Hilary Koprowski

Ur.5 grudnia 1916 w Warszawie,zm.11 kwietnia 2013 w Filadelfii polski lekarz,wirusolog i immunolog,od 1944 r.w USA;członek Polskiej Akademii Nauk,profesor nadzwyczajny na Thomas Jefferson University.Twórca pierwszej doustnej szczepionki przeciwko wirusowi polio,wywołującemu chorobę Heinego-Medina.Od lipca 1938 r.mąż Ireny Koprowskiej,cytologa i lekarki,z którą miał dwóch synów Claude'a i Christophera.

Życiorys
Urodził się w rodzinie o żydowskich korzeniach.Dorastał w Warszawie,gdzie ukończył XI LO im.Mikołaja Reja,a później studia medyczne,uzyskując dyplom na Uniwersytecie Warszawskim;studiował też w konserwatorium muzycznym w Warszawie oraz w Akademii Św.Cecylii w Rzymie.Od 1939 roku poza Polską,od 1944 r.w USA.W trakcie badań nad wirusem,po wielu próbach,znalazł gospodarza,który w warunkach naturalnych nie zakaża się i z którego wirus wychodzi osłabiony(był to szczur bawełniany).Koprowski wraz ze swymi asystentami pobierał od zakażonych szczurów wycinki mózgu i wstrzykiwał je następnemu szczurowi.Po kilkunastu takich zabiegach otrzymywano żywego lecz osłabionego wirusa.Po raz pierwszy szczepionka Koprowskiego została podana 27 lutego 1950 r.a pierwsze masowe szczepienie miało miejsce w roku 1958 r.w Kongo.Dzięki wygodnej,doustnej formie podawania,w ciągu zaledwie sześciu tygodni zaszczepiono ponad 250 tysięcy dzieci i niemowląt.Jesienią 1959 r.z inicjatywy ówczesnego dyrektora Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie profesora Feliksa Przesmyckiego rozpoczęto masowe szczepienia w Polsce.Od 1951 r.w kraju trwała epidemia polio,początkowo rocznie chorowało 2-3 tysięcy dzieci,w 1958 r.już 6 tysięcy.Koprowski dzięki swym wpływom uzyskał od firmy farmaceutycznej Wyeth dziewięć milionów dawek,które zużytkowano w czasie ośmiu miesięcy szczepień.Efekt był natychmiastowy,liczba zachorowań zaczęła gwałtownie spadać.O ile w 1959 roku zanotowano jeszcze ponad 1000 zachorowań,o tyle w roku 1963 już tylko 30 nowych przypadków,a liczba zgonów spadła z kilkuset rocznie do dwóch.Wiele lat mieszkał w USA,opublikował ponad 850 prac naukowych,przez wiele lat kierował Instytutem Wistara w Filadelfii.Mimo sędziwego wieku,do śmierci był dyrektorem Instytutu Biotechnologii i Zaawansowanej Medycyny Molekularnej oraz Centrum Neurowirusologii na Uniwersytecie Thomasa Jeffersona w Filadelfii.Założył Fundację im.Koprowskich,mającą na celu przede wszystkim wspieranie rozwoju nauki w Polsce oraz współpracy naukowej polsko-amerykańskiej.Jest również autorem utworów muzycznych.We francuskim filmie dokumentalnym pt."Czy świat oszalał?Skąd wzięło się AIDS",twierdzono,powtarzając oskarżenie z 1992 r.publikowane na łamach pisma Rolling Stone oraz tygodników Nature i Science,że przyczyną rozpowszechnienia się AIDS w Afryce,a następnie na całym świecie,była wynaleziona przez Koprowskiego szczepionka przeciwko chorobie Heinego-Medina.Oskarżenia te zostały obalone przez naukowców.
Odznaczenia i nagrody
Postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z 13 lipca 2007„za wybitne zasługi w działalności naukowej i charytatywnej dla dobra społeczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej"został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski;wcześniej,postanowieniem z 12 maja 1998,uhonorowany był Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.Od 1991 r.był członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk;doktoraty honoris causa otrzymał m.in.od Akademii Medycznej w Poznaniu(1998 r.) i Warszawie(2000 r.)oraz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego(28 listopada 2008).24 maja 2007 r.Rada Miasta Stołecznego Warszawy przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela,dyplom odebrał 31 lipca 2007 r.w przeddzień Dnia Pamięci Warszawy.25 maja 2007 r.otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Celestynowa.Kawaler Order Uśmiechu.W 2010 r.został laureatem pierwszej edycji konkursu„Wybitny Polak”,organizowanego przez Fundację Polskiego Godła Promocyjnego Teraz Polska.Profesor Koprowski jest patronem Gdańskiego Parku Naukowo-Technologicznego.12 czerwca 2014 roku została odsłonięta tablica poświęcona profesorowi Hilaremu Koprowskiemu przy Publicznej Szkole Podstawowej im.Batalionu"ZOŚKA"w Celestynowie,która mieści się na dawnej działce profesora.
Książki
Koprowski jest autorem książki autobiograficznej pt."Wygrać każdy dzień"(we współpracy z Agatą Tuszyńską;Wyd.Diana,Warszawa 1996 r.ISBN 83-906011-0-9).W 1999 r.w Stanach Zjednoczonych ukazała się też biografia Koprowskiego,autorstwa Rogera Vaughana pt."Listen to the Music.The Life of Hilary Koprowski"(tłumaczenie polskie pt.„Takty i fakty",Wydawnictwo Poznańskie 1999 r.ISBN 83-7177-065-0).