Przekop Wisły

Niem.Weichseldurchstich sztuczne ujście Wisły powstałe w latach 1891–1895 pomiędzy Świbnem a Mikoszewem,przez wykopanie nowego koryta rzeki na odcinku od Przegaliny do Zatoki Gdańskiej.Dotychczasowe ujście Leniwki od przekopu do ujścia w Gdańsku nazwano Martwą Wisłą.W okresie sezonu turystycznego przez Przekop Wisły pomiędzy Świbnem i Mikoszewem działa(w ramach drogi wojewódzkiej nr 501)przeprawa promowa na trasie z Gdańska ku Mierzei Wiślanej.
Projekt
W 1768 r.major wojsk polskich Jan Jerzy de Woyten wystosował memoriał do króla Stanisława II Augusta,w którym przedstawiał pierwszy znany projekt przekopu.Jednakże decyzję o realizacji inwestycji podjęto dopiero w XIX wieku,po serii powodzi,które wyrządziły Żuławom dotkliwe straty.Szczególnie katastrofalna powódź w roku 1888 skłoniła władze pruskie do podjęcia decyzji o zbudowaniu sztucznego i bezpośredniego odcinka ujściowego Wisły do Zatoki Gdańskiej.Przekop miał zmniejszyć zagrożenie powodzią zatorową,umożliwiając swobodne spływanie do Bałtyku lodu i wezbranych wód powodziowych.Spośród wielu projektów przekopu opracowanych w XIX wieku wybrano projekt,który wykonali w 1877 r.Alsen i Fahl.Bieg nowego koryta wytyczono wzdłuż Przemysławy średniowiecznej odnogi wiślanej,która w późniejszych latach zanikła.
Budowa
W czerwcu 1891 r.ruszyły prace ziemne.Na placu budowy przekopu pracowało średnio około 1000 robotników oraz 40 maszyn parowych.W czasie prac przemieszczono siedem milionów metrów sześciennych ziemi.Budowa przekopu,jako bardzo śmiałego zamierzenia hydrotechnicznego,pochłonęła 20 milionów marek.Powstał nowoczesny kanał wodny o długości 7,1 kilometrów,szerokości od 250 do 400 metrów,otoczony wysokimi na 10 metrów wałami przeciwpowodziowymi.Jednocześnie z budową przekopu odcięto śluzami i wrotami przeciwpowodziowymi koryta Wisły Gdańskiej(obecnie Martwa Wisła),Szkarpawy i Nogatu.Zmieniono też przebieg wałów przeciwpowodziowych.Ciekawie rozwiązano ceremonię otwarcia 31 marca 1895 o 15.45 na telegraficzny sygnał cesarza Wilhelma II,nad prezydent Prus Zachodnich Gustav von Gossler własnoręcznie otworzył drogę pierwszym strugom wiślanym.
Skutki
Zbudowanie Przekopu Wisły skróciło bieg rzeki o około 10 kilometrów,zwiększając spadek jej końcowego odcinka.Zmniejszyła się powierzchnia dorzecza Wisły,od której odcięto zlewnię Motławy z jej dopływami.Istotną zmianę stanowiło tworzenie się stożka usypowego,powiększanego przez niesione i odkładane przez wody Wisły rumowisko rzeczne.Od momentu przekopania nowego ujścia linia brzegowa w jego rejonie odsunęła się o około 3 kilometry w stronę Bałtyku.Kosztowna inwestycja opłaciła się zagrożenie powodziowe zostało bardzo zmniejszone,co pozwoliło uniknąć kolejnych strat materialnych,społecznych i ekologicznych.W wyniku budowy przekopu powstała Wyspa Sobieszewska a dla Świbna nastały lepsze czasy wzrosło zapotrzebowanie na marginalne do tej pory profesje,zwiększyła się też liczba mieszkańców.Wioska zyskała nawet połączenie kolejowe(wąskotorowe)z Gdańskiem(Gdańska Kolej Dojazdowa),zlikwidowane w okresie powojennym.
Upamiętnienie
W 1995 r.w Świbnie odsłonięto kamień pamiątkowy w setną rocznicę oddania przekopu do eksploatacji.31 marca 2015 w Błotniku odsłonięto dwa kamienie upamiętniające utworzenie Przekopu Wisły.