Młodość i służba podczas I wojny światowej
Szkołę średnią ukończył w Wilnie,podczas I wojny światowej został powołany do armii rosyjskiej.Po ukończeniu szkoły oficerskiej w Irkucku,służył w piechocie,m.in.w 27 Pułku Strzelców Syberyjskich i 674 Pułku Piechoty,walcząc z Niemcami.Służbę w armii rosyjskiej zakończył w randze porucznika.W 1917 r.zgłosił się do tworzącego się korpusu polskiego gen.Dowbora-Muśnickiego w Rosji.Po demobilizacji korpusu w lipcu 1918 roku,wstąpił w sierpniu do rosyjskiej„białej”Armii Ochotniczej gen.Denikina,walcząc w rosyjskiej wojnie domowej.Ukończył wówczas kurs obserwatorów lotniczych.We wrześniu 1921 r.przedostał się przez granicę do Polski i zgłosił do służby w polskim lotnictwie.
Początki służby w lotnictwie
W Polsce od 19 lipca 1922 służył w 1 Pułku Lotniczym w Warszawie.W listopadzie 1923 r.ukończył Szkołę Pilotów w Bydgoszczy,a następnie w 1924 r.Wyższą Szkołę Pilotów w Grudziądzu,po czym służył jako pilot w 18 Eskadrze Myśliwskiej 1 Pułku,w stopniu porucznika pilota.Przejściowo w 1925 r.został oddelegowany do szkoły lotniczej w Bydgoszczy jako instruktor.Zaczął też brać aktywny udział w sporcie lotniczym,odznaczając się jako świetny i opanowany pilot.Już w 1925 r.w I Pomorskim Locie Okrężnym zajął 4 miejsce na 18 załóg.W 1926 r.jako jeden z pierwszych zainicjował loty nocne w polskim lotnictwie wojskowym,dokonując nocnego rajdu nad Polską.28 sierpnia 1927 w międzynarodowych zawodach I Locie Małej Ententy i Polski w Jugosławii,lecąc z kpt.Władysławem Popielem na samolocie Breguet 19,zajął 2 miejsce w klasyfikacji ogólnej,a 1 w locie okrężnym,na 14 załóg.Od 1928 r.służył w 111 Eskadrze Myśliwskiej,lecz na początku 1929 r.zachowując formalnie przydział do 1 Pułku Lotniczego,został oficerem łącznikowym przy Aeroklubie Akademickim w Warszawie.22 listopada 1928 ożenił się z Agnieszką Kirską.
Sport lotniczy
Objęcie funkcji oficera łącznikowego przy Aeroklubie Akademickim,tworzonym przez młodych konstruktorów-zapaleńców,spowodowało wzrost aktywności Żwirki w sporcie lotniczym.Szczególnie zaprzyjaźnił się z młodym inżynierem Stanisławem Wigurą,jednym z konstruktorów zespołu RWD,który z nim od tej pory najczęściej latał w załodze jako mechanik.Między 9 sierpnia a 6 września 1929 dokonali oni lotu okrężnego wokół Europy,na trasie Warszawa-Frankfurt-Paryż-Barcelona-Marsylia-Mediolan-Warszawa,długości prawie 5000 km,na pierwszym egzemplarzu lekkiego samolotu RWD-2.6 października,na RWD-2 zwyciężyli w I Locie Południowo-Zachodniej Polski.16 października Żwirko ustanowił z Antonim Kocjanem na RWD-2 międzynarodowy rekord FAI wysokości lotu 4004 m w klasie samolotów o ciężarze własnym do 280 kg,uzyskując pierwszy rekord lotniczy dla Polski.W okresie maj-wrzesień 1930 r.pełnił funkcję komendanta Przysposobienia Wojskowego Lotniczego w Łodzi.W lipcu 1930 r.Żwirko z Wigurą wzięli udział w międzynarodowych zawodach samolotów turystycznych Challenge 1930 r.na samolocie RWD-4,lecz 25 lipca musieli się wycofać na skutek awarii silnika,po przymusowym lądowaniu w Hiszpanii.7 września 1930 ponownie zwyciężyli na RWD-2 w II Locie Południowo-Zachodniej Polski,na przełomie września i października zwyciężyli w III Krajowym Konkursie Awionetek(na RWD-4),a na przełomie września i października 1931 roku w IV Krajowym Konkursie Samolotów Turystycznych(na RWD-5).7 sierpnia 1931 Żwirko i Stanisław Prauss podjęli próbę pobicia rekordu wysokości lotu samolotem RWD-7,uzyskując 5996 m,lecz federacja FAI nie uznała go z powodu niestandardowych przyrządów pomiarowych.22 grudnia 1931 Żwirko został przeniesiony ze stanowiska przy aeroklubie na stanowisko dowódcy eskadry szkolnej Centrum Wyszkolenia Oficerów Lotnictwa w Dęblinie.W kwietniu 1932 r.Żwirko został zakwalifikowany przez komisję Aeroklubu Rzeczypospolitej Polskiej do reprezentowania Polski w zawodach samolotów turystycznych Challenge 1932 r.Jako drugiego członka załogi wybrał Stanisława Wigurę.W zawodach rozegranych w dniach 20-28 sierpnia 1932,załoga Żwirko i Wigura,na samolocie RWD-6,zajęła pierwsze miejsce,wygrywając z uważanymi za faworytów załogami niemieckimi oraz reprezentacjami z pozostałych krajów i przynosząc wielki sukces polskiemu lotnictwu,będący wspólnym osiągnięciem pilota i konstruktora.Na pamiątkę tego wydarzenia Święto Lotnictwa Polskiego jest obchodzone w dniu 28 sierpnia.
Wypadek
11 września 1932,podróżując na zlot lotniczy do Pragi,Franciszek Żwirko wraz ze Stanisławem Wigurą zginęli w katastrofie w lesie pod Cierlickiem Górnym koło Cieszyna na Śląsku Cieszyńskim,na terenie Czechosłowacji na skutek oderwania się skrzydła samolotu RWD-6 podczas burzy(miejsce to znane jest obecnie jako„Żwirkowisko”).Obaj zostali pochowani w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Upamiętnienie
12 marca 1933 r.Prezydent RP awansował go pośmiertnie do stopnia kapitana ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 r.w korpusie oficerów aeronautycznych.W Těrlicku(Cierlicku)został ustanowiony symboliczny grób F.Żwirki i H.Wigury oraz pomnik,ufundowany przez Aeroklub Morawsko-Śląski w Ostrawie.W rodzinnym Święcianach postanowiono wmurować tablicę pamiątkową na ścianie domu F.Żwirko,jego imieniem nazwać ulicę,przy której się urodził oraz utworzyć fundację imienia F.Żwirko i S.Wigury.
Odznaczenia
- Order Odrodzenia Polski pośmiertnie(14 września 1932,postanowieniem Prezydenta RP„za zasługi na polu propagandy lotnictwa na terenie międzynarodowym”)
- Złoty Krzyż Zasługi
- Srebrny Krzyż Zasługi
- Order Świętej Anny IV klasy Rosja(za zasługi bojowe)
- Order Świętego Sawy V klasy Królestwo Serbów,Chorwatów i Słoweńców(1929 r.)
- Czechosłowacka Odznaka Pilota(1929 r.)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz