czwartek, 28 stycznia 2016

Józef Wittlin

Ur.17 sierpnia 1896 w Dmytrowie,zm.28 lutego 1976 w Nowym Jorku polski poeta,prozaik i tłumacz żydowskiego pochodzenia.Autor powieści,esejów i utworów poetyckich.Współpracownik Radia Wolna Europa.Jego najbardziej cenionym utworem jest powieść"Sól ziemi",opublikowana w 1936 r.
Biografia
Rodzicami przyszłego pisarza byli Karol Wittlin i Elżbieta z Rosenfeldów.Urodził się 17 sierpnia 1896 roku w dzierżawionym przez nich majątku Dmytrów,leżącym niedaleko granicy Wołynia.Choroba matki spowodowała,że rodzina musiała przeprowadzić się do Lwowa,gdzie w latach 1906–1914 Józef Wittlin uczęszczał do VII gimnazjum klasycznego.Zadebiutował w tamtejszej gazetce młodzieżowej"Wici"wierszem pt."Prolog".W sierpniu 1914 roku Wittlin wstąpił do ochotniczej formacji wojskowej Legion Polski;oddział ten jednak został rozwiązany ze względu na odmowę złożenia przysięgi rządowi austriackiemu.W 1915 r.Wittlin udał się do Wiednia,gdzie uzyskał maturę i rozpoczął studia filozoficzne.Brał udział w bogatym życiu kulturalnym Wiednia,nawiązał znajomość m.in.z Rilkem i Karlem Krausem.W 1916 r.wraz z przyjacielem Józefem Rothem,wstąpił do armii austriackiej.Przeszkolenie Wittlin odbył w elitarnym wiedeńskim 21 batalionie feldjegrów.Stamtąd został za rozmawianie po polsku oddelegowany karnie do Kraśnika.Został wcielony do piechoty,jednak niedługo przed wymarszem na front włoski zachorował na szkarlatynę.Choroba uniemożliwiła mu bezpośredni udział w walkach,służbę wojskową odbywał poza frontem,m.in.jako tłumacz w obozie włoskich jeńców.W tym czasie pracował nad rozpoczętym już w szóstej klasie gimnazjum przekładem Odysei.W 1918 roku,po zwolnieniu z wojska Wittlin udał się do Lwowa,gdzie kontynuował studia filozoficzne i polonistyczne,oraz podjął pracę nauczyciela w prywatnych gimnazjach.Tam też zastały go walki polsko-ukraińskie o miasto,które rozpoczęły się 1 listopada 1918.Doświadczenie wojny i związanej z nią przemocy wstrząsnęło poetą.W czasie spacerów po obrzeżach oblężonego miasta recytował i wykrzykiwał wiersze,które złożyły się na"Hymny".W 1929 roku w eseju"Ze wspomnień byłego pacyfisty"Wittlin napisał,iż twórczość ta pozwoliła mu zachować równowagę psychiczną w ogarniętym wojną mieście.W latach 1920–1922 związany był z czasopismem ekspresjonistów"Zdrój",w którym ukazały się jego"Hymny"(1920 r.)Nie był jednak silnie zaangażowany w działalność ekspresjonistyczną nie pisał tekstów teoretycznych i programowych,a po latach krytykował ruch za próby reformowania rzeczywistości za pomocą abstrakcyjnych środków.W 1922 roku Wittlin przeprowadził się do Łodzi.Pracował tam jako kierownik Teatru Miejskiego.Założył także wraz z Henrykiem Barwińskim szkołę dramatyczną,w której sam wykładał,pisywał również recenzje teatralne dla"Głosu Polskiego".Zajmował się ówcześnie także propagowaniem pacyfizmu,m.in.poprzez szkice Wojna,pokój i dusza poety i Inwentarz kultury narodowej.W 1924 r.ożenił się z Haliną Hendelsman,z którą miał później córkę Elżbietę(ur.1932 r.)Od 1925 roku Wittlin odbył liczne podróże jako stypendysta rządowy.M.in.w latach 1925–1926 przebywał we Włoszech,gdzie zbierał materiały do książki o św.Franciszku(nie została ona nigdy ukończona,w czasopismach ukazywały się jedynie jej fragmenty).W 1927 r.przeprowadził się do Warszawy,gdzie związał się ze środowiskiem skamandrytów.Pomiędzy 1929 a 1932 rokiem mieszkał we Francji,gdzie zbierał materiały do powieści"Sól ziemi".Również we Francji przebywał pisarz w momencie wybuchu II wojny światowej.Udało mu się sprowadzić tam żonę i córkę.Początkowo mieszkali w Paryżu,jednak po ataku III Rzeszy na Francję przenieśli się na południe,do nieokupowanej części kraju.W 1940 r.po klęsce Francji przedostali się do Portugalii,a następnie w 1941 roku wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych.Wittlinowie zamieszkali w Nowym Jorku.Pisarz pracował tam jako redaktor w"Tygodniowym Przeglądzie Literackim Koła Pisarzy z Polski",brał również udział w publikacji anglojęzycznej antologii polskiej myśli demokratycznej,wydanej w 1943 r.Po wojnie,w latach 1946–1947 utwory emigracyjne publikowano w Polsce(m.in.w"Kuźnicy" i "Tygodniku Powszechnym"),jednak w 1952 roku Wittlin nawiązał współpracę z Radiem Wolna Europa,a następnie w 1956 r.podpisał apel o niepublikowanie w Polsce,skierowany do pisarzy na emigracji.Wittlin zmarł w Nowym Jorku 28 lutego 1976 roku.
Twórczość

  • "Hymny"(1920 r.)
  • "Wojna pokój i dusza poety"(1925 r.)
  • "Ze wspomnień byłego pacyfisty"(1929 r.)
  • "Etapy"(1933 r.)
  • "Sól ziemi"(1935 r.)
  • "Mój Lwów"(1946 r.)
  • "Orfeusz w piekle XX wieku"(1963 r.)
  • "Poezje"(wyd.pośmiertne,1978 r.)

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz