Sosnowiec

Niem.Sosnowitz miasto na prawach powiatu na południu Polski,w województwie śląskim,w Zagłębiu Dąbrowskim(z wyjątkiem niewielkiego fragmentu)będącym historyczną częścią zachodniej Małopolski.Położone na Wyżynie Śląskiej,stanowiącej część Wyżyny Śląsko-Krakowskiej,nad 3 rzekami:Czarną Przemszą,Białą Przemszą i Brynicą.Znajduje się we wschodniej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego(GOP).Pierwsze pod względem liczby mieszkańców miasto Zagłębia Dąbrowskiego,trzecie w województwie śląskim(po Katowicach i Częstochowie) i piętnaste w Polsce.Jest jednym z ośrodków centralnych policentrycznej aglomeracji górnośląskiej.Według danych GUS z 31 grudnia 2014 r.miasto miało 209274 mieszkańców.
Geografia
Położenie
Sosnowiec położony jest na Wyżynie Śląskiej w obrębie wschodniej części Płaskowyżu Bytomsko-Katowickiego.Pod względem geologicznym Sosnowiec położony jest w na monoklinie śląsko-krakowskiej znajdującej się na platformie paleozoicznej Według danych z 1 stycznia 2013 r.powierzchnia miasta wynosiła 91,06 km².
Sosnowiec graniczy z następującymi miastami:

• na północy:Czeladź,Będzin,Dąbrowa Górnicza
• na wschodzie:Sławków
• na południu:Jaworzno,Mysłowice
• na południowym zachodzie:Katowice

Rzeki i cieki wodne

• Czarna Przemsza
• Biała Przemsza
• Brynica
• Bobrek
• Potok Zagórski
• Jamki

Zbiorniki wodne i jeziora

• Balaton w Porąbce
• Leśna w Kazimierzu Górniczym
• Stawiki w Starym Sosnowcu

Podział terytorialny
Terytorium Sosnowca można podzielić w pierwszym stopniu na następującego rodzaju jednostki:

• dzielnice historyczne(wyróżnia się ich od 20 do 30)
• dzielnice jednostki pomocnicze gminy Sosnowiec(aktualnie 5:"Południe"czyli Niwka-Modrzejów utworzona w 2004 r."Środula"utworzona w 2012 r."Maczki"utworzona w 2012 r."Juliusz"utworzona w 2014 r. i "Ostrowy Górnicze"utworzona w 2014 r.władze Sosnowca przyjęły koncepcję tworzenia jednostek pomocniczych na wniosek społeczności lokalnych,a nie jednolitego podziału całej gminy na dzielnice przez radę miasta jak w sąsiednich Katowicach;w związku z tym większa część obszaru Sosnowca nie jest aktualnie podzielona na jednostki pomocnicze)
• obręby ewidencyjne urzędu miasta(aktualnie 10),podzielone w drugim stopniu na mniejsze,numerowane jednostki
• części miasta według Krajowego Rejestru Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju TERYT(aktualnie 29 bez Śródmieścia,które zostało potraktowane jako tożsame z miastem/miejscowością)
• rejony działania urzędów pocztowych vel rejony obowiązywania kodów pocztowych(aktualnie 10,dawniej 15)

Dzielnice zwyczajowe i jednostki urzędowe
Dzielnice zwyczajowe to dawne miasta,osady typu miejskiego,gminy i gromady wiejskie,wsie,przysiółki i kolonie a także utrwalone w świadomości mieszkańców oficjalne lub zwyczajowe nazwy osiedli mieszkaniowych i innych charakterystycznych rejonów mieszkalnych.Dzielnice zwyczajowe oraz ich nazwy nie zawsze mają charakter urzędowy.Niektóre z niżej wymienionych dzielnic zwyczajowych są jednostkami urzędowego podziału terytorialnego kraju(tak zwanymi integralnymi częściami miejscowości o własnych odrębnych nazwach).Jednostki te posiadają oficjalne identyfikatory w rejestrze TERYT.

• Abisynia lub Osiedle Naftowa teren wydzielany zwyczajowo, według TERYT wchodzi w skład Śródmieścia
• Bobrek status"część miasta",identyfikator 0943440
• Bory status"część miasta",identyfikator
• Dańdówka status"część miasta",identyfikator
• Dębowa Góra status"część miasta",identyfikator
• Jęzor status"część miasta",identyfikator
• Juliusz status"część miasta",identyfikator
• Kazimierz Górniczy status"część miasta",identyfikator
• Klimontów status"część miasta",identyfikator
• Konstantynów status"część miasta",identyfikator
• Maczki status"część miasta",identyfikator
• Milowice status"część miasta",identyfikator
• Modrzejów status"część miasta",identyfikator
• Niwka status"część miasta",identyfikator
• Ostra Górka status"część miasta",identyfikator
• Ostrowy Górnicze status"część miasta",identyfikator
• Osiedle Piastów(w Stary Sosnowiec)teren wydzielany zwyczajowo, według TERYT wchodzi w skład Starego Sosnowca
• Pogoń status"część miasta",identyfikator
• Porąbka status"część miasta",identyfikator
• Kolonia Pekin lub Pekin
• Radocha teren wydzielany zwyczajowo,według TERYT wchodzi w skład Śródmieścia
• Osiedle Rudna teren wydzielany zwyczajowo, według TERYT wchodzi w skład Pogoni
• Sielec status"część miasta",identyfikator
• Stary Sosnowiec status"część miasta",identyfikator
• Środula(w tym Stara Środula)status"część miasta",identyfikator
• Środulka teren wydzielany zwyczajowo,według TERYT wchodzi w skład Środuli
• Śródmieście/Nowy Sosnowiec/Sosnowiec według TERYT status miejscowość/miasto,identyfikator 2475011
• Wygwizdów teren wydzielany zwyczajowo,według TERYT wchodzi w skład Pogoni
• Zagórze w tym Stare Zagórze status"część miasta",identyfikator

Jednostki przestrzenno-funkcjonalne III stopnia(SUiKPZ,Sosnowiec)nawiązujące do pojęcia dzielnicy miejskiej:

• Śródmieście
• Milowice
• Pogoń
• Stary Sosnowiec
• Sielec
• Dębowa Góra
• Zagórze
• Środula
• Dańdowka
• Niwka
• Modrzejów
• Bór
• Jęzor
• Klimontów
• Porąbka
• Kazimierz Górniczy
• Ostrowy Górnicze
• Maczki

Ponadto w niektórych częściach Sosnowca zostały z inicjatywy mieszkańców utworzone przez radę miasta jednostki pomocnicze gminy o nazwie dzielnic:

• Dzielnica Południe od 2004 r.obejmująca w przybliżeniu obszar obrębu ewidencyjnego nr 12/obszar byłej gminy Niwka(siedzibą organów dzielnicy jest była wieś Niwka,identyfikator TERYT 0943629)
• Dzielnica Środula
• Dzielnica Maczki
• Dzielnica Ostrowy Górnicze
• Dzielnica Juliusz

Aktualnie istnieją grupy inicjatywne mieszkańców dążące do utworzenia kolejnych jednostek pomocniczych gminy,to znaczy:

• Dzielnicy Zagórze
• Dzielnicy Pogoń
• Dzielnicy Stary Sosnowiec
• Dzielnicy Kazimierz Górniczy

Demografia
W okresie powojennym najbardziej dynamiczny wzrost liczby ludności Sosnowca miał miejsce w latach 70 XX wieku.Wynikał on nie tylko z rozbudowy osiedli mieszkaniowych,ale przede wszystkim z powiększenia obszaru miasta w 1975 roku i włączenia w jego skład dotychczasowych samodzielnych ośrodków:miast Zagórze,Kazimierz Górniczy i Klimontów oraz osiedla Maczki.Dzięki temu Sosnowiec już w 1977 roku stał się miastem ponad dwustu tysięcznym(204630 mieszkańców).Dalszy wzrost liczby mieszkańców miasta zawdzięczamy budowie nowych osiedli mieszkaniowych,głównie dla pracowników Kombinatu Metalurgicznego„Huta Katowice”w Dąbrowie Górniczej.W 1981 roku Sosnowiec stał się miastem ćwierć milionowym i był nim do 1993 roku.Największą liczbę mieszkańców odnotowano w 1987 roku(259580 mieszkańców).Od początku lat 90 XX wieku trwa permanentny spadek liczby ludności Sosnowca.Wynika on nie tylko z ubytków naturalnych ludności,ale również ujemnego salda migracji.Procesy te spowodowane zostały przede wszystkim przemianami społeczno-gospodarczymi,w wyniku których gospodarka miasta,oparta przede wszystkim na przemyśle ciężkim,znacznie podupadła.
Nazwa
Nazwa miasta pochodzi od borów sosnowych porastających te tereny przed 1830 r.Pierwotna nazwa miasta brzmiała Sosnowice.Miasto powstało w wyniku połączenia wielu miejscowości w procesach urbanizacyjnych,które zostały zanotowane w dokumentach historycznych.W latach(1470-1480)Jan Długosz w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis wymienia wsie,które stały się częścią miasta jak:Klimontów w formach Clymonthow oraz Clymuntow,Zagórze w formie Zagorze,Sielec w formie Szyedlecz,Porąbka w formie Porambka,Pogoń w formie Pogonya.Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880-1906 notuje nazwę miasta Sosnowiec.
Historia
Do jednych z najstarszych śladów osadnictwa na terenie miasta należą znaleziska z cmentarzyska łużyckiego na terenie dzielnic Pogoń i Sielec.Wstępnie datowane na okres epoki brązu i wczesną epokę żelaza.Najstarsza znana wzmianka o osadzie z terenu obecnego Sosnowca pochodzi być może z 1123 r.a już z pewnością o Milowicach,jak również o Klimontowie,Zagórzu i innych można mówić na podstawie dokumentu z 1228 r. i innych począwszy od XIII wieku.Do jednych ze starszych dzielnic należą również Pogoń,Sielec,Porąbka i inne.Aż do czasów rozbiorów Polski większość z wymienionych wyżej dzielnic wchodziła w skład województwa krakowskiego.Część z nich wchodziła natomiast w skład księstwa siewierskiego.Prawa miejskie przez krótki okres w XVIII wieku posiadał Modrzejów,a następnie od 1902 r.Sosnowiec,co było pierwszym przypadkiem nadania takich praw w Generał-gubernatorstwie Warszawskim za rządów caratu po Powstaniu Styczniowym,w którym to zresztą Sosnowiec też miał swoją chlubną kartę.W chwili uzyskania praw miejskich w 1902 r.nad sołectwo Sosnowiec liczyło jednak 61 tys.mieszkańców,miała własną prasę,teatr zawodowy,rozwinięte lecznictwo ze szpitalem,wśród wydarzeń,jakie miały tu miejsce,prócz wspomnianych walk powstańczych, należy odnotować np.pierwszy w Polsce razem z Warszawą pochód pierwszomajowy itp.działania.Presja,jaką więc te fakty musiały wywierać na administrację carską,najlepiej tłumaczy,jak to się stało,że pomimo nastrojów antycarskich,właśnie Sosnowiec zyskał jako pierwszy po powstaniu prawa miejskie.26 listopada 2009 podczas LII Sesji Rady Miejskiej w Sosnowcu sztandar miasta został udekorowany odznaczeniem„Za Zasługi dla ZKRPibWP”.Dekoracji sztandaru dokonał Prezes Zarządu Miejskiego ZKRPiBWP por.Edward Całka.
Architektura
Wysokościowce
W Sosnowcu znajdują się obecnie cztery budynki które można zaliczyć do wysokościowców.
Lp.Nazwa budynku Przeznaczenie Wysokość(m)Liczba kondygnacji Rok ukończenia
budowy
1.Żyleta Edukacja 90 m 20 1979 r.
2."Górnik"Mieszkania 68 m 18 1967 r.
3.Wieżowiec Ostrogórskiej Mieszkania 61 m 14 1993 r.
4.Wieżowce przy węźle Pogoń Mieszkania 53 m 16 1976 r.
Zabytki i atrakcje turystyczne

• Zamek Sielecki w Sosnowcu Sielcu
• Pałac Dietla w Sosnowcu Pogoni(ul.S.Żeromskiego)
• Pałac Schöna w Sosnowcu Środuli(Środulce)z zespołem parkowo-pałacowym
• Pałac Schöna z parkiem,ul.1 Maja
• Pałac Wilhelma
• Dom Ludowy w stylu zakopiańskim
• Dwór Mieroszewskich w Sosnowcu Zagórzu
• Willa Piątkowskiego w Sosnowcu przy ulicy Mireckiego
• Budynek administracyjny zakładów włókienniczych
• Katedra Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu
• Kościół ewangelicki w Sosnowcu-Pogoni
• Kościół pw.Najświętszego Serca Pana Jezusa w Sosnowcu
• Kościół Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa w Sosnowcu Kazimierzu Górniczym
• Kościół pw.Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowcu Sielcu
• Kościół św.Apostołów Piotra i Pawła w Sosnowcu Maczkach
• Kościół św.Barbary w Sosnowcu Sielcu
• Kościół św.Jana Chrzciciela w Sosnowcu Niwce
• Kościół pw.św.Joachima w Sosnowcu Zagórzu
• Kościół pw.św.Tomasza Apostoła w Sosnowcu Pogoni
• kościół Sanktuarium Miłosierdzia Bożego dla diecezji sosnowieckiej,Sosnowiec,ul.Jagiellońska
• Dom Macierzysty zgromadzenia Karmelitanek Bosych Dzieciątka Jezus;Sosnowiec,ul.m.Teresy Kierocińskiej
• Parafialna cerkiew prawosławna pw.Świętych Wiery,Nadziei,Luby i Matki Ich Zofii,ul.Jana Kilińskiego
• Hotel Victoria
• Cmentarze kilku wyznań w zespole przy ul.Smutnej Sosnowcu
• Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny
• Dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki
• Gmach dawnego Liceum im.Stanisława Staszica w Sosnowcu Pogoni

Pomniki

• Pomnik Czynu Rewolucyjnego w Sosnowcu Sielcu(nieistniejący)
• Pomnik„Wolność,Praca,Godność”Sosnowiec,ul.3 Maja,Park Sielecki
• Pomnik Jana Kiepury w Sosnowcu
• Pomnik Jana Pawła II w Sosnowcu usytuowany na Placu Papieskim w Sosnowcu Zagórzu
• Pomnik Tadeusza Kościuszki na Placu Kościuszki
• Pomnik„Kobietom Walczącym w Szeregach Armii Krajowej”Sosnowiec,skrzyżowanie ul.Orlej i ul.Nowopogońskiej przy kościele św.Tomasza Apostoła w Sosnowcu-Pogoni
• Pomnik upamiętniający 50 rocznicę utworzenia Klubu Demokratycznego Zagłębia Dąbrowskiego Sosnowiec,Al.Zwycięstwa
• Pomnik w miejscu byłej mogiły wojennej 64 żołnierzy Armii Czerwonej poległych na terenie Sosnowca Sosnowiec-Zagórze,ul.Zuzanny,cmentarz parafialny
• Pomnik upamiętniający miejsce,gdzie podczas okupacji hitlerowskiej mieściło się getto,które uległo likwidacji przez wywiezienie Żydów do obozu KL Auschwitz i straceniu ich Sosnowiec-Środula
• Płyta pamiątkowa na parkingu CH Auchan,upamiętniający wizytę Ojca Świętego Jana Pawła II w Sosnowcu na ul.Zuzanna
• Płyta upamiętniająca hitlerowski mord na członkach GL-PSS w 1 lipca 1944 roku.Płyta z 1984 r.na ul.Floriańskiej
• Płyta upamiętniająca miejsce powieszenia Stanisława Makarskiego,członka dywersyjnej grupy kolejowej Zagłębiowskiej Organizacji Orła Białego,skrzyżowanie ul.Wawel i ul.3 Maja
• Płyta upamiętniająca śmierć 20 Polaków rozstrzelanych przez hitlerowców podczas egzekucji 4 września 1939 roku oraz 8 sierpnia 1940 roku,ul.Mościckiego
• Tablica upamiętniająca,że w latach 1919-1921,w gmachu mieściła się siedziba miejscowych władz powstańczych,ul.1 Maja Pałac Schöna
• Tablica informująca,że na terenie Huty im.E.Cedlera w latach 1944-1945 mieściła się filia obozu KL Auschwitz-Birkenau,Sosnowiec-Niwka,ul.Niwecka 1,Huta im.E.Cedlera
• Tablica upamiętniająca Harcerzy Chorągwi Zagłębiowskiej Szarych Szeregów"UL BARBARA",ul.Smutna 5,Kościół Św.Józefa Rzemieślnika w Sosnowcu
• Tablica upamiętniająca żołnierzy Armii Krajowej,obrońców Ojczyzny poległych w walce z okupantem,wywiezionych,deportowanych i zamordowanych latach 1939-1956 Sosnowiec,ul.Kościelna,Katedra
• Tablica upamiętniająca zagłębiowskich harcerzy poległych w walkach o niepodległość Polski w latach 1914-1920 Sosnowiec,ul.Kościelna,Katedra
• Tablica upamiętniająca kwaterę I Kompanii Legionów Zagłębia Dąbrowskiego;Sosnowiec,w Zespole Szkół Zawodowych nr 4 przy ul.Wawel 1,skąd miał miejsce historyczny wymarsz
• Tablica upamiętniająca spędzone w Sosnowcu dzieciństwo ks.Włodzimierza Sedlaka;Sosnowiec,przy kościele św.Tomasza Apostoła w Sosnowcu-Pogoni
• Tablica upamiętniająca robotników Huty„Katarzyna”poległych w czasie rewolucji 9 lutego 1905,której końcowym etapem było zaistnienie na jesieni Republiki Zagłębiowskiej Sosnowiec,Huta im.M.Buczka
• Tablica na budynku,w którym mieściło się gimnazjum dla żydowskich uczniów z Sosnowca i pobliskich miejscowości(napis w j.polskim,hebrajskim i angielskim)Sosnowiec,ul.Dęblińska
• Tablica upamiętniająca miejsce,na którym w dniu 11 marca 1944 roku zginęli żołnierze Zagłębiowskiej Brygady GL-PPS partyzanci:Tadeusz Bolek,Stefan Wahanka,Jerzy Gorzula,Bogusław Zychla Sosnowiec,ul.Przechodnia 5
• Trójkąt Trzech Cesarzy
• Sportowa Dolina 2 sztuczny stok narciarski i snowboardowy w Parku Środula ul.3 Maja 51
• Mauzoleum rodziny Dietlów w Sosnowcu

Zieleń miejska
Sosnowiec posiada ponad 2250 ha terenów zielonych w parkach, swerach,strefach ochronnych,ogródkach działkowych i lasach.

• Park Harcerski w Sosnowcu Ostrej Górce
• Park Leśna w Sosnowcu Kazimierzu Górniczym ze zbiornikiem wodnym o tej samej nazwie i ogrodem zoologicznym
• Park Sielecki w Sosnowcu Sielcu
• Park Jordanowski w Starym Sosnowcu
• Park Schöna w dzielnicy Środula
• Park Schöna przy ul.1 Maja
• Park im.Wandy Malczewskiej w dzielnicy Klimontów
• Park Środula stosunkowo młody park ze sztucznym stokiem narciarskim
• Park Kruczkowskiego(Park Kresowa)
• Park Tysiąclecia w Milowicach
• Park im.S.Żeromskiego na Pogoni

Gospodarka
Sosnowiec powstał jako miasto przemysłowe,dzięki szybkiemu rozwojowi przemysłu ciężkiego.Swój rozwój zawdzięcza głównie dogodnej lokalizacji na skrzyżowaniu szlaków drogowych i kolejowych.Po 1989 r.w mieście nastąpiła restrukturyzacja przemysłu,gdzie w wyniku likwidacji większości zakładów wydobywczych uległ zmianie profil rozwoju miasta z górniczo-hutniczego przekształcił się w przemysłowo-handlowy z uwzględnieniem warunków lokalizacyjnych.W końcu marca 2015 r.liczba zarejestrowanych bezrobotnych w Sosnowcu obejmowała ok.9,9 tys.mieszkańców,co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 13,5% do aktywnych zawodowo.
Transport
Transport drogowy
W pobliżu Sosnowca przebiega autostrada A4 odległość ze Śródmieścia do jej węzłów wynosi:

• Katowice-Murckowska 9 km
• Mysłowice 1 km od granicy dzielnicy Niwka,10 km od centrum miasta

Przez miasto przebiegają:

• droga ekspresowa S1,fragment trasy europejskiej E75
• droga ekspresowa S86
• droga krajowa nr 79
• droga krajowa nr 94

W mieście znajduje się ok.30 stacji paliw,7 stacji kontroli pojazdów,kilka wielkich salonów samochodowych połączonych z autoryzowanymi serwisami,natomiast tuż za jego granicą znajduje się giełda samochodowa w Mysłowicach.
Transport kolejowy
Przez miasto przebiegają odnogi historycznych szlaków:

• Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej(do stacji Sosnowiec Maczki dotarła 1 kwietnia 1848)
• Kolei Iwangorodzko-Dąbrowskiej(do stacji Sosnowiec Główny doprowadzona w 1887 r.)

Dworce Sosnowiec Główny oraz Sosnowiec Maczki mają zabytkową architekturę,oba były przed I wojną światową stacjami granicznymi.
Aktualnie na terenie Sosnowca znajduje się siedem stacji kolejowych na następujących liniach:

• linia kolejowa nr 1(Warszawa Centralna Katowice):Sosnowiec Główny
• linia kolejowa nr 62(Tunel Sosnowiec Główny):Sosnowiec Południowy,Sosnowiec Dańdówka,Sosnowiec Porąbka,Sosnowiec Kazimierz
• linia kolejowa nr 133(Dąbrowa Górnicza Ząbkowice Kraków Główny):Sosnowiec Maczki
• linia kolejowa nr 134(Mysłowice Jaworzno Szczakowa):Sosnowiec Jęzor

Pociągi dalekobieżne(w tym międzynarodowe do:Bratysławy,Budapesztu,Mińska,Moskwy,Pragi i Wiednia)zatrzymują się na stacji stacji Sosnowiec Główny.Na pozostałych stacjach zatrzymują się wyłącznie osobowe pociągi podmiejskie.W odległym o 18 km od Śródmieścia Sosnowca sąsiednim Sławkowie planowana jest inwestycja oddziaływająca na cały zagłębiowski region,w postaci rozbudowy suchego portu przeładunkowego na zakończeniu Linii Hutniczej Szerokotorowej,jako strategiczny element kombinowanego połączenia towarowego wschód-zachód.Niezależnie od kolei publicznych na terenie miasta działa sieć kolei przemysłowych dawnego PMP-PW,łącząca miejsca wydobywania piasku podsadzkowego z tutejszymi kopalniami węgla kamiennego.W wyniku likwidacji kopalń węgla,część sieci została zlikwidowana,a zachowanie fragmenty coraz częściej są wykorzystywane do transportu innych towarów.
Transport autobusowy
Przez Śródmieście Sosnowca kursują linie dalekobieżne,głównie w kierunku województw świętokrzyskiego i małopolskiego,co wynika z kierunków imigracji ludności wywołanej budową Huty Katowice.Także przed dworcem kolejowym Sosnowiec Główny zatrzymuje się wiele linii komunikacji miejskiej.19 września 1991 Sosnowiec przystąpił do związku gmin w celu wspólnej organizacji transportu miejskiego.Decyzja ta poskutkowała wkrótce sukcesywnym obniżaniem ilości wykonywanych przez środek transportu(zwłaszcza autobusy)wozokilometrów,oraz spadkiem wskaźnika pasażerokilometrów.W ostatnich latach miasto zaczęło powoli inwestować w drogi i coraz więcej starych tras ulega przebudowie w miarę możliwości.Polepszył się także stan autobusów.Miasto zakupiło nowe niskopodłogowe autobusy marki Solaris(12 i 18 metrowe przegubowe),a także w roku 2005 cała partie niskopodłogowych,używanych,niemieckich autobusów marki MAN w bardzo dobrym stanie(krótkich i przegubowych),oraz nowe,niskopodłogowe Jelcze.
Lądowisko
W 2010 r.otwarto oficjalnie sanitarne lądowisko przy pl.Medyków 1.
Opieka zdrowotna
Lista szpitali publicznych:

• Centrum Pediatrii im.Jana Pawła II w Sosnowcu
• Sosnowiecki Szpital Miejski w Sosnowcu
• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny nr 5 im.Świętej Barbary w Sosnowcu

Edukacja
Wśród placówek edukacyjnych wyliczyć należy około 200 jednostek szczebla podstawowego i średniego.Wśród nich jest 117 publicznych jednostek edukacyjnych,działających w ramach zespołów szkół lub jako samodzielne jednostki:39 przedszkoli,35 szkół podstawowych,24 gimnazja oraz 19 szkół ponadgimnazjalnych.W ramach zespołów szkół działa:14 zespołów szkół ogólnokształcących,3 zespoły szkół specjalnych,1 centrum kształcenia ustawicznego,11 zespołów szkół zawodowych.Obok szkół publicznych istnieje również 55 jednostek edukacyjnych niepublicznych:2 przedszkola niepubliczne,2 szkoły podstawowe niepubliczne,1 szkoła podstawowa publiczna prowadzona przez osobę prawną,5 gimnazjów,1 liceum profilowane,3 szkoły średnie zawodowe,7 liceów ogólnokształcących młodzieżowych,9 liceów ogólnokształcących dla dorosłych,26 szkół policealnych zawodowych.Na poziomie wyższym i pomaturalnym znajduje się kilka uczelni bądź instytutów wyższych z siedzibą w Sosnowcu,jak również kilka filii jednostek z innych miast.
Kultura i media
Placówki kultury

• Muzeum w Sosnowcu Środuli(Środulce)
• Muzeum Diecezjalne Diecezji Sosnowieckiej przy ul.Korczaka w Sosnowcu
• Miejska Biblioteka Publiczna im.Gustawa Daniłowskiego
• Teatr Zagłębia
• Egzotarium w Sosnowcu
• Ogród zoologiczny w Sosnowcu Kazimierzu Górniczym
• Klub im.Jana Kiepury w Sosnowcu Pogoni
• Sosnowieckie Centrum Sztuki Zamek Sielecki
• Miejski Dom Kultury„Kazimierz”
• Centrum Edukacji i Wychowania Młodzieży KANA
• Klub Bakcyl w Sosnowcu Zagórzu
• Cinema City(6 sal)
• Centrum Filmowe Helios(4 sale)
• Muza Art Cafe Klub i Galeria
• Patelnia 36 pub&galeria

Media
Wydawane głównie jako drukowane:

• Nowe Zagłębie
• Wiadomości Zagłębia
• Kurier Miejski
• Twoje Zagłębie
• Zagorze.pl

Od 2011 roku na terenie Zagłębia Dąbrowskiego działa telewizja TV Zagłębie,która przygotowuje m.in.reportaże dotyczące Sosnowca.Szereg programów informacyjnych,relacji z wydarzeń o znaczeniu gospodarczym,politycznym,ale także społecznym i kulturalnym,które można oglądać na oficjalnej stronie internetowej.Na terenie miasta usytuowana obecnie jest rozgłośnia górnośląska Radio ESKA Śląsk 99,1 FM, która przejęła przed paru laty niegdyś miejską radiostację Radio Rezonans prezentując się początkowo jako kontynuatorka tejże sosnowieckiej stacji.Z Sosnowcem związanych jest też kilka portali internetowych,czy to informacyjno-społecznych,czy to przybliżających historię i geografię miasta.
Kościoły i inne związki wyznaniowe
Sosnowiec jest siedzibą rzymskokatolickiej diecezji sosnowieckiej.W mieście znajdują się 32 kościoły parafialne,w tym jedna bazylika sosnowiecka katedra oraz jedno sanktuarium Sanktuarium Miłosierdzia Bożego.W Sosnowcu powstało też żeńskie zgromadzenie zakonne Karmelitanek Bosych Dzieciątka Jezus,których współzałożycielka,s.MTeresa Janina Kierocińska,zwana w kręgach katolickich Matką Zagłębia jest kandydatką na ołtarze.Z Sosnowcem związana była także Czcigodna Służebnica Boża Wanda Malczewska.Oprócz karmelitanek w Sosnowcu działa jeszcze kilka zgromadzeń zakonnych męskich i żeńskich.W Sosnowcu działają dwie parafie starokatolickie:Kościoła Polskokatolickiego(Matki Bożej Bolesnej)oraz Kościoła Starokatolickiego Mariawitów(Matki Boskiej Różańcowej).Sosnowiec jest siedzibą parafii Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.W przeszłości w Sosnowcu jako ważnej miejscowości Cesarstwa Rosyjskiego i kongresowego Królestwa Polskiego znajdowały się aż trzy cerkwie prawosławne.Jedyną z nich,która zachowała się do naszych czasów,jest cerkiew pw.Świętych Wiary,Nadziei,Miłości i Ich Matki Zofii.W mieście znajduje się parafia Ewangelicko-Augsburska(posiadająca 1 kościół i 1 kaplicę)oraz inne zbory protestanckie:Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego(zbór w Sosnowcu),Wspólnoty Kościołów Chrystusowych zbór„Chrześcijańska Społeczność” i Kościoła Zielonoświątkowego zbór„Hosanna”.W Sosnowcu działa Centrum Kongresowe i trzy kompleksy Sal Królestwa Świadków Jehowy(16 zborów)oraz ośrodek medytacyjny Buddyjskiego Związku Diamentowej Drogi Linii Karma Kagyu.W przeszłości istniała w Sosnowcu Wielka Synagoga,która 9 września 1939 r.stała się miejscem kaźni wyznawców judaizmu z rąk hitlerowców;niewielka ilość wyznawców tej religii zamieszkuje miasto do dzisiaj.Ponadto w Sosnowcu mieści się unikatowa nekropolia:cmentarz wielowyznaniowy,podzielony na 4 części:katolicką,ewangelicką,prawosławną i żydowską.
Sport

• Spr Zagłębie Sosnowiec klub piłki ręcznej seniorów i młodzieży
• Rugby Klub Koliber Sosnowiec lider klasyfikacji PLR7 sezon 08/09,I m-c PLR7 sezon 07/08,Wicemistrz Polski Kadetów 06/07
• Sosnowiecki Klub Motocrossowy
• MKS MOS Płomień Sosnowiec klub lekkoatletyczny(I Liga)
• Zagłębie Sosnowiec piłkarski klub sportowy,grający obecnie w I lidze
• Płomień Sosnowiec męski zespół siatkówki,5 miejsce w sezonie 2003/2004 Polska Liga Siatkówki
• SMS PZPS I Sosnowiec kobiecy klub siatkarski,grający obecnie w I lidze
• SMS PZPS II Sosnowiec kobiecy klub siatkarski,grający obecnie w II lidze
• WSH Płomień Sosnowiec kobiecy klub siatkarski,grający obecnie w II lidze
• FILAR Sosnowiec kobiecy klub Koszykówka,grający obecnie w I lidze
• Płomień Milowice klub siatkarski zlikwidowany
• Czarni Sosnowiec męski i żeński klub piłkarski,grający obecnie w IV lidze(grupa męska) i ekstraklasie(grupa żeńska)
• KS Budowlani Sosnowiec klub Judo i Ju-Jitsu
• AKS Niwka Sosnowiec męski klub piłkarski,w sezonie 1984/85 grał w II lidze
• Zew Kazimierz klub piłkarski,grający obecnie w B klasie
• MUKS Dorado WOPR
• UKS Huragan Sosnowiec klub pływacki,klub tenisa stołowego
• UKS Grupa Kolarska Sosnowiec klub kolarski
• UKS MOSiR Sosnowiec klub łyżwiarstwa figurowego
• Górnik Zagórze obecnie jako Górnik Sosnowiec
• Naprzód Zagórze klub powstał w 1917 r.Obecnie nie istnieje
• Zagłębie Sosnowiec klub hokejowy obecnie w PLH czyli Ekstraklasy
• Górnik Sosnowiec klub powstał z połączenia Górnika Zagórze i Górnika Klimontów
• Falcon Sosnowiec Klub bilardowy
• TMS Zagłębie Sosnwiec klub szermierczy
• Sosnowiecki Klub Karate Kyokushinkai

Obiekty sportowe

• Stadion Ludowy w Starym Sosnowcu,przy ulicy Kresowej 1
• Stadion Zimowy w Sosnowcu Sielcu
• Stadion Lekkoatletyczny przy alei Mireckiego 2
• Stadion im.Jana Ciszewskiego Czarnych Sosnowiec przy alei Mireckiego 41
• Stadion AKS Niwka Sosnowiec przy ulicy Orląt Lwowskich 70 w Niwce
• Płomień Sosnowiec męski zespół siatkówki znajdujący się w I lidze PLS
• Górnik Sosnowiec stadion w Zagórzu
• Sportowa Dolina 2 sztuczny stok narciarski i snowboardowy w Parku Środula ul.3 Maja 51
• Kryta Pływalnia Żeromskiego
• Hala widowiskowo-sportowa wraz z salką szermierczą przy ulicy Żeromskiego
• Hala sportowa„Milowice”
• Hala widowiskowo-sportowa„Zagórze”
• Kryta pływalnia„Klimontów”
• Kąpielisko„Sielec”
• Orlik

Administracja
Sosnowiec jest miastem na prawach powiatu.Mieszkańcy wybierają do Rady Miejskiej w Sosnowcu 28 radnych.Organem wykonawczym samorządu jest prezydent miasta,którym obecnie jest Arkadiusz Chęciński.Miasto jest członkiem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego,Śląskiego Związku Gmin i Powiatów i Związku Miast Polskich.
Rada Miasta
Skład Rady Miasta w latach 2002-2006

• Sojusz Lewicy Demokratycznej-Unia Pracy 19 mandatów
• Platforma Sprawiedliwości i Wolności z Karolem Winiarskim dla Sosnowca 7 mandatów
• Liga Polskich Rodzin 1 mandat
• Porozumienie Samorządowe"Sojusz dla Sosnowca"1 mandat

Skład Rady Miasta w latach 2006-2010

• Lewica i Demokraci 11 mandatów
• Platforma Obywatelska 8 mandatów
• Prawo i Sprawiedliwość 7 mandatów
• Komitet Rozwoju Sosnowca z Karolem Winiarskim 2 mandaty

Skład Rady Miasta w latach 2010-2014

• Sojusz Lewicy Demokratycznej 10 mandatów
• Platforma Obywatelska 10 mandatów
• Prawo i Sprawiedliwość 4 mandaty
• Niezależni Macieja Adamca 4 mandaty

Skład Rady Miasta w latach 2014-2018

• Platforma Obywatelska 10 mandatów
• SLD Lewica Razem 7 mandatów
• Niezależni dla Sosnowca 6 mandatów
• Prawo i Sprawiedliwość 5 mandatów

Placówka konsularna
Od 1 lipca 2010 roku,w Sosnowcu istnieje Konsulat Ludowej Republiki Bangladeszu,siedziba przy ulicy Partyzantów 5.
Miasta partnerskie
Lista miast z którymi władze Sosnowca podpisały umowę o współpracy:

• Casablanca(Maroko)
• Komárom(Węgry)od 27 kwietnia 2005
• Les Mureaux(Francja)od 1 maja 2004
• Roubaix(Francja)od 9 czerwca 2006
• Suczawa(Rumunia)od 12 maja 2002
• Idar-Oberstein(Niemcy)od 2011 r.
• Dergacze(Ukraina)od 2011 r.
• Dziwnów(Polska)od 2013 r.