Położenie
Według danych z roku 2009 Ciechocinek ma obszar 15,26 km²,w tym:
- użytki rolne:50%
- użytki leśne:10%
Demografia
Dane z 31 grudnia 2011:
| Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Jednostka osób % osób % osób % |
| Populacja 10880 100 5968 54,85 4912 45,15 |
| Gęstość zaludnienia[mieszk./km²]713 391,1 321,9 |
| Nazwa |
| Pochodzenie nazwy miejscowości nie jest jednoznaczne. Istnieje kilka teorii na ten temat:
|
| Historia |
| Od średniowiecza do rozbiorów Polski |
Na obszarze dzisiejszego Ciechocinka istniała niegdyś osada i gród kasztelański Słońsk,po raz pierwszy wymieniony w falsyfikacie mogileńskim z 1065 roku.Zakłada się,że początki Słońska jako prasłowiańskiego opola mogą sięgać VIII-IX wieku,a parafii słońskiej wieków X-XI.Kasztelania słońska obejmowała tereny położone na prawym brzegu Wisły.Książę Konrad I mazowiecki utrzymywał w Słońsku warzelnie soli.Przypuszcza się,że duże powodzie XIII wieku,które niszczyły nisko położone części Płocka i Torunia przyczyniły się do zniszczenia Słońska.
Właścicielami Ciechocinka byli:
|
| Pod obcą władzą czasy rozbiorowe |
| Po I rozbiorze,kiedy Austria zagarnęła żupy solne w Wieliczce i Bochni,podjęto poszukiwania nadających się do eksploatacji źródeł solanki
i największe odkryto właśnie w Ciechocinku.Na mocy„ustawy solnej”z 5
marca 1791 zamierzano wybudować warzelnię soli,lecz późniejsze
burzliwe wydarzenia nie sprzyjały realizacji projektu.Do rozbiorów
Ciechocinek był w województwie inowrocławskim.Po 23 stycznia 1793 r.jako osada w powiecie radziejowskim znalazł się pod zaborem pruskim,w latach 1807-1815 był w departamencie bydgoskim Księstwa Warszawskiego,a później na mocy Ustawy Konstytucyjnej Królestwa Polskiego z 27 czerwca 1815 włączony do województwa mazowieckiego Królestwa Polskiego pozostając w powiecie radziejowskim obwodu kujawskiego.Po śmierci w 1810 roku
ostatniego z Niemojewskich Ksawerego lokalne dobra przeszły w ręce jego córkom Barbarze i Ksawerze.Barbara
wyszła za mąż za Józefa Zawadzkiego,a ten w 1823 r.sprzedał dwie włóki ziemi ze źródłami solankowymi Konstantemu Wolickiemu.Dwa lata później Wolicki przekazał nabyty majątek bezinteresownie Skarbowi Królestwa Polskiego.Na mocy kontraktu z 10 czerwca 1825
przejął na siebie obowiązek wybudowania na koszt Skarbu Królestwa
warzelni soli.Zgodnie z treścią ukazu cara Mikołaja I z 10 października 1827 roku Skarb Królestwa wykupił od Józefa Zawadzkiego dobra ciechocińskie.Stało się tak dzięki intensywnym staraniom Stanisława Staszica i Ksawerego Druckiego-Lubeckiego.Pod tężnie,warzelnię i plantacje cierni wykupiono obszary należące do Słońska i Wołuszewa.W latach 1824-1829 wybudowano tężnie I i II,natomiast w 1830 roku ukończono budowę warzelni.Z lat 1828-1829 pochodzi też pierwsza wzmianka o leczniczym działaniu tutejszych źródeł przebywały tu dzieci
Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego oraz rodzina Ludwika Platera.Te pierwsze odnotowane kąpiele miały się odbywać w starej oberży folwarcznej ulokowanej przy obecnej ulicy Józefa Bema 32.Nowym inwestycjom towarzyszył napływ mieszkańców.Statystyki za rok 1827 podają istnienie w Ciechocinku 10 domów zasiedlonych przez 91
osób,zaś w kolonii Ciechocinek 13 domów i odpowiednio 128 osób.Wybuch powstania listopadowego przeszkodził w uruchomieniu warzelni.Wolicki,uznany za sprawą
uczestnictwa w Powstaniu za zdrajcę,przeniósł się do Francji,więc
pełną eksploatację zakładu rozpoczęto w 1832 r.po powołaniu Banku
Polskiego na jego nowego komisarycznego zarządcę.Od 1836 roku solanki zaczęto komercyjnie wykorzystywać do celów leczniczych.W miejscowej austerii
rządowej położonej w obecnym Parku Zdrojowym oraz karczmie na Starym
Ciechocinku zainstalowano po cztery miedziane wanny powstał zalążek zakładu leczniczego i do Ciechocinka zaczęli przybywać kuracjusze.Tę
datę przyjmuje się za oficjalne narodziny uzdrowiska w Ciechocinku.W latach 1837-1842 Ciechocinek włączono do powiatu włocławskiego guberni warszawskiej.Pozostawał w niej aż do roku 1866 kiedy to przeniesiono go do powiatu nieszawskiego tej samej guberni.Dostępność do uzdrowiska wzrosła po uzyskaniu w 1867 r.połączenia kolejowego.W 1869 r.wybudowano pierwszy dworzec kolejowy.W związku z ułatwioną od tamtego czasu komunikacją Ciechocinek nazywano niekiedy„przedmieściem Warszawy”.Pod koniec XIX wieku Ciechocinek był największym uzdrowiskiem w Królestwie,jednym z najmodniejszych na ziemiach polskich.
|
| I wojna światowa |
| Z chwilą wybuchu I wojny światowej ogłoszono stan wojenny,a 3 sierpnia 1914 przejął władzę Tymczasowy Komitet Bezpieczeństwa Publicznego mający za przewodniczącego dra L.Lorentowicza.We wrześniu 1915 r.Ciechocinek został zajęty przez wojska niemieckie i austriackie.Decyzją z 23 marca 1916 osadę włączono do powiatu włocławskiego Generał-Gubernatorstwa warszawskiego.11 listopada 1916 reskryptem szefa administracji Generał-Gubernatorstwa nadano zaś osadzie prawa miejskie.Miasto przybrało charakter wojskowego uzdrowiska i szpitala polowego zarazem,a lata wojny doprowadziły do dewastacji i rozkradzenia mienia. |
| II RP |
| 4 lutego 1919 dekret Rządu Polskiego„O zarządzie miejskim”potwierdził prawa miejskie dla Ciechocinka.W latach międzywojennych nastąpił dalszy rozwój i rozbudowa uzdrowiska,między innymi odwiercono pierwszą cieplicę.W 1939 r.miasto liczyło 5200 mieszkańców. |
| Okupacja niemiecka |
| 1 września 1939 zorganizowano w Ciechocinku Szpital Wojskowy nr 801 obliczony na 120 łóżek,który działał od rozpoczęcia działań wojennych aż do ewakuacji 8 i 9 września.12 września miasto zostało zajęte przez wojska brygady„Netze”Wehrmachtu pod dowództwem generała majora Eccarta Freiherra von Gablenza wspomagane przez oddziały operacyjne służby bezpieczeństwa Einsatzkommando I z Einsatzgruppe III.Tego samego dnia doszło w mieście do pierwszych aresztowań i zabójstw.Niemieckie oddziały zamordowały 20 rannych żołnierzy Armii„Pomorze” i opiekującą się nimi pielęgniarkę oraz trzech przypadkowo wybranych w mieście cywili.Do 26 września władza w mieście należała do komendantury wojskowej.Za organizację niemieckiej administracji cywilnej odpowiedzialny był szef zarządu administracji cywilnej przy dowództwie 4 Armii Wehrmachtu,SS-Oberführer Fritz Hermann.Osoby,którym nadawano stanowiska,rekrutowały się z szeregów Selbstschutzu,na czele którego w mieście stał Gustaw Tober podległy dowódcy na powiat SS-Sturmbannführerowi Leo Ostuf Patinie.Pierwszym burmistrzem okupowanego miasta został na kilka dni kowal ze Słońska Fryderyk Elgert,a po nim nauczyciel Otto Leschner,dyrektorem uzdrowiska zaś Stefan Adam.26 października na mocy decyzji Hitlera z 8 października Ciechocinek został wraz z całym powiatem nieszawskim włączony do rejencji inowrocławskiej Kraju Warty.22 grudnia zmieniono nazwę miasta na Hermannsbad i uczyniono stolicą powiatu z władzami powiatowymi rezydującymi w Aleksandrowie Kujawskim.1 czerwca 1940 rozpoczął się pierwszy sezon kuracyjny w Hermannsbad z zabiegów mogli korzystać wyłącznie obywatele niemieccy.W II połowie 1940 roku nowym burmistrzem został dyrektor uzdrowiska Reichsdeutsch Willy Scholz.Po nim rządzili tu jeszcze Mohrlock i od roku 1943 Lindenberg.Równolegle do prowadzonych na terenie Ciechocinka akcji eksterminacji i wysiedleń zmierzających do utworzenia z uzdrowiska„wzorcowego niemieckiego miasta”otoczonego„odwiecznie niemieckimi wsiami osadników”zawiązywały się lokalne grupy oporu,w których działalność zaangażowanych było ok.100 osób.Najwcześniej,bo jeszcze w 1939 r.powstały lokalne agendy Komendy Obrońców Pokoju i Polskiej Organizacji Zbrojnej„Znak”,w kolejnym roku Kujawskiego Związku Polityczno-Literackiego i Narodowej Organizacji Wojskowej.Na przełomie 1940 i 1941 powstał rejon ZWZ-AK Ciechocinek,krypt.„Cerelis”,„N-0-115”.Od 1941 r.działały Organizacja Wojskowa Związek Jaszczurczy oraz Szare Szeregi.W 1942 r.zorganizowano Wojskową Służbę Kobiet.Zamieszkujących w Ciechocinku ok.700 Żydów zamknięto w getcie,część z nich wysiedlono w 1940 r.do Generalnego Gubernatorstwa,pozostałych wymordowano w obozie zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.Szacunkowe i niepełne obliczenia dotyczące natomiast polskich ofiar(grudzień 1945 r.)zamykają się w liczbie 35.Polacy byli pozbawieni mienia i sukcesywnie wysiedlani w głąb Rzeszy na roboty przymusowe.W ich miejsce sprowadzano ok.1000 Niemców z krajów nadbałtyckich,Besarabii,Wołynia,Generalnego Gubernatorstwa oraz z obszaru samej Rzeszy.Wraz z postępującymi klęskami wojsk niemieckich miasto z uzdrowiska przemieniało się w wojskowy szpital,a okres niemieckiej ewakuacji przypłaciło dewastacją i grabieżą mienia.Niemcy opuścili Ciechocinek między 18 a 20 stycznia 194519 stycznia podpalili magazyny żywnościowe w warzelni soli,dworcu kolejowym,budynku przy dworcu oraz Łazienki nr 2,„Świteziankę” i „Warszawiankę”.21 stycznia do miasta wkroczyły jednostki Armii Czerwonej.Miasto po raz kolejny doznało spustoszeń,grabieży i dewastacji.Czasy po wyzwoleniu PRL |
| Po wkroczeniu Sowietów władzę przejęła radziecka Komenda Miasta z porucznikiem Mordowcewem jako jej przewodniczącym.Utworzono punkt zborny dla powracających przymusowych robotników oraz jeńców wojennych,wśród których przeważali właśnie Sowieci.Punkt istniał do 25 lipca 1945,ale Sowieci zatrzymali niektóre obiekty do marca 1946 r.a wojskowi zarządzali poniemieckimi majątkami aż do 1950 roku.Część zasiedlających okolice Niemców nie ewakuowała się przed inwazją sowiecką zostali oni skierowani do prac przymusowych,a następnie skoncentrowani w obozie w Potulicach,gdzie wielu z nich nie doczekawszy się przesiedlenia poniosło śmierć.Po odzyskaniu niepodległości Ciechocinek wszedł w obszar powiatu nieszawskiego od 1948 roku decyzją Rady Ministrów przemianowanego na aleksandrowski,wchodzącego w skład województwa pomorskiego.W latach 1950–1975 r.Ciechocinek był w województwie bydgoskim.W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa włocławskiego.Statystyki za rok 1946 podawały liczbę 4130 mieszkańców Ciechocinka.7 lutego 1945 wybrano Radę Miejską.Pierwszym powojennym burmistrzem został działacz PPS Adam Drużyński,zaś przewodniczącym Miejskiej Rady Narodowej inny członek PPS Beniamin Kościelecki.Później coraz wyraźniej zaznaczała się dominacja PPR.Pierwszy powojenny sezon kuracyjny rozpoczął się 20 maja 1945 a zamknął 31 października.Dyrektorem Państwowego Zakładu Zdrojowego został Jan Hajduk,a lekarzem uzdrowiskowym Bolesław Janczewski.Reaktywowano Komisję Zdrojową(rozwiązaną w 1967 r.kiedy to jej funkcje przejęło miasto i PPUC).Z zabiegów skorzystało 2600 osób.Miasto dysponowało 2425 łóżkami w 62obiektach.Od 1954 roku pozostawano przy nazwie Przedsiębiorstwo Państwowe Uzdrowisko Ciechocinek.Od roku 1955 datuje się boom budownictwa sanatoryjnego do roku 1989 zbudowano 5 szpitali uzdrowiskowych,21 sanatoriów,1 prewentorium,1 dom wczasów leczniczych.W 1974 roku miasto podłączono do sieci gazowej. |
Powodzie w Ciechocinku
Powodzie nawiedzające Ciechocinek stanowiły przez wieki ważną przeszkodę w jego egzystencji i rozbudowie.Dla przeciwdziałania skutkom powodzi i celem umożliwienia dalszych inwestycji usypano w 1872 roku pierwszy w Ciechocinku wał przeciwpowodziowy długości 6500 m.Drugi i trzeci usypano od strony Bruków Wołuszewskich na długość po 550 m każdy.Czwarty,pełniący funkcję wału wewnętrznego,powstał od strony ul.Warzelnianej w 1896 roku.Jednak niedopatrzenia przy budowie i eksploatacji spowodowały,że wały nie spełniły swojego zadania podczas powodzi w latach 1888,1889,1891.Katastrofalna powódź w 1924 roku zniszczyła m.in.parter budynku Siedmioklasowej Szkoły Powszechnej przy ówczesnej ul.Toruńskiej.Spowodowała znaczące straty w urządzeniach leczniczych i zniweczyła wiele inwestycji z lat 1919-1924.W latach 1924-1925 odremontowano,podniesiono i poszerzono wał ochronny oraz przeprowadzono wielką akcję melioracyjną terenów Ciechocinka według projektów prof.Nadolskiego oraz prof.K.Milicera.W latach 1963-1970 wybudowano Elektrownię Wodną we Włocławku.Pełni ona również funkcję zbiornika retencyjnego chroniącego Ciechocinek przed powodziami.Jej trwająca powyżej 10 lat samodzielna,niezgodna z pierwotnymi założeniami eksploatacja i porzucenie planów kaskadyzacji dolnego biegu Wisły wraz z odwlekającą się w czasie realizacją budowy stopnia wodnego w Nieszawie stwarzają obecnie narastające z czasem ryzyko nagłej katastrofy.
Transport
Drogi przebiegające przez teren miasta lub znajdujące się w jego pobliżu:
- droga wojewódzka nr 266(Ciechocinek Aleksandrów Kujawski Radziejów Konin)
- droga krajowa nr 91(Gdańsk Toruń Nowy Ciechocinek Łódź Katowice Cieszyn)
Transport kolejowy
Stacja kolejowa znajdująca się w mieście jest ostatnią stacją linii Aleksandrów Kujawski Ciechocinek.Ruch pociągów pasażerskich został wstrzymany w grudniu 2011 r.Obecnie przywróciła go firma Arriva.
Zabytki
- Park Zdrojowy;w nim pijalnia wód mineralnych(tzw.Kursaal)w drewnianym pawilonie w stylu szwajcarskim według projektu Edwarda Cichockiego(1880 r.)muszla koncertowa w stylu zakopiańskim według projektu Pawła Feddersa(1909 r.) i fontanna„Jaś i Małgosia”(1926 r.)
- tężnie projektu Jakuba Graffa,uznane za zabytek myśli technicznej(tężnie I i II z lat 1824-1833,tężnia III z 1859 r.)
- fontanna„Grzybek”1926 r.(proj.Jerzy Raczyński)
- hotel Karola Müllera,szachulcowy,według projektu Franciszka Tournelle’a(1848–1851,1878,9 września 2008 spalony)
- neogotycki kościół św.św.Piotra i Pawła z lat 1877-1884 według projektu Edwarda Cichockiego;w pobliżu kościoła stoi postać Matki Boskiej w białej szacie z niebieską chustą
- cerkiew polowa pw.św.Michała Archanioła,wzniesiona w 1894 r.według projektu W.Feddersa w stylu drewnianego budownictwa rosyjskiego(obecnie siedziba prawosławnej parafii wojskowej)
- zespół dworca kolejowego stary konstrukcji szachulcowej z 1870 r. i nowy z lat 1901-1902(proj.Cz.Domaniewski)
- Zespół Łazienek:
- Łazienki I z lat 1845-1849(proj.H.Marconi i J.Gay)
- Łazienki II z lat 1910-1912 w stylu neoromańskim(proj.W.Fedders)
- Łazienki III z lat 1898-1900(proj.J.Majewski)
- Łazienki IV z lat 1900-1906(proj.J.Majewski)
- drewniany Teatr Letni z 1891 r.rozbudowany w 1901 r.odrestaurowany w 1998 r.(proj.Adolf Schimmelpfennig)
- pływalnia solankowo-termalna z 1931 r.od 2002 r.zamknięta(proj.Romuald Gutt i Aleksander Szniolis)
- poczta,1932-34(proj.Romuald Gutt)
- Dworek Prezydenta RP 1932-1933 i 1999-2006
- warzelnia soli 1830 r.
- pałacyk przedsiębiorstwa„Uzdrowisko Ciechocinek”S.A.1910 r.(proj.A.Mazurkiewicz)
- wieża ciśnień zabytek techniki z I połowy XX wieku
- dawne„Casino Europa”z 1932 r.obecnie restauracja„Zdrojowa”Europa
- Kościół rzymskokatolicki
- parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła
- Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny
- parafia św.Michała Archanioła(wojskowa)
- Świadkowie Jehowy
- zbór i Sala Królestwa
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz