Bitwa pod Krzywopłotami

Bitwa stoczona nieopodal wsi Krzywopłoty,na bagnach między Bydlinem a Załężem w dniach 17-18 listopada 1914,pomiędzy oddziałami Austro-Węgier i Rosjan.Bitwa legionistów Józefa Piłsudskiego.Legioniści z 4 i 6 batalionów 1 Pułku Piechoty Legionów(dowódcy kpt.Tadeusz Furgalski„Wyrwa” i kpt.Herwina),oraz artylerzyści pod dowództwem kpt.Brzozy,razem około 1400 żołnierzy,okopali się na wzgórzu Św.Krzyża we wsi Bydlin i sąsiednich Krzywo płotach.Wojska rosyjskie zajęły pozycje w lasach Smolenia i Domaniewic.W wyniku toczonej ze zmiennym szczęściem bitwy obie strony poniosły straty.W ataku na Załęże poległ por.Stanisław Paderewski,brat przyrodni Ignacego Paderewskiego,dowódca 3 kompanii 6 batalionu.W bitwie zginęło 46 legionistów,a 131 było rannych i dostało się do niewoli.Bitwa powstrzymała rosyjskie natarcie.Polegli legioniści spoczywają na cmentarzu w Bydlinie.W innej kwaterze cmentarza spoczywają żołnierze austriaccy i rosyjscy.Miejsce bitwy Józef Piłsudski nazwał"Krzywo płockimi legionowymi Termopilami".Z inicjatywy Piłsudskiego w 1920 r.na cmentarzu w Bydlinie stanął pomnik kilkumetrowy kamienny krzyż zdobiony legionowymi symbolami.Żywym pomnikiem tych wydarzeń jest szkoła pobudowana w 1937 r.z inicjatywy i za pieniądze legionistów,dla upamiętnienia tej bitwy.W 95 rocznicę bitwy mieszkańcy Bydlina postawili obelisk z krzyżem i dwoma tablicami.Na tablicach wyryto nazwiska poległych legionistów.Walki pod Krzywo płotami zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie,napisem na jednej z tablic,w okresie II RP i po 1990 r."KRZYWO PŁOTY 14 XI 1914".
Uczestnicy bitwy

• Ottokar Brzoza-Brzezina
• Eugeniusz Dreszer-Słomka
• Albin Fleszar ps.Satyr
• Tadeusz Furgalski ps.„Wyrwa”
• Kosma Lenczowski
• Mieczysław Ryś-Trojanowski
• Juliusz Ulrych
• Stanisław Bytnar ciężko ranny
• Wacław Budzyński

Legioniści polegli w bitwie
Lista 34 poległych legionistów powstała na podstawie informacji znajdujących się na tablicach umieszczonych na pomniku na cmentarzu w Bydlinie.Dane zostały zweryfikowane i uzupełnione w oparciu o książkę:Janusz Cisek,Kamil Stepan"Lista strat Legionów Polskich 1914-1918"(2006 r.)W Bydlinie pochowanych jest również 12 nieznanych z imienia i nazwiska legionistów.Bakal Mieczysław,Baran Stanisław,Bełda Stanisław,Bugański Marcin,Bogdalski Marian,Dziurzyński Roman,Grunberg Stanisław,Grybisz Józef,Gugulski Franciszek,Janusz Antoni,Kiszka Antoni,Klimaszewski Michał,Kociborowski Rudolf,Kowal Władysław,Kowalczyk Ignacy,Kozicki Bronisław,Medyński Eugeniusz,Michalski Jerzy,Michalski Władysław,Muller Adolf,Nowak Julian(lub Juliusz),Ostrowski Jerzy(lub Karol),Pączek Wawrzyniec,Paderewski Stanisław,Paśko Tomasz,Pałka Stanisław,Przesłowski Tomasz,Prochowicz(lub Próchowicz)Wojciech,Stasz Kazimierz,Stelmasiewicz Zygmunt,Tokarczyk Jan,Werner Bronisław,Witkoś Ignacy,Weszyński(lub

Wyszyński)Marian.