Tadeusz Sendzimir

Pol.Tadeusz Sędzimir(ur.15 lipca 1894 r.we Lwowie,zm.1 września 1989 r.w Jupiter na Florydzie)polski inżynier i wynalazca zwany"Edisonem metalurgii".Najbardziej znany z trzech wynalazków:metody ciągłego cynkowania ogniowego(znanej współcześnie jako proces Sendzimira),linii produkcyjnej do ciągłego walcowania blachy na zimno oraz tzw.walcarki planetarnej.
Rodzina
Urodził się we Lwowie.Był synem Kazimierza Sędzimira urzędnika państwowego w biurze nadzoru kopalń soli oraz Wandy z Jaskłowskich.Oboje rodzice po edukacji w Krakowie i Wiedniu osiedlili się na stałe we Lwowie.Rodzina Sędzimirów wywodzi się spod Krakowa ze starej szlachty polskiej i pieczętowała się herbem Ostoja.Tadeusz był najstarszym z czworga rodzeństwa.We Lwowie ukończył IV Gimnazjum Klasyczne i Wydział Mechaniczny Politechniki Lwowskiej.
Kariera zawodowa
Podczas I wojny światowej pracował w kijowskich warsztatach samochodowych,a następnie w Rosyjsko-Amerykańskiej Izbie Handlowej,gdzie płynnie opanował język angielski oraz rosyjski.Pod koniec wojny wyjechał przez Władywostok do Szanghaju,gdzie założył pierwszą w Chinach fabrykę śrub,drutu i gwoździ.W roku 1929 na krótko wyjechał do USA,gdzie zaprojektował linię galwanizacyjną w Butler w Pensylwanii.Rok później powrócił do Polski.W 1932 r.w Nowym Bytomiu uruchomiono walcarkę według jego pomysłu,a w 1933 r.w Kostuchnie(obecnie dzielnica Katowic)zbudował cynkownię stosującą pierwszą w świecie linię technologiczną ciągłego wyżarzania i cynkowania blach stalowych na skalę przemysłową według tzw.procesu Sendzimira,którego był wynalazcą.Zakład ten po raz pierwszy umożliwiał cynkowanie w sposób,który nie generował trujących oparów i wyziewów kwasów.Prezydent Mościcki,który również był wynalazcą i z wykształcenia chemikiem,zwiedzając Kostuchnę stwierdził zdziwiony,że"To nie cynkownia,to sanatorium".W maju 1934 r.opracował i uruchomił w Hucie Pokój oryginalną linię produkcyjną do walcowania cienkiej blachy na zimno wedle własnego pomysłu.Cały proces oparty był na walcowaniu blachy z równoczesnym jej rozciąganiem.Linia pracowała przez kilkadziesiąt lat,produkując początkowo 400 ton blachy miesięcznie,by po ulepszeniach tuż przed wybuchem wojny osiągnąć wydajność 1000 ton.Jego wynalazek spotkał się z olbrzymim zainteresowaniem za granicą.W 1935 roku walcownię i cynkownię pomysłu Sendzimira zakupiła francuska Fabrique de Fer de Maubeuge,instalując ją we francuskim mieście Louvroil.Podobnego zakupu dokonała inna francuska firma Chatillon Commentry oraz angielska firma John Summers.W 1938 roku kolejną licencję zakupiła amerykańska firma Armco Steel,piąta na świecie potęga przemysłu stalowego.Nadzorując instalacje urządzeń według swoich pomysłów,Tadeusz Sendzimir w 1935 roku wyjechał do Paryża,a w 1938 r.do USA gdzie zastał go wybuch II wojny światowej.Po wojnie pozostał na emigracji,gdzie nadal prowadził swą firmę specjalizującą się w projektowaniu maszyn do obróbki metalu.Był posiadaczem 120 patentów w górnictwie i metalurgii,z czego 73 w USA.Należał do znanych inżynierów polskiej emigracji.We wczesnych latach 80 ponad 90% światowej stali nierdzewnej przechodziło przez proces Sendzimira.W Stanach Zjednoczonych Sędzimir zrealizował swój trzeci najbardziej znany wynalazek,tzw.walcownię planetarną umożliwiającą walcowanie na gorąco.Urządzenie dzięki układowi małych walców roboczych umieszczonych na obwodzie dużych,wspierających walców umożliwiała w jednym przejściu zmienienie 200-milimetrowego bloku w 2-milimetrową blachę.Uproszczało to znacznie dotychczasową technikę walcowania wymagającą wielokrotnych przejść materiału do uzyskania tego samego stopnia rozwalcowania.Pomysł został uznany za rewolucyjny i doczekał się szeregu wdrożeń w fabrykach amerykańskich,angielskich,szwedzkich,kanadyjskich i japońskich.Walcarki planetarne szczególnie wykorzystywane są w produkcji blachy ze stali szlachetnych.W początkowych czasach komunizmu jego nazwisko nie było jednak wymieniane w encyklopediach pomimo wielu zasług oraz po międzynarodowych sukcesach wielu jego wynalazków.Zmieniło się to dopiero po dojściu do władzy Edwarda Gierka.Pod koniec życia założył wraz z żoną"Fundację Sendzimira",która do dzisiaj propaguje zasady rozwoju zrównoważonego w Polsce.Dziś fundacja jest prowadzona między innymi przez jego syna,Jana Sendzimira.Tadeusz Sendzimir został pochowany na cmentarzu w Bethlehem pod Waterburgiem w trumnie z ocynkowanej stali,sporządzonej ściśle według jego technologii.
Tytuły i odznaczenia

• W 1949 roku Amerykański Instytut Cynkowania nadał mu odznaczenie"za fundamentalne osiągnięcia w sztuce cynkowania"
• W 1964 r.otrzymał Złoty Medal Międzynarodowego Zrzeszenia Galwanizatorów
• W 1965 r.Złoty Medal Brytyjskiego Instytutu Żelaza i Stali im.Bessemera
• W 1973 roku Senat Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie nadał mu tytuł doktora honoris causa
• W Szwecji przyznano mu Złoty Medal Brinella przyznawany przez Akademię Nauk Technicznych
• W 1985 r.Institute of Materials,Minerals and Mining przyznał mu złoty medal im.Bessemera za innowacje
• 4 maja 1990 nadano jego imię hucie w Nowej Hucie,zwanej dawniej Hutą im.Lenina
• Odznaczony za wybitne zasługi Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta

Opinie o Sendzimirze
W końcu lat 50 jedno z najbardziej fachowych pism branży stalowej"Metal Bulletin"przedstawiając sylwetkę Tadeusza Sendzimira oceniało"Wielu fachowców dało swe nazwiska poszczególnym fazom procesów metalurgicznych,ale nieliczni z nich osiągnęli taką sławę jak Bessemer,Thomas czy Siemens.W ciągu ostatnich dwudziestu lat pojawiło się nowe nazwisko,które powinno być niewątpliwie dodane do tych gigantów:nazwisko Sędzimira.Ten niezwykły wynalazca jest bowiem autorem trzech fenomenalnych procesów technologicznych..."