Jarosław Iwaszkiewicz

Jarosław Leon Iwaszkiewicz,pseudonim Eleuter(ur.20 lutego 1894 w Kalniku,zm.2 marca 1980 w Warszawie)polski prozaik,poeta,eseista,tłumacz i librecista,współtwórca grupy poetyckiej Skamander,współpracownik„Wiadomości Literackich”,w latach 1955–1980 redaktor naczelny miesięcznika literackiego„Twórczość”,w latach 1959–1980 prezes Związku Literatów Polskich;dyplomata.Jego żoną była pisarka i tłumaczka Anna Iwaszkiewiczowa z domu Lilpop.Miał z nią dwoje dzieci:Marię(ur.1924 r.) i Teresę(ur.1928 r.)Dalekim krewnym poety był kompozytor Karol Szymanowski.
Życie i działalność
Urodzony jako Leon Iwaszkiewicz(imię metrykalne),nazywany imieniem Jarosław w najbliższej rodzinie(w oficjalnych dokumentach zapisano je dopiero po 1945 r.)Jego ojciec Bolesław oraz stryj Zygmunt walczyli w powstaniu styczniowym.W setną rocznicę jego wybuchu zadedykował im opowiadanie„Heydenreich”.Naukę rozpoczął w 1902 r.w szkole w Warszawie,w 1904 r.przeniósł się wraz z rodziną do Elizawetgradu(dziś Kirowohrad),gdzie uczęszczał do liceum,a od 1909 r.mieszkał i uczył się w Kijowie w liceum nr 4.W tymże liceum,w związku z poznaniem uzdolnionych artystycznie kolegów(zwłaszcza Mikołaja Niedźwiedzkiego,którego określał jako swój uniwersytet)oraz nauczycieli,podjął pierwsze próby twórcze,głównie w zakresie komponowania utworów muzycznych,ale także poezji.Po maturze rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kijowskim,których jednak nie ukończył.Studiował także w konserwatorium w Kijowie.Pod koniec nauki w liceum i na początku studiów pracował też jako korepetytor,odbywając wtedy wiele podróży po dworach polskich i rosyjskich na terenie Polski i Ukrainy Naddnieprzańskiej,z których wrażenia będą kanwą licznych późniejszych utworów.Szczególnie istotny dla jego twórczości był pobyt w Byszewach koło Łodzi i znajomość z tamtejszym środowiskiem szlacheckim.W 1918 r.w związku z rozszerzającym się chaosem rewolucyjnym na Kijowszczyźnie wyjechał do Warszawy.Na początku lat 20 XX w.służył w stacjonującym w Ostrowie Wielkopolskim 221 Pułku Piechoty złożonym głównie z ochotników(towarzyszył mu m.in.Aleksander Wat).Od 1928 r.zamieszkał wraz z żoną w Podkowie Leśnej w posiadłości Stawisko.Dzisiaj znajduje się w niej muzeum.W latach 1923–1925 był sekretarzem marszałka Sejmu Macieja Rataja.Od 1927 r.pracował w dyplomacji.Pełnił obowiązki sekretarza poselstwa RP w Kopenhadze(1932–1935) i Brukseli(1935–1936).W czasie II wojny światowej działał w strukturach Polski Podziemnej w wydziale kultury i sztuki.Współpracował z prof.Lorentzem przy ratowaniu zabytków kultury.Willa w Stawisku przez cały okres okupacji,a zwłaszcza po upadku powstania warszawskiego,była schronieniem dla wielu Polaków i Żydów zagrożonych aresztowaniem.W szczytowym momencie w majątku ukrywało się ponad 40 osób.Za pomoc Żydom w czasie okupacji został w dniu 21.01.1988 wraz z żoną uhonorowany medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.W latach 1945–1946,1947–1949 i 1959–1980 pełnił funkcję prezesa Związku Literatów Polskich.Od marca 1947 do grudnia 1948 r.wydawał pismo„Nowiny Literackie”,które miały w jego zamierzeniu wznowić tradycje„Wiadomości Literackich”.Po wojnie bezpartyjny poseł na Sejm PRL I,II,III,IV,V,VI i VII kadencji,przewodniczący Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju.Od 1958 r.był także członkiem Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.Pochowany 5 marca 1980(na jego życzenie w mundurze górniczym)na cmentarzu w Brwinowie pod Warszawą.Muzeum życia i twórczości Jarosława Iwaszkiewicza(Muzeum Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów)otwarto po śmierci pisarza w willi Stawisko w Podkowie Leśnej.Jarosław Iwaszkiewicz był biseksualistą.Motywy homoseksualne były poruszane przez niego zarówno w poezji,jak i prozie.W swoich zapiskach intymnych,dzienniku i listach wprost określa siebie jako homoseksualistę.Wynikało to raczej z jego generacyjnych przyzwyczajeń do określeń z poprzedniej epoki.W świetle współczesnego rozumienia orientacji seksualnych i jego biografii można scharakteryzować go jako biseksualistę.
Twórczość
Debiutował w 1915 r.wierszem"Lilith"w kijowskim piśmie„Pióro”.Debiut książkowy to"Oktostychy"w 1919 r.
Poezja

• "Oktostychy"1919 r.
• "Dionizje"1922 r.
• "Kasydy zakończone siedmioma wierszami"(proza poetycka i wiersze)1925 r.
• "Księga dnia i księga nocy"Poezje 1929 r.
• "Powrót do Europy"1931 r.
• "Lato"1932–1933
• "Inne życie"1938 r.
• "Wiersze wybrane"1946 r.
• "Ody olimpijskie"1948 r.
• "Warkocz jesieni i inne wiersze"1954 r.
• "Ciemne ścieżki"1957 r.
• "Dzieła.Wiersze"1958 r.
• "Jutro żniwa"1963 r.
• "Krągły rok"1967 r.
• "Xenie i elegie"1970 r.
• "Śpiewnik włoski"1974 r.
• "Album Tatrzański"1976 r.
• "Mapa pogody"1977 r.
• "Muzyka wieczorem"1980 r.

Powieści,nowele i opowiadania

• "Zenobia Palmura"(powieść poetycka)1920 r.
• "Legendy i Demeter"1921 r.(zawartość:"Legenda o św.Merkurym Smoleńskim","Legenda o Baszcie św.Bazylego","Legenda o św.Balbinie Nieznanej","Gody jesienne","Demeter")
• "Hilary,syn buchaltera"(powieść)1923 r.
• "Ucieczka do Bagdadu"(powieść)1923 r.
• "Siedem bogatych miast nieśmiertelnego Kościeja"(proza poetycka)1924 r.
• "Księżyc wschodzi"(powieść)1925 r.
• "Pejzaże sentymentalne"(opowiadania i felietony)1926 r.(zawartość:"Przedmowa","Czytanie Sienkiewicza","Morze","Pod Howerlą","Jak się po Polsce jeździ samochodem","Dojazd do Zakopanego","Wieczór wigilijny","Wiosna w Paryżu","Śnieg","Odwiedziny u Karola Ludwika Philippe","List o piesku naczelnika stacji Conegliano","Niebo","Muzyka gór","Sandomierz","Wiosna i wojny 1918 r.""Poziomka","Ojczyzna Peyrola i Misillona","Ranek w Bois de Boulogne","Nocleg w górach")
• "Zmowa mężczyzn"(powieść)1930 r.
• "Panny z Wilka"(zbiór opowiadań)1932 r.(zawartość:"Panny z Wilka","Brzezina")
• "Czerwone tarcze"(powieść)1934 r.
• "Młyn nad Utratą"(opowiadania)1936 r.(zawartość:Nauczyciel,Młyn nad Utratą)
• "Dwa opowiadania"1938 r.(zawartość:"Słońce w kuchni","Anna Grazzi")
• "Pasje błędomierskie"(powieść)1938 r.
• "Stara cegielnia.Młyn nad Lutynią"(opowiadania)1946 r.
• "Nowa miłość i inne opowiadania"1946 r.(zawartość:"Nowa miłość","Róża","Zygfryd","Bitwa na równinie Sedgemoor","Matka Joanna od Aniołów")
• "Nowele włoskie"1947 r.(zawartość:"Koronki weneckie I","Koronki weneckie II","Kongres we Florencji","Voci di Roma","Hotel Minerwa","Powrót Prozerpiny","Stracona noc")
• "Wycieczka do Sandomierza"(powieść dla młodzieży)1953 r.
• "Ucieczka Felka Okonia"(opowiadania)1954 r.
• "Opowiadania"1918–1953,t.I–II 1954 r.(zawierają oprócz wcześniej drukowanych:"Przy moście","Śniadanie u Teodora","Ikar","Światła małego miasta","Cmentarz w Toporowie","Młyn nad Kamionną")
• "Opowieści zasłyszane"1954 r.(zawartość:"Opowiadanie prowansalskie","Opowiadanie argentyńskie","Borsuk","Kwartet Mandelsona","Opowiadanie z krainy Papuasów","Opowiadanie brazylijskie")
• "Dzieła.Proza poetycka;Dzieła.Powieści",t.I–II;"Dzieła.Opowiadania",t.I–II 1958 r.
• "Tatarak i inne opowiadania"1960 r.(zawartość:"Dziewczyna i gołębie","Dzień sierpniowy","Opowiadanie szwajcarskie","Tatarak","Jadwiga"(Dzień kwietniowy),"Wiewiórka","Dzień listopadowy")
• "Kochankowie z Marony"(powieść)1961 r.
• "Sława i chwała"(powieść),t.I 1956 r.t.II 1958 r.t.III 1962 r.
• "Heydenreich.Cienie"(opowiadania)1964 r.
• "O psach,kotach i diabłach"(opowiadania)1968 r.(zawartość:"Opowiadanie z psem","Opowiadanie z kotem","Wzlot","Kościół w Skaryszewie")
• "Ogrody"1974 r.
• "Jan Sebastian Bach",seria Wielcy Ludzie Nauki i Kultury,wyd.PETRUS,Kraków 2014 r.

Dramaty

• "Kochankowie z Werony".Tragedia romantyczna w trzech aktach 1929 r.
• "Lato w Nohant".Komedia w trzech aktach 1937 r.
• "Maskarada".Melodramat w czterech aktach 1939 r.
• "Odbudowa Błędomierza".Sztuka w trzech aktach 1951 r.
• "Dzieła.Dramaty"1958 r.

Libretto

• Król Roger 1926 r.

Wspomnienia

• Książka o Sycylii 1956 r.
• Książka moich wspomnień 1957 r.
• Gniazdo łabędzi.Szkice z Danii 1962 r.
• Podróże do Włoch 1977 r.
• Podróże do Polski 1977 r.
• Portrety na marginesach 2004 r.

Korespondencja

• Jarosław Iwaszkiewicz,Teresa Jeleńska,Konstanty Jeleński,Korespondencja 2008 r.

Wiersze Iwaszkiewicza jako teksty piosenek

• 1979 r.Czesław Niemen,pocztówka dźwiękowa Nim przyjdzie wiosna tekst utworu„Nim przyjdzie wiosna”
• 1997 r.Grzegorz Turnau,album Tutaj jestem tekst utworu„Takiej drugiej nocy”
• 2015 r.Mirosław Czyżykiewicz,album Muzyka wieczorem teksty wszystkich utworów

Nagrody i odznaczenia
Za swoją działalność literacką i polityczną otrzymał wiele nagród i odznaczeń,m.in.tytuły doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego(1971 r.) i Jagiellońskiego(1979 r.)W 1936 r.został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury.W 1937 r.otrzymał Nagrodę im.Leona Reynela.W 1949 r.odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy.Odznaczony także Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski w 1954 r.oraz Orderem Budowniczych Polski Ludowej.Pisarz dwukrotnie otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia w 1952 r. i 1955 r.W 1970 r.otrzymał Międzynarodową Leninowską Nagrodę Pokoju Za Utrwalenie Pokoju Między Narodami.W 1988 r.uhonorowany medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
Patron
W dniu 13 października 1984 roku imieniem Jarosława Iwaszkiewicza,nazwano szkołę ponadgimnazjalną nr 2 w Sochaczewie.Była to wielka uroczystość z udziałem córki Jarosława Iwaszkiewicza Marii Iwaszkiewicz.Dnia 1 września 2001 roku,w wyniku połączenia Zespołu Szkół Zawodowych nr 2 im.Jarosława Iwaszkiewicza z Zespołem Szkół Zawodowych nr 3 w Sochaczewie,powstał Zespół Szkół im.Jarosława Iwaszkiewicza nr 2 w Sochaczewie.