Marian Fuks(historyk)

Ur.28 września 1914 w Płońsku polski historyk żydowskiego pochodzenia,profesor nauk humanistycznych,pracownik naukowy Żydowskiego Instytutu Historycznego,zajmujący się historią Żydów w Warszawie,historią żydowskiej prasy,kultury(w szczególności muzyki),biografistyką oraz Holocaustem.W latach 1968-1969 i 1971-1973 pełnił funkcję dyrektora tego Instytutu.

Biografia
Urodził się w Płońsku w rodzinie żydowskiej.Studiował w Szkole Reporterów Dziennikarskich;po wojnie na Uniwersytecie Warszawskim.Doktorat uzyskał za pracę Problematyka polskiego czasopiśmiennictwa wojskowego w latach 1918–1939.W 1978 r.habilitował się na UW,przedłożywszy pracę Prasa żydowska w Warszawie 1823–1939.W 1993 r.uzyskał tytuł naukowy profesora.Jako rezerwista 9 Pułku Strzelców Konnych został zmobilizowany we wrześniu 1939 r. i znalazł się na kresach wschodnich,gdzie został aresztowany i osadzony w sowieckich więzieniach i łagrach.Uwolniony w wyniku układu Sikorski-Majski z lipca 1941 r.walczył następnie w szeregach 1 Warszawskiej Brygady Pancernej im.Bohaterów Westerplatte.W walkach o Gdańsk był kontuzjowany.Do rezerwy odszedł w 1967 r.ze stanowiska redaktora„Przeglądu Kwatermistrzowskiego”w stopniu pułkownika.Od 1968 r.jest pracownikiem naukowym Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie.Przez dwa lata był jego dyrektorem oraz przez 20 lat redagował kwartalnik„Biuletyn ŻIH”.Jego interdyscyplinarne zainteresowania zaowocowały ponad tysiącem prac z dziedziny historii i kultury,publikowanych w kraju i za granicą.Do ważniejszych należą:trzykrotnie nagrodzona książka"Prasa żydowska w Warszawie 1823–1939"(1979 r.m.in.nagroda„Polityki”),"Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego(1983 r.wydana za granicą w kilku językach),praca Muzyka ocalona.Judaica polskie(1989 r.)przewidziana do druku w przekładach w Wielkiej Brytanii i Niemczech),dwa tomy esejów Z diariusza muzycznego(1977 i 1981 r.)Martyrologia i walka Żydów polskich(1988 r.)Żydzi w Warszawie.Życie codzienne.Wydarzenia. Ludzie(1992,1997 r.)Wielcy i sławni pochodzenia żydowskiego(1998 r.)Z Dziejów Wielkiej Katastrofy Narodu Żydowskiego(1999 r.)Żydzi w Polsce.Dawniej i dziś(2000 r.)Księga sławnych muzyków pochodzenia żydowskiego(2002 r.)Antologia humoru żydowskiego do 1939 r.Pan sobie żarty stroisz?(1993 r.cztery wydania),O panu Izydorze Kaftalu oraz Jego małżonce,Pani Felli(1997 r.)Jest także współautorem wydanego w trzech wersjach językowych albumu Żydzi polscy.Dzieje i kultura(1982 r.)autorem haseł w encyklopediach polskich i zagranicznych oraz w Polskim Słowniku Biograficznym,współautorem księgi 100 lat Filharmonii w Warszawie 1901–2001(rozdział:Filharmonia Warszawska w latach okupacji niemieckiej 1939–1945;2001 r.)W dorobku ma liczne publikacje z zakresu historii oraz muzyki polskiej i światowej drukowanych w kraju i za granicą.W 1963 r.odnalazł miejsce urodzenia Stanisława Moniuszki w Ubielu na Białorusi.Zorganizował tam jedyne na świecie Muzeum Moniuszkowskie,opublikował też wiele artykułów(w kilku językach)upamiętniających miejsce urodzenia i twórczość Moniuszki.
Wybrane publikacje

• Z diariusza muzycznego,t.1,1977 r.
• Prasa żydowska w Warszawie 1823-1939,1979 r.
• Z diariusza muzycznego,t.2,1981 r.
• Adama Czerniakowa dziennik getta warszawskiego,1983 r.
• Muzyka Ocalona Judaica Polskie,1989 r.
• Żydzi w Warszawie Życie codzienne,1992 r.(II wydanie 1997 r.)
• Humor Żydów polskich(do 1939 r.)1993 r.(II wydanie 1998 r.)
• Wielcy i sławni pochodzenia żydowskiego,1998 r.(II wydanie 2003 r.)
• Z dziejów wielkiej katastrofy narodu żydowskiego,1999 r.
• Żydzi w Polsce Dawniej i dziś,2000 r.
• Księga sławnych muzyków pochodzenia żydowskiego,2003 r.
• Mój wiek XX.Szkice do memuarów,2009 r.