Zbigniew Dunin-Wąsowicz

Zbigniew Dymitr Dunin-Wąsowicz(ur.14 października 1882 w Brzeżanach,poległ 13 czerwca 1915 prowadząc szarżę pod Rokitną)polski dowódca wojskowy,rotmistrz Legionów Polskich.

Rodzina
Był synem Bolesława,polskiego oficera Cesarskiej i Królewskiej Armii i szambelana dworu cesarskiego i praprawnukiem,w prostej linii,szwoleżera Mikołaja Dunin-Wąsowicza uczestnika Bitwy pod Somosierrą oraz starszym bratem Bolesława.Jego powinowatym był Jan Kosina.
Kariera wojskowa
Po ukończeniu korpusu kadetów w Łobzowie(dziś dzielnica Krakowa)poświęcił się zawodowej służbie wojskowej.Mianowany podporucznikiem kawalerii austriackiej w 1910 roku służył w 13 pułku ułanów.W 1912 roku w stopniu porucznika kawalerii na własną prośbę przeszedł do rezerwy.Związał się z ruchem strzeleckim.Po ogłoszeniu mobilizacji przybył do Brzeżan,gdzie objął kierownictwo wyszkolenia pozostałych w obozie strzelców.W krótkim czasie zrezygnował z pełnionej funkcji i wyjechał najpierw do Lwowa,a później do Krakowa,gdzie 11 sierpnia objął dowództwo oddziału Sokołów Konnych przy oddziałach Piłsudskiego.Brał udział w potyczkach w okolicy Kielc.Po połączeniu jego oddziału z oddziałem Władysława Beliny-Prażmowskiego 23 sierpnia został oddelegowany z powrotem do Krakowa w celu organizowania i szkolenia kolejnych oddziałów kawalerii Legionów Polskich.W Przegorzałach koło Krakowa i w Krakowie przy ul.Smoleńsk w stajniach konnego Sokoła sformował 2 i 3 szwadron kawalerii Legionów Polskich.Początkiem września objął dowództwo 2 szwadronu,który w październiku skierowano na Węgry i włączono w skład II Brygady Legionów Polskich.Na czele 2 szwadronu po przejściu na teren Polski stoczył 26 października 1914 pod Cycułowem w okolicy Stanisławowa swój pierwszy bój.W uznaniu zasług,głównie w czasie walk pod Cucyłowem został 5 listopada mianowany na rotmistrza kawalerii.Walczył w czterodniowej bitwie II Brygady pod Mołotkowem.Brał udział w kampanii na Huculszczyźnie od 26 listopada do 8 grudnia 1914,a w styczniu 1915 r.został przerzucony wraz ze szwadronem na zagrożony odcinek węgierskiej granicy.Walczył na Bukowinie i we wschodniej Małopolsce,gdzie z 2 szwadronem stoczył pod Tłumaczem zacięty bój.Gdy na początku czerwca 1915 roku formacje II Brygady uległy reorganizacji rotmistrz Zbigniew Dunin-Wąsowicz został dowódcą dyonu kawalerii II Brygady. Zginął 13 czerwca 1915 roku prowadząc szarżę pod Rokitną na czele szwadronu liczącego 63 ułanów.
Jego śmierć opisał uczestnik szarży Stanisław Rostworowski:
Rotmistrz krzyknął:Zdawajsia! I stała się rzecz nieoczekiwana.Ci ukryci w głębokim okopie sołdaci rosyjscy,których ułani nawet szablą dosięgnąć nie mogli,zdrętwieli na widok pędzących,ręce wznieśli do góry i o zmiłowanie prosili.Okop był zdobyty.Ale z lewej i prawej flanki ogień nie zesłabł:owszem wzmógł się jeszcze.Padła"Hochla"pod rotmistrzem,chcieli go ratować dał znak ręką,by jechali dalej,z rewolwerem w ręku zerwał się,strzelił kilkakrotnie wzdłuż okopu,ale wnet się zachwiał,słaniając się przeszedł kilkanaście kroków i upadł z przestrzelonym bokiem.Krew musiała gwałtownie uchodzić,osłabł i usnął na wieki.
Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie(grobowiec zbiorowy rokitniańczyków kwatera 67).Ich uroczysty pogrzeb w Krakowie odbył się 25 lutego 1923.
Upamiętnienie

• Rotmistrzowi poświęcona jest również pieśń legionowa z okresu I wojny światowej pt."Pieśń Szwadronu Wąsowicza"

"Nasz Wąsowicz, chłop morowy,zbił Moskali w Cucyłowej.Odznaczył się szwadron drugi,wrażej krwi on przelał strugi.1915 r."Pieśń Szwadronu Wąsowicza"

• Rotmistrza upamiętnił w wierszu pt."Rotmistrzowej sławie"poeta legionowy Józef Mączka
• W Krakowie jedną z bocznych ulic Alei Krasińskiego nazwano imieniem rotmistrza Dunin-Wąsowicza

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari Nr.5397
• Krzyż Niepodległości