Wilhelm Szewczyk

Ur.5 stycznia 1916 w Czuchowie,zm.8 czerwca 1991 w Katowicach prozaik,publicysta,krytyk literacki,poeta,tłumacz z języka niemieckiego,literaturoznawca w zakresie literatury niemieckiej i serbołużyckiej,działacz Obozu Narodowo-Radykalnego,redaktor naczelny czasopism„Odra”,„Przemiany” i „Poglądy”,poseł na Sejm PRL II,III,V,VI,VII i VIII kadencji.Znana postać katowickiej bohemy.Długoletni prezes Oddziału Związku Literatów Polskich w Katowicach.Autor ok.500 publikacji wierszy,opowiadań,powieści,esejów,reportaży.Znawca problemów polsko-niemieckich,autor licznych przekładów z literatury niemieckiej.

Biografia
Wilhelm Szewczyk urodził się w Czuchowie w kamienicy czynszowej przy ul.Młyńskiej.Następnie jego rodzina przeprowadziła się do Czerwionki,gdzie mieszkała w familoku przy ul.Kościuszki.Uczęszczał do Państwowego Liceum w Rybniku(obecne I Liceum im.Powstańców Śląskich w Rybniku),jednak nie zdał egzaminu maturalnego z matematyki.Po ukończeniu liceum przeniósł się do Katowic,gdzie w 1935 r.w czasopiśmie„Kuźnica”opublikował swoje pierwsze poezje.Działał w organizacjach o charakterze antysemickim.Postulował wyeliminowanie Żydów z życia kulturalnego i gospodarczego.Literaturę i prasę żydowską uznawał za jedną z najgroźniejszych broni„żydowskiego państwa eksterytorialnego”.Sprzeciwiał się jednak paleniu literatury żydowskiej.W 1938 r.ukazał się jego poemat Hanys,przedstawiający dramatyczne losy Ślązaka górnika oraz splot narastających na Górnym Śląsku konfliktów społecznych i narodowych.Do 1939 r.pracował w redakcji literackiej katowickiej rozgłośni Polskiego Radia.Podczas II wojny światowej wcielony do Wehrmachtu.W latach 1941–1942 znajdował się na froncie zachodnim,w Normandii i wschodnim w Rosji.W sierpniu 1941 r.został ranny pod Smoleńskiem.Po leczeniu w Turyngii skierowany na front do Alzacji.Jak twierdził sam Szewczyk,za demonstrowaną postawę pacyfistyczną oraz krytykę Hitlera miał zostać aresztowany,wydalony z oddziału,a w 1942 r.osadzony w więzieniu w Katowicach.Stamtąd miał zbiec do Generalnego Gubernatorstwa podczas przepustki,gdzie jak utrzymywał uczestniczył w tajnym nauczaniu do 1945 r.Będąc w wojsku niemieckim prezentował jednak jednoznacznie propolską postawę,m.in.korespondując w tej kwestii z gauleiterem Frtizem Brachtem.Po wojnie wrócił do Katowic i włączył się w tworzenie propagandy komunistycznej.Redagował materiały propagandowe dla tutejszego komitetu wojewódzkiego PZPR.W 1953 r.był wśród grona 53 członków krakowskiego Związku Literatów Polskich,którzy poparli komunistyczne represje wobec duchowieństwa katolickiego w Polsce.Wspierał działania propagandy komunistycznej w trakcie głośnego procesu księży kurii krakowskiej.Jednym z przykładów jego propagandowego zaangażowania jest wydana w latach 60 książka"Z teczki wspomnień PPR".Propagował w niej marksizm i leninizm oraz zmiany ustrojowe Polski.Żołnierzy Armii Krajowej nazwał wrogiem w cywilu,który popełnił najohydniejsze zbrodnie na działaczach komunistycznych.Polska,według tej publikacji,kierowana była nieomylną busolą mądrości doświadczonej nauki marksizmu-leninizmu.„(...)szybko stał się liderem środowiska katowickich literatów.Umiejętnie poruszał się po przedpokojach władzy,bywał częstym gościem wojewody Jerzego Ziętka,ale też zręcznie lawirował po wojewódzkim aparacie partyjnym.”Do PZPR należał od 1960 r.Od 1971 r.był członkiem KW PZPR w Katowicach,później członkiem egzekutywy.W latach 1945-1950 był redaktorem naczelnym tygodnika„Odra”,oraz w latach 1947–1951 kierownikiem literackim Teatru Śląskiego im.S.Wyspiańskiego.Od 1951 r.pełnił funkcję redaktora„Życia Literackiego”wydawanego w Krakowie.W latach 1952–1956 był dyrektorem Studium Teatralnego w Katowicach,zaś później w okresie 1956–1957 redaktorem naczelnym czasopisma„Przemiany”.W latach 1962–1983 redaktorem naczelnym dwutygodnika„Poglądy”,wokół którego koncentrowali się w tym czasie prawie wszyscy„koncesjonowani”literaci Górnego Śląska.Wychodzący we Wrocławiu miesięcznik„Odra”przyznał mu w 1966 r.nagrodę za całokształt twórczości literackiej i publicystycznej.Wilhelm Szewczyk był także wielokrotnym posłem na Sejm PRL pełnił tę funkcję aż 6 kadencji(II,III,V,VI,VII i VIII kadencja),zasiadał w Sejmie od 1957 r.z przerwą w latach 1965–1969 aż do 1980 r.Będąc posłem na Sejm PRL był osobą równie barwną jak w okresie wcześniejszym.W Sejmie III kadencji zasiadało oprócz niego jeszcze dwóch pisarzy:Bohdan Czeszko i Władysław Machejek.Przynosili oni do Sejmu wódkę w butelkach po wodzie sodowej i pod koniec sesji nie potrafili już siedzieć w ławach poselskich.Oburzeni posłowie z Katowic na czele z Szewczykiem złożyli wówczas interpelację do laski marszałkowskiej,że skandalem jest sprzedawanie towarzyszom pisarzom wódki w bufecie,a im nie.Po interpelacji przepisy podobno złagodniały.Osoba Wilhelma Szewczyka wzbudza duże kontrowersje wśród badaczy.Ciągle odkrywane są nowe aspekty jego propagandowego zaangażowania.20 kwietnia 2009 r.w Chorzowskim Centrum Kultury odbył się wykład otwarty Sebastiana Rosenbauma,pracownika naukowego Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Katowicach pt.„Wilhelm Szewczyk intelektualista zaangażowany”wygłoszony został w ramach cyklu wykładów„PRL takie były czasy”.Zmarł 8 czerwca 1991 w Katowicach.Pochowany został na cmentarzu ewangelickim przy ul.Francuskiej w Katowicach.
Dorobek literacki
Jest autorem wielu powieści,nowel oraz szkiców na tematy śląskie.
Do jego dorobku literackiego należą m.in.:

• "Posągi"zbiór wierszy(1945 r.)
• "Portret Łużyczanki Mina Witkojc"(1948 r.)

Powieści:

• "Wyprzedaż samotności"(1959 r.)
• "Od wiosny do jesieni"(1965 r.)
• "Skarb Donnersmarcków"(1956 r.)
• "Kleszcze"
• "Czarne słońce"
• "Klara Krause"zbiór opowiadań
• "Ptaki ptakom"

Szkice:

• Z kraju Lompy(1957 r.)
• Literatura niemiecka w XX wieku(1962 r.wyd.2 uzupełnione 1964 r.)
• Syndrom śląski zbiór esejów(1985 r.)
• 13 Portretów Śląskich szkice portretowe Ślązaków.Wydawnictwo Literackie Kraków 1953 r.

Nagrody i odznaczenia
Otrzymał liczne nagrody i odznaczenia państwowe,z których ważniejsze to m.in.:

• 1945 r.Złoty Krzyż Zasługi
• 1959 r.Order Sztandaru Pracy II klasy
• 1963 r.Nagroda Ministra Kultury i Sztuki
• 1964 r.Order Sztandaru Pracy I klasy
• 1972 r.Nagroda Państwowa II stopnia
• 1976 r.Order Budowniczych Polski Ludowej,w 60-te urodziny
• 1978 r.Złota Odznaka Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czechosłowacji
• 1984 r.Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds.Radia i Telewizji
• 1986 r.Nagroda im.K.Miarki
• 1986 r.Nagroda Państwowa I stopnia
• 1986 r.Odznaka„Zasłużony w Rozwoju Województwa Katowickiego”
• 1988 r.Nagroda im.J.Ziętka

Pamięć o Wilhelmie Szewczyku
Rokrocznie pod patronatem miasta Czerwionka-Leszczyny odbywa się międzynarodowy konkurs literacki„O złote cygaro Wilhelma”.W czerwcu 2001 r.nazwano jego imieniem Zespół Szkół w Czerwionce-Leszczynach,jest on także patronem ulicy w Czuchowie oraz placu obok dworca PKP w Katowicach.W 2000 r.Wilhelm Szewczyk zajął 18 miejsce w plebiscycie ogłoszonym przez„Gazetę Wyborczą”na„Najwybitniejszego Ślązaka XX wieku”,wyprzedzając m.in.Józefa Rymera(19 miejsce),Arkę Bożka(22 miejsce),abpa Damiana Zimonia(28 miejsce),błogosławionego ks.dra Emila Szramka(31 miejsce)oraz Franciszka Pieczkę(56 miejsce).