a pod jego kierunkiem uczniowie opracowali materiał pt.Zamki drewniane przy drzwiach(Prace Kom.Etnogr.PAU 3,1927 r.)Za jego sprawą i przy udziale uczniów,powstało w Tomaszowie Muzeum Regionalne,a w 1926 r.tygodnik"Echo Mazowieckie".W 1924 r.uzyskał stypendium,dzięki któremu odbył 2-letnie studia we Włoszech i Francji.W 1926 roku został członkiem Komisji Etnograficznej Polskiej Akademii Umiejętności,w 1929 r.na stałe przeprowadził się do Krakowa i podjął pracę w I Państwowym Gimnazjum im B.Nowodworskiego jako nauczyciel rysunków.W tym samym czasie pracował w Muzeum Etnograficznym w Krakowie(od 1930 roku na stanowisku kustosza).W 1930 roku uzyskał stopień doktora na podstawie rozprawy Pokucka majolika ludowa.W tym samym roku opuścił Polskę,by prowadzić badania porównawcze w Jugosławii,Czechosłowacji i na Węgrzech.Poza pracą etnografa Tadeusz Seweryn udzielał się w zrzeszeniach artystycznych,należał m.in.do Cechu Artystów Plastyków"Jednoróg".Tworzył obrazy olejne,akwarele i drzeworyty,które były wystawiane w wielu miastach Polski.Po śmierci Seweryna Udzieli objął stanowisko dyrektora Muzeum Etnograficznego w Krakowie i kierował nim do 1965 roku(poza okresem okupacji).W 1939 roku uzyskał habilitację na Uniwersytecie Poznańskim u Eugeniusza Frankowskiego.Wybuch wojny uniemożliwił zatwierdzenie habilitacji przez ministerstwo.Podczas wojny działał w Związku Walki Zbrojnej,po zdekonspirowaniu w lutym 1941 roku,do końca okupacji ukrywał się pod fałszywymi nazwiskami;pełnił funkcję kierownika Walki Cywilnej w okręgu krakowskim.W 1943 roku kierował Ruchem Oporu Społecznego okręgowej delegatury rządu londyńskiego,zajmował się likwidacją konfidentów i sabotażem niemieckich kontyngentów żywnościowych i karaniem kolaborantów.W lutym 1943 r.utworzył na terenie Krakowa Radę Pomocy Żydom"Żegota",pisał również ulotki,odezwy i artykuły w prasie konspiracyjnej.13 kwietnia 1945 aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa,zwolniony po kilku miesiącach powrócił na stanowisko dyrektora Muzeum Etnograficznego.W 1948 roku założył periodyk Kwartalnik Muzealny i przez 2 lata był jego redaktorem naczelnym.Poza działalnością muzealną zajmował się sztuką.W latach 1945–1975 opublikował 151 tekstów,m.in.na temat ikonografii etnograficznej,żelazorytu,wycinanek,ubiorów ludowych i teorii sztuki ludowej.Poza pracą naukową angażował się w działalność społeczną i dydaktyczną:prowadził wykłady o sztuce ludowej na Uniwersytecie Jagiellońskim i w Wyższej Szkole Pedagogicznej.Od 1948 roku członek korespondent PAU,od 1954 r.profesor nadzwyczajny.Działał w Polskim Towarzystwie Ludoznawczym,w latach 1945–1950 redaktor Ludu,w latach 1949–1961 współredagował Atlas Polskich Strojów Ludowych,a w latach 1957–1966 członek komitetu redakcyjnego Literatury Ludowej.W latach 1956–1961 prezes Zarządu Głównego PTL,od 1972 r.członek honorowy towarzystwa.W latach 1957–1967 był członkiem zespołu redakcyjnego Polskiej Sztuki Ludowej.Był również współredaktorem Słownika starożytności słowiańskich(napisał do niego 32 hasła).W roku 1964 roku został honorowym członkiem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych,w którym przez wiele lat działał.Do roku 1956 wystawiał swoje prace w salonach malarskich pod patronatem TPSP w krakowskim Pałacu Sztuki.Odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami,otrzymał też stopień majora.Od 1931 roku był żonaty z Teresą z Sobolewskich,miał dwie córki.Pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Wybrane publikacje
Książki
- "O Chrystusie Frasobliwym.Figurki–legendy–świątkarze",Kraków 1926 r.
- "Krakowskie skrzynie malowane",Kraków 1928 r.
- "Pokucka majolika ludowa",Kraków 1929 r.
- "Parzenice góralskie",Kraków 1930 r.
- "Podłaźniki",Kraków 1932 r.
- "Polskie malarstwo ludowe",Kraków 1937 r.
- "Sztuka ludowa w Polsce.Malarstwo–rzeźba–grafika".Katalog wystawy,Kraków 1948 r.
- "Ludowa kultura materialna",Kraków 1954 r.
- "Staropolska grafika ludowa",Warszawa 1956 r.
- "Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce",Warszawa 1958 r.
- "Polskie zabawki ludowe",Warszawa 1960 r.
- "Tradycje i zwyczaje krakowskie",Kraków 1961 r.
- "Świątkarz powsinoga",Warszawa 1963 r.
- "Technicy i wynalazcy ludowi",Warszawa 1971 r.
Artykuły
- O sławnym garncarzu polskim Aleksandrze Bachmińskim recte Bachmatniku,"Rzeczy Piękne"5,1925 r.nr 4
- O narodowości pokuckich garncarzy,"Kurier Literacko-Naukowy"1926 r.nr 29
- Historia powstania i rozwoju m.Tomaszowa Mazowieckiego(1789–1900),„Echo Mazowieckie”R.2,1927 r.nr 33,s.7–32
- Kaszubskie obrazy na szkle,"Ilustrowany Kurjer Codzienny",1929 r.nr 149,Dod.Kurjer Literacko-Naukowy
- Technika malowania ludowych obrazów na szkle"Lud"t.10,1931 r.
- Józef Markowski górnik wielicki,PSL 1952 r.nr 3
- Niszczenie dzieł sztuki wynikiem zabiegów magicznych, PSL,1953 r.R.7,nr 3
- Kultura ludowa Odrodzenia,PSL VIII,1954 r.nr 4
- Zakres przedmiotowy sztuki ludowej,PSL VIII,1954 r.nr 5
- Ludowa świecka rzeźba monumentalna,PSL IX,1955 r.nr 2
- Arcydzieła żelazorytu ludowego,PSL IX,1955 r.nr 6
- Zabawki ludowe jako odbicie zwyczajów,obyczajów,magii i legend,PSL,1957 r.R.11,nr 1,s.3–20
- Cukrowe dziwy,PSL XX,1966 r.nr 3/4
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz