Życiorys
Urodziła się w rodzinnym majątku w Mazurkach nad rzeką Szczarą koło Baranowicz jako córka Jana Krahelskiego,inżyniera,późniejszego oficera WP,starosty i wojewody poleskiego w latach 1926-1932 oraz Janiny Bury,biologa.Była bratanicą Wandy Krahelskiej-Filipowiczowej(uczestniczki zamachu na rosyjskiego generała-gubernatora Skałona)oraz kuzynką męża Haliny Krahelskiej.Była to typowa rodzina inteligencka.Od roku 1928 członek ZHP,w latach 1929-1932 prowadziła gromadę zuchów.W roku 1931 uczestniczyła w składzie delegacji polskiej w Zlocie Skautów Słowiańskich w Pradze.W 1932 r.zdała maturę w gimnazjum im.Romualda Traugutta w Brześciu nad Bugiem.Od października 1932 r.studiowała geografię i historię,a następnie etnografię na Wydziale Humanistycznym UW,gdzie była podopieczną Cezarii Baudouin de Courtenay Ehrenkreutz Jędrzejewiczowowej.Kilkakrotnie wykonywała pieśni regionalne przed mikrofonami Polskiego Radia w Wilnie i Warszawie.W maju 1939 r.zdała egzamin dyplomowy.W latach 1936-1937 pozowała Ludwice Nitschowej,autorce pomnika warszawskiej Syrenki.
O pomniku Syreny mówi sama artystka:
Wyrzeźbiona przeze mnie twarz Syreny warszawskiej jest twarzą Krystyny zmonumentalizowaną,aby nie było tak łatwo rozpoznać Krysię,chodzącą ulicami,co by Ją może krępowało.Bo chodziła ulicami warszawskimi prosta,wysoka,jaśniejąca uśmiechem wewnętrznej młodzieńczej radości i siły,gotowa na wszystko,co uczciwe,sprawiedliwe i piękne.
We wrześniu 1939 r.w oblężonej stolicy działała w ramach obrony cywilnej,a podczas okupacji przebywała w Warszawie,a następnie pracowała w Państwowym Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach.Od grudnia 1939 r.w konspiracji w Związku Walki Zbrojnej.Łączniczka i kurierka do specjalnych poruczeń na teren Nowogródczyzny.Przewoziła broń,przeszkolona w służbie sanitarnej,a w latach 1943–1944 pracowała jako pielęgniarka w szpitalu powiatowym we Włodawie.Jako sanitariuszka jeździła do oddziałów partyzanckich i szkoliła dziewczęta do służby sanitarnej.Od maja 1943 r.ponownie w Warszawie,a w powstaniu warszawskim przydzielona jako sanitariuszka 1108 plutonu(dowódca ppor.Karol Wróblewski ps.„Wron”)w 3 szwadronie 1 dywizjonu„Jeleń”7 Pułku Ułanów Lubelskich AK pod pseudonimem„Danuta”.1 sierpnia,podczas prowadzonego przez pluton od strony ul.Polnej ataku na budynek Domu Prasy przy ul.Marszałkowskiej 3/5(m.in.siedziba redakcji i drukarni„Nowego Kuriera Warszawskiego”),w momencie ratowania rannego kolegi została trzykrotnie postrzelona w klatkę piersiową.Była operowana w szpitalu powstańczym na ul.Polnej 34,jednak w wyniku zadanych ran zmarła nad ranem 2 sierpnia.Została pochowana w ogródku domu przy ul.Polnej 36,a po wojnie prochy przeniesiono na Cmentarz na Służewie przy ul.Renety.Pośmiertnie awansowana do stopnia plutonowego Armii Krajowej oraz odznaczona orderami.
Twórczość
Wiersze i piosenki pisała od 1928 r.Najbardziej znaną swoją piosenkę„Hej, chłopcy,bagnet na broń”napisała w styczniu 1943 r.dla żołnierzy„Baszty”.Stała się ona najpopularniejszą piosenką żołnierską Polski Walczącej i powstania warszawskiego.Tekst opublikowano po raz pierwszy na łamach konspiracyjnego pisma„Bądź Gotów”(20 listopada 1943 nr 21),a następnie przedrukowano kilkakrotnie w prasie powstańczej oraz w dwóch konspiracyjnych antologiach Pieśni Podziemne(1944 r.) i Śpiewnik B.Ch(październik 1944 r.)a także w wielu antologiach powojennych.W czasie okupacji znane były i śpiewane także jej dwie wcześniejsze(napisane w latach 1941-1942)piosenki„Kołysanka”(inny tytuł„Kołysanka o zakopanej broni”) i „Kujawiak”(inne tytuły„Kujawiak konspiracyjny”,„Kujawiak partyzancki”)oraz wiersze:„Polska”,„Modlitwa” i „Wiersz o Tobruku”.Po wojnie wydano dwa zbiory jej wierszy i piosenek:„Smutna rzeka” i „Wiersze”.Jej teksty zostały wykorzystane przez Agę Zaryan na płycie„Umiera piękno”.
Odznaczenia
- Krzyż Walecznych pośmiertnie
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami pośmiertnie
- Medal Wojska pośmiertnie
- Krzyż Armii Krajowej pośmiertnie
- W 2007 r.imieniem Krystyny Krahelskiej nazwano rondo na warszawskim Ursynowie znajdujące się na skrzyżowaniu ulic Płaskowickiej i al.Komisji Edukacji Narodowej.
|
| ||
| Krystyna Krahelska jest patronką medalu ustanowionego i nadawanego przez Zarząd Główny Towarzystwa Przyjaciół Warszawy.„Odznaka Honorowa im.Krystyny Krahelskiej Pamięci Powstania Warszawskiego”może być przyznana osobie fizycznej lub prawnej„za ocalenie od zapomnienia bohaterstwa żołnierzy i ludności cywilnej w Powstaniu Warszawskim 1944 r.”Nagradzane są różnorakie formy działalności zmierzające do przekazywania młodemu pokoleniu wspomnień z okresu powstania.O uhonorowanie odznaką mogą wnioskować urzędy i instytucje państwowe,zarządy główne stowarzyszeń kombatanckich,członkowie TPW,zarządy organizacji społecznych oraz instytucje oświatowo-wychowawcze. |
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz