Życiorys
Antoni Słonimski urodził się 15 listopada 1895 w Warszawie w rodzinie pochodzenia żydowskiego,jako syn Stanisława Słonimskiego i Marii Eugenii Goldman.W 1917 r.ukończył Szkołę Sztuk Pięknych w Warszawie.Organizował wystawy swych prac plastycznych oraz współpracował z czasopismami artystycznymi,m.in.z miesięcznikiem Pro Arte.W 1918 r.współtworzył kawiarnię literacką Pod Picadorem,a w 1919 r.grupę poetycką Skamander.Współpracował z nią,z przerwami,do wybuchu wojny.W latach międzywojennych współpracował także z Kurierem Polskim(1920–1923) i Wiadomościami Literackimi(1924–1939).Jego teksty wykorzystywały m.in.kabarety Czarny Kot,Qui Pro Quo,Cyrulik Warszawski,Tip Top oraz rosyjski awangardowy Niebieski Ptak.Był członkiem Związku Zawodowego Literatów Polskich i polskiej sekcji PEN Clubu.W działalności publicystycznej sprzeciwiał się zarówno postawom Narodowej Demokracji,jak i komunizmowi.Opowiadał się za racjonalizmem i demokracją.Od wczesnej młodości związany z PPS,popierał działalność Józefa Piłsudskiego aż do czasów utworzenia obozu w Berezie Kartuskiej.W swoim dorobku ma także dwie powieści science-fiction:Torpeda czasu z 1924 r. i Dwa końce świata z 1937 r.Widać w nich inspirację twórczością H.G.Wellsa,bardzo cenionego przez Słonimskiego.W książkach tych pisarz pokazywał groźne skutki militaryzmu i rozwoju totalitaryzmu.13 kwietnia 1924 pojedynkował się na pistolety z Mieczysławem Szczuką,który chciał się zemścić za bezlitosną krytykę manifestu autorstwa jego przyjaciela,Henryka Berlewiego.Pojedynek odbył się w kawiarni,Słonimski wyszedł bez szwanku,Szczuka został ranny w nogę.Podczas wojny na emigracji,początkowo w Paryżu(1939–1940),a po kapitulacji Francji w Londynie.Współpracował z rozmaitymi periodykami emigracyjnymi, m.in.z Polską Walczącą i Wiadomościami Polskimi,Politycznymi i Literackimi.W roku 1942,na skutek różnicy poglądów,odszedł z Wiadomości i wraz z Karolem Estreicherem założył miesięcznik Nowa Polska(ukazujący się do roku 1946).W swych artykułach opowiadał się za ideą Polski wielokulturowej i tolerancyjnej,opartej na zasadach wolności i równości.Po zakończeniu II wojny światowej kierował do 1948 r.sekcją literatury UNESCO,następnie był do 1951 r.dyrektorem podlegającego władzom komunistycznym Instytutu Kultury Polskiej w Londynie.W 1948 r.wziął udział we wrocławskim Światowym Kongresie Intelektualistów w Obronie Pokoju podpisując jego rezolucję przyjętą po opuszczeniu kongresu przez część zachodnich intelektualistów.W 1951 r.powrócił na stałe do kraju.Pisywał artykuły,wiersze i felietony do wielu gazet ogólnopolskich,m.in.do Nowej Kultury(1950–1962),Szpilek(1953–1973) i Przeglądu Kulturalnego.W 1954 r.poddał ostrej krytyce ówczesne podręczniki do historii literatury,przez co jego dzieła zostały wycofane z obiegu.W 1955 r.był jednym z założycieli Klubu Krzywego Koła.Na fali odwilży w 1956 r.został wybrany na prezesa Związku Literatów Polskich.Funkcję tę pełnił do 1959 r.Odsunięty przez Władysława Gomułkę od sprawowania funkcji publicznych,Słonimski poświęcił się działalności na rzecz rozmaitych inicjatyw opozycyjnych.W marcu 1964 r.wraz z Janem Józefem Lipskim zainicjował tzw.List 34 przeciwko polityce kulturalnej partii.Krytykował władze w związku z antysemicką nagonką po marcu 1968 r.W 1975 r.był jednym z sygnatariuszy Memoriału 59 oraz Listu 14 w proteście przeciw planowanym zmianom w konstytucji PRL.Z powodu działalności opozycyjnej jego dzieła ponownie wpisano na listę cenzorską.Od 1970 r.publikował w Tygodniku Powszechnym.Antoni Słonimski zmarł 4 lipca 1976 w Warszawie w wyniku szoku powypadkowego,jakiego doznał po wypadku samochodowym.Został pochowany z żoną Janiną Konarską-Słonimską na cmentarzu leśnym w Laskach.Testamentem zapisał prawa autorskie swych utworów Zakładowi dla Niewidomych w Laskach.
Upamiętnienie
Na Mokotowie w Warszawie w ciągu ulicy Narbutta znajduje się skwer im.Antoniego Słonimskiego.We Wrocławiu w dzielnicy Psie Pole w 2013 r.powstała ulica jego imienia.
Ważniejsze dzieła
- 1918 r.Sonety
- 1919 r.Czarna wiosna
- 1920 r.Parada
- 1923 r.Godzina poezji
- 1924 r.Droga na wschód
- 1926 r.Z dalekiej podróży
- 1933 r.Rodzina
- 1935 r.Okno bez krat
- 1940 r.Alarm
- 1945 r.Wiek klęski
- 1959 r.Nowe wiersze
- 1963 r.Wiersze 1958-1963
- 1973 r.138 wierszy
Publicystyka,proza
- Wspomnienia warszawskie,Czytelnik 1957 r.
- W oparach absurdu(z Julianem Tuwimem),Wydawnictwo„Iskry”1958 r.wyd.4 2008 r.ISBN 978-83-244-0067-6
- Artykuły pierwszej potrzeby.Notatki i uwagi 1951–1958,Państwowy Instytut Wydawniczy 1959 r.
- Załatwione odmownie.Felietony 1960–1961,Państwowy Instytut Wydawniczy 1963 r.
- Załatwione odmownie seria druga.Felietony 1962–1964,Państwowy Instytut Wydawniczy 1964 r.
- Jawa i mrzonka.Spowiedź emigranta.Jak to było naprawdę,Państwowy Instytut Wydawniczy 1964 r.
- Alfabet wspomnień,Państwowy Instytut Wydawniczy,1975 r.
- Obecność,Czytelnik,Warszawa 1973 r.
- Ciekawość.Felietony 1973–1976,Czytelnik 1981 r.wyd.2 1988 r.ISBN 83-07-01917-6
- Gwałt na Melpomenie.Felietony teatralne 1924–1939,Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe,1982 r.
- Moja podróż do Rosji,Literackie Towarzystwo Wydawnicze,1997 r.ISBN 83-901583-2-9
- Kroniki tygodniowe t.1 1927–1931,Literackie Towarzystwo Wydawnicze,2001 r.ISBN 83-88736-31-0
- Kroniki tygodniowe t.2 1932–1935,Literackie Towarzystwo Wydawnicze,2001 r.ISBN 83-88736-08-6
- Kroniki tygodniowe t.3 1936–1939,Literackie Towarzystwo Wydawnicze,2004 r.ISBN 83-88736-47-7
- Romans z X muzą.Teksty filmowe z lat 1917–1976,Biblioteka„Więzi”,2007 r.ISBN 978-83-60356-22-7
Utwory sceniczne
- Wieża Babel,dramat wierszem 1927 r.
- Murzyn warszawski,komedia 1928 r.
- Lekarz bezdomny,komedia 1930 r.
- Rodzina,komedia 1933 r.
Odznaczenia i nagrody
- Nagroda Państwowa I. stopnia(1955 r.)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski w 10 rocznicę Polski Ludowej(1954 r.)
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki(1952 r.)
- Nagroda m.st.Warszawy(1956 r.)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz