Życiorys
Był synem ks.Jana Bartoszewskiego,duchownego greckokatolickiego i Julii Parandowskiej.Ukończył IV Gimnazjum Klasyczne im.Jana Długosza w rodzinnym Lwowie i w 1913 r.rozpoczął studia na Uniwersytecie Lwowskim na wydziale filozoficznym.Studiował filozofię,filologię klasyczną,archeologię,historię sztuki,literaturę polską.W okresie I wojny światowej studia zostały przerwane,a on sam internowany w Rosji(uczył w szkołach w Woroneżu i Saratowie).W okresie pobytu w Rosji zawarł związek małżeński z Aurelią Wyleżyńską,z którą później się rozwiódł.Od 1920 r.kontynuował studia i w 1923 r.uzyskał magisterium z filologii klasycznej i archeologii.W latach 1922-1924 był kierownikiem literackim w wydawnictwie Alfreda Altenberga.W wydawnictwie zorganizował serię przekładów z literatur klasycznych oraz serię Wielcy pisarze.W tym okresie stale współpracował z czasopismami:"Gazetą Poranną","Tygodnikiem Ilustrowanym","Wiadomościami Literackimi" i tygodnikiem"Tęcza".W latach 1924-1926 podróżował do Grecji,Francji i Włoch.W 1929 r.przeniósł się do Warszawy i zamieszkał przy ul.Bema 70.Początkowo redagował miesięcznik"Pamiętnik Warszawski".W 1930 r.został członkiem polskiego PEN Clubu,w latach 1933-1978(z przerwą w czasie II wojny światowej)był jego prezesem.Za książkę"Dysk olimpijski"otrzymał brązowy medal w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury w czasie Letnich Igrzysk Olimpijskich w Berlinie w 1936 r.a w 1937 r.także Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury za wybitną twórczość literacką.W latach 1937-1938 w Państwowym Wydawnictwie Książek Szkolnych redagował serię Wielcy ludzie.Po wybuchu II wojny światowej uczestniczył w konspiracyjnym życiu kulturalnym.Podczas powstania warszawskiego stracił w płomieniach swoje archiwum literackie i całą niewydaną twórczość.W latach 1945-1950 objął katedrę kultury antycznej,a następnie literatury porównawczej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim(KUL).Został członkiem zwyczajnym Warszawskiego Towarzystwa Naukowego,współpracował z"Tygodnikiem Powszechnym","Meandrem","Twórczością",wznowił działalność jako prezes polskiego PEN Clubu.W 1948 r.przygotowywał Światowy Kongres Intelektualistów we Wrocławiu,wtedy też ponownie zamieszkał w Warszawie.W 1949 roku jako członek Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju był delegatem Krajowej Rady Obrońców Pokoju na Kongres Obrońców Pokoju w Paryżu.Był członkiem Stowarzyszenia Kultury Europejskiej(SEC).W 1958 r.współorganizował Międzynarodowy Zjazd Tłumaczy w Warszawie,w 1962 r.został wiceprezesem międzynarodowego PEN-Clubu.W 1964 r.otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia i w tymże roku był sygnatariuszem"Listu 34"uczonych i pisarzy w obronie wolności słowa.Jan Parandowski został uhonorowany w 1975 r.za całokształt twórczości przez Radio Wolna Europa.W 1975 r.otrzymał tytuł doktora honoris causa Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL.Już po śmierci Parandowskiego ukazała się książka jego drugiej żony Ireny(1903-1993),pt."Dzień Jana"(Wyd.Iskry 1983 r.ISBN 83-207-0590-8),poświęcona pisarzowi.W 1988 r.Irena Parandowska zapoczątkowała przyznawanie Nagrody Literackiej Polskiego PEN Clubu imienia jej zmarłego męża.Córka Jana Parandowskiego,Roma Parandowska-Szczepkowska,była żoną aktora Andrzeja Szczepkowskiego i matką aktorki Joanny Szczepkowskiej.Starszy syn,Zbigniew Parandowski(ur.1929 r.)jest architektem,natomiast młodszy,Piotr Parandowski(1944-2012),był archeologiem,reżyserem filmów dokumentalnych.
Twórczość
Znany przede wszystkim ze swojej twórczości związanej z kulturą antyczną.Jako literat debiutował już w 1913 r.szkicem literacko-filozoficznym Rousseau.Był znawcą i popularyzatorem kultury i literatury starożytnej.Wielką popularność przyniosła mu wielokrotnie wznawiana Mitologia(1924 r.)Pozycja ta była znacząca w popularyzacji podstaw kultury antycznej w Polsce ze względu na różne ważne cechy:piękno i prostotę stylistyczną oraz na wierne,lecz pozbawione kontrowersji obyczajowych(np.przez eufemistyczne odnoszenie się do wątków homoerotycznych)opisanie najważniejszych mitów greckich.Takie ujęcie Mitologii pozwoliło na korzystanie z niej w edukacji szkolnej.
Wybrane dzieła
- Bolszewizm i bolszewicy w Rosji(1920 r.)
- Antinous w aksamitnym berecie rzecz o Oskarze Wildzie(1921 r.)
- Mitologia(1924 r.)
- Dysk olimpijski(1933 r.)
- Król życia(1930 r.biografia Oscara Wilde'a)
- Niebo w płomieniach(1936 r.)
- Eros na Olimpie(1924 r.)
- Dwie wiosny(1927 r.)
- Trzy znaki zodiaku(1947 r.)
- Godzina śródziemnomorska(1949 r.)
- Alchemia słowa(1951 r.)
- Zegar słoneczny(1953 r.opowiadania o Lwowie)
- Petrarka(1956 r.biografia Petrarki)
- Mój Rzym(1959 r.)
- Z antycznego świata(1958 r.)
- Wojna trojańska(1927 r.)
- Przygody Odyseusza(1935 r.)
- Odwiedziny i spotkania(1934 r.)
- Akacja(1967 r.)
- Powrót do życia(1961 r.)
- Pisma wybrane(1955 r.)
- Dzieła wybrane tom 1-3(1957 r.)
Tłumaczenia
- Batuala.Prawdziwa powieść murzyńska René Marana(1923 r.)
- Historia świata Wellsa(1924 r.)
- Dafnis i Chloe(1925 r.)
- Życie Karola Wielkiego Einharda(1935 r.)
- Wojna domowa Juliusza Cezara(1951 r.)
- Odyseja Homera(1953 r.)
Relacje z podróży
- Rzym czarodziejski(1924 r.)
- Dwie wiosny(1927 r.)
- Podróże literackie(1958 r.)
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski(1931 r.)
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski(1954 r.)
- Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski(1959 r.)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz