środa, 6 stycznia 2016

Jan Czerski

Ur.3 maja/15 maja 1845 w majątku Swołna,w guberni witebskiej,zm.25 czerwca/7 lipca 1892 nad rzeką Kołymą polski geolog,paleontolog,przyrodnik i badacz Syberii.
Życiorys
Uczestniczył w powstaniu styczniowym,za co zesłano go na Syberię(Omsk) i przymusowo wcielono do armii.Dzięki wstawiennictwu Grigorija Potanina pozwolono mu na badania geologiczne i paleontologiczne rejonu Omska.W 1869 r.Czerski został zwolniony ze służby wojskowej z powodu złego stanu zdrowia.W 1871 r.wyjechał do Irkucka.W latach 1873-1876 badał Sajany,ich okolice i rejony wzdłuż brzegów Angary.W latach 1877-1881 prowadził badania geologiczne brzegów jeziora Bajkał(opracował pierwszą mapę geologiczną wybrzeża jeziora) i Sajanów.W 1877 roku został członkiem czynnym Moskiewskiego Towarzystwa Archeologicznego.W latach 1881-1882 badał basen rz.Dolna Tunguzka i Selenga,a w 1878 r.przedstawił teorię rozwoju rzeźby tych terenów.Zaproponował pierwszy paleotektoniczny schemat Syberii,która została rozwinięta przez E.Ziussa w pracy„Oblicze Ziemi”.W 1885 r.był amnestionowany i wyjechał do Petersburga na zaproszenie tamtejszej Akademii Nauk.W czasie przejazdu do Petersburga prowadził badania geologiczne traktu pocztowego od Irkucka do Uralu,zajeżdżając na próg Angary w Poduńska i do Minusińska.W 1891 r.odbył ekspedycję w rejon rzek Kołyma i Indygirka.Zmarł podczas wyprawy w dolny bieg Kołymy.Jan Czerski odbył wiele wypraw badawczych,głównie pod egidą Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego.W ekspedycjach często towarzyszył mu Mikołaj Witkowski.
Prace

  • Rezultaty badań jeziora Bajkał wyd.1886 r.
  • Do geologii Azji Środkowej wyd.w wydawnictwie Prace San Petersburskiego Towarzystwa Badaczy Przyrody t.17 1886 r.

Upamiętnienie
Nazwisko Czerskiego występuje w kilku nazwach geograficznych

  • Góry Czerskiego łańcuch górski w północnej Jakucji,taka nazwa pojawiła się na mapach w roku 1924 z inicjatywy radzieckiego badacza tych gór,Siergieja Obruczewa
  • Góry Czerskiego pasmo górskie na Zabajkalu,w rejonie miasta Czyta
  • Góra Czerskiego najwyższy szczyt Gór Bajkalskich
  • Dolina Czerskiego dolina rzeki Kandat u stóp Sajanów
  • Szczyt Czerskiego jeden z najwyższych szczytów gór Chamar-Daban i jeden z najliczniej odwiedzanych przez turystów szczytów rejonu Bajkału
  • Kamień Czerskiego szczyt Grzbietu Nadmorskiego koło Listwianki nad źródłami Angary
  • Stanowisko Czerskiego tereny w pobliżu Irkucka,gdzie odkryto i zbadano osiedla pierwotnych ludzi
  • Czerski miasto w Rosji nad Kołymą
  • Ulice„Czerskiego”w Gliwicach,Malborku i Zielonej Górze,„J.Čerskio”w Wilnie,„Czerskogo”w Wierch niedźwińsku na Białorusi,Krzywym Rogu na Ukrainie i w Moskwie,Irkucku,Zyriance,oraz w osiedlu Kołymskoje w obwodzie magadańskim w Rosji

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz