Jan Mazurkiewicz(wojskowy)

Ps.„Zagłoba”,„Socha”,„Sęp”,„Radosław”(ur.27 sierpnia 1896 we Lwowie,zm.4 maja 1988 w Warszawie)generał brygady Wojska Polskiego,dowódca Zgrupowania AK„Radosław”w czasie powstania warszawskiego,wiceprezes Zarządu Głównego ZBoWiD,członek Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu(1981–1983),członek Rady Krajowej PRON w 1983 roku.
Życiorys
Urodził się w rodzinie rzemieślniczej we Lwowie.Jego ojciec zginął w pożarze w 1905 r.Dzieciństwo spędził w Złoczowie,do gimnazjum uczęszczał we Lwowie.Był członkiem Związku Strzeleckiego.Wraz ze sformowanym na bazie tego związku batalionem wstąpił do I Brygady Legionów Polskich.W czasie walk ranny,dostał się do niewoli rosyjskiej,z której udało mu się uciec.Wrócił do Legionów.W 1918 r.kolejno walczył w II Korpusie dowodzonym przez generała Hallera,w POW i w Wojsku Polskim.W 1922 r.został przeniesiony do rezerwy i przydzielony w rezerwie do 8 Pułku Piechoty Legionów w Lublinie.Zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 1459 lokatą w korpusie oficerów piechoty.15 maja 1930 został powołany do służby czynnej,przemianowany na oficera zawodowego w stopniu kapitana ze starszeństwem z 1 stycznia 1928 i 369 lokatą w korpusie oficerów piechoty oraz przydzielony do 44 Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Równem.W 1932 r.pozostawał w dyspozycji dowódcy Obszaru Warownego„Wilno”z przeznaczeniem do prac przysposobienia wojskowego.W 1934 r.został przeniesiony z Komendy Głównej Związku Strzeleckiego do 22 Pułku Piechoty w Siedlcach.W latach 1938-1939 był wykładowcą taktyki na kursach dla dowódców kompanii w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.W sierpniu 1939 r.przed wybuchem II wojny światowej,był w sztabie Grupy Operacyjnej Dywersji(późniejsza Ekspozytura 2).W połowie września 1939 r.w Stanisławowie założył Tajną Organizację Wojskową.Po klęsce wrześniowej Komenda tej organizacji mieściła się w Budapeszcie.Po powrocie na teren Generalnego Gubernatorstwa,w 1940 r.został komendantem TOW.W marcu 1943 r.po scaleniu TOW z„Kedywem”Kierownictwem Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej,został zastępcą szefa organizacji, pułkownika Augusta Emila Fieldorfa ps.„Nil”.13 kwietnia 1943 awansował na podpułkownika.1 lutego 1944 objął dowództwo Kedywu.W powstaniu warszawskim dowodził zgrupowaniem(nazwanym od jego pseudonimu Radosław),w skład którego wchodziły oddziały:Broda 53,Zośka,Parasol,Miotła,Pięść i Czata 49.Przeszedł szlak bojowy od Woli,poprzez Stare Miasto,ewakuację kanałami,Czerniaków i ponownie przejście kanałami na Mokotów.11 sierpnia odniósł poważną ranę w czasie walk w rejonie ul.Okopowej i Stawek.2 października 1944 został awansowany na pułkownika.Po kapitulacji kontynuował działalność konspiracyjną,a po rozwiązaniu Armii Krajowej został delegatem na Obszar Centralny Delegatury Sił Zbrojnych na Kraj.1 sierpnia 1945,w pierwszą rocznicę wybuchu powstania,został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa.Zwolniony po miesiącu,stanął na czele tzw.Centralnej Komisji Likwidacyjnej AK.8 września 1945 zwrócił się do AK-owców z apelem o ujawnienie się i skorzystanie z amnestii.U części oficerów AK spotkało się to z dezaprobatą,a nawet posądzeniem o zdradę.W wyniku jego apelu ujawniło się ok.50 tys.członków podziemia.W miarę swoich możliwości otaczał opieką swoich byłych żołnierzy,pomagał im znaleźć pracę i organizował opiekę medyczną.4 lutego 1949 został ponownie aresztowany.Poddano go długotrwałemu śledztwu,w czasie którego był torturowany.Próbowano na nim bezskutecznie wymusić zeznania obciążające gen.Fieldorfa"Nila".16 listopada 1953 został skazany przez sędziego Mieczysława Widaja na karę dożywotniego więzienia.Na wolność wyszedł w wyniku amnestii w 1956 r.a rok później został zrehabilitowany.Uchwałą Rady Państwa PRL nr 74/80 z 9 października 1980 został awansowany do stopnia generała brygady.11 października 1980 w Belwederze odebrał od przewodniczącego Rady Państwa Henryka Jabłońskiego nominację generalską.W sierpniu 1981 r.w filmie nadanym przez TVP,ujawnił szczegóły sowieckiej pomocy”dla powstańczych oddziałów Armii Krajowej w Warszawie.Był wieloletnim wiceprezesem Zarządu Głównego ZBoWiD.W latach 1981-1983 członek Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.Przewodniczący Komisji ZG ZBoWiD ds.Warszawskiego Krzyża Powstańczego.Zmarł 4 maja 1988.Został pochowany 11 maja 1988 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie,w kwaterze 24A.W pogrzebie wzięli udział m.in.przewodniczący Rady Państwa,I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej,zwierzchnik Sił Zbrojnych PRL gen.armii Wojciech Jaruzelski,minister obrony narodowej gen.armii Florian Siwicki,przewodniczący Rady Krajowej Patriotycznego Ruchu Odrodzenia Narodowego Jan Dobraczyński i przewodniczący Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Henryk Jabłoński.
Najważniejsze daty

• 30 sierpnia 1914 przybył do Krakowa z batalionem Związku Strzeleckiego i wstąpił do I Brygady
• 25 sierpnia 1915 ranny w bitwie pod Łowczówkiem dostał się do niewoli rosyjskiej(z której uciekł)
• 1916 r.po wyjściu z więzienia austriackiego wstąpił do 6 pułku piechoty I Brygady Legionów
• 11 maja 1918 brał udział w przegranej bitwie 13 pułku piechoty II Korpusu,dowodzonego przez gen.Józefa Hallera,pod Kaniowem na Ukrainie
• 1918 r.wstąpił(w stopniu porucznika)do 13 dywizji piechoty Wojska Polskiego
• 1922 r.wystąpił z wojska w randze kapitana
• 1927 r.wrócił do służby wojskowej.Pełnił ją w Równem,Grodnie,Brześciu oraz w Siedlcach
• 1938 r.został wykładowcą w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie
• sierpień 1939 r.został członkiem sztabu Grupy Operacyjnej Dywersji,Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
• wrzesień 1939 r.utworzył Tajną Organizację Wojskową w Stanisławowie
• 24 czerwca 1940 powrócił na tereny okupowane przez Niemców jako Komendant Główny TOW
• 1 sierpnia 1944 dowodził zgrupowaniem oddziałów Kedywu,nazwanych od jego pseudonimu Radosław
• 11 sierpnia 1944 został ciężko ranny podczas wycofywania się oddziałów ze Stawek
• 27 sierpnia 1944 powrócił do swoich oddziałów,dowodził leżąc na noszach,nie wyleczony z ran
• 30 sierpnia na 31 sierpnia dowodził nieudaną próbą przebicia się ze Starego Miasta do Śródmieścia
• 5 września 1944 dowodził obroną Czerniakowa
• 20 września 1944 ewakuacja kanałami na Mokotów
• kwiecień-sierpień 1945 r.dowodził obszarem Centralnym DSZ

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości z Mieczami
• Krzyż Walecznych jedenastokrotnie
• Krzyż Armii Krajowej
• Warszawski Krzyż Powstańczy(1981 r.)

Odniesienia w kulturze
W 2013 r.powstał film z gatunku dokument–fabularyzowany oraz dramat wojenny pt."Radosław"w reżyserii Małgorzaty Bramy,oparty na biografii ppłk.Jana Mazurkiewicza.