Władysław Hańcza

Właściwie Władysław Tosik(ur.18 maja 1905 w Łodzi,zm.19 listopada 1977 w Warszawie)polski aktor,reżyser,pedagog.
Młodość i kariera sceniczna
Urodził się w Łodzi 18 maja 1905 w rodzinie związanej z przemysłem włókienniczym.Naprawdę nazywał się Władysław Tosik,a nazwisko zmienił na początku lat 30.W 1924 r.zdał maturę w Gimnazjum Humanistycznym im.ks.I.Skorupki w Łodzi.Początkowo miał być inżynierem włókiennikiem,ale sprawy rodzinne przeszkodziły mu w wyjeździe na studia do Belgii.Wtedy zdecydował przenieść się do Poznania,gdzie na Uniwersytecie Poznańskim podjął studia filozoficzne i polonistyczne.W 1927 r.rozpoczął również naukę w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Polskim w Poznaniu,statystując także na scenie.27 listopada 1927 zadebiutował jako aktor na poznańskiej scenie rolą Hermesa w przedstawieniu"Noc listopadowa"według Wyspiańskiego.W czerwcu 1929 r.zdał egzamin kwalifikacyjny ZASP-u i stał się pełnoprawnym aktorem.Na poznańskiej scenie występował do roku 1930,później do wybuchu wojny grał kolejno w:Teatrze Śląskim w Katowicach w latach 1930–1931,Teatrze Miejskim w Toruniu w latach 1931–1932,Teatrze Stanisławy Wysockiej w Łodzi w latach 1932–1933,ponownie w Teatrze Polskim w Poznaniu w latach 1933–1937 oraz w łódzkich teatrach w sezonie 1937/1938 w teatrze Kameralnym i Teatrze Miejskim w latach 1937–1939.Tuż przed wybuchem wojny przeniósł się do Warszawy,gdzie miał grać w Teatrze Narodowym.W czasie wojny pracował w Warszawie jako magazynier i konwojent.Po upadku powstania warszawskiego został wywieziony przez Niemców do obozu pracy w Chociebużu,gdzie przebywał od października 1944 do maja 1945 r.Po powrocie do kraju występował w latach 1945–1946 i 1947–1948 w Teatrze Wojska Polskiego w Łodzi,a w sezonie 1946–1947 krótko grał w Krakowie,gdzie zadebiutował również jako reżyser teatralny.W 1948 r.rozpoczął pracę w Teatrze Polskim w Warszawie,którego aktorem pozostał aż do śmierci w 1977 r.Lektor Polskiej Kroniki Filmowej w latach 1944–1953.Przez wiele lat był wykładowcą PWST w Warszawie.
Kariera filmowa
W filmie zadebiutował dopiero po wojnie rolą byłego obozowego kapo Filipa w filmie"Dwie godziny"z 1946 r.(premiera odbyła się w 1957 r.)To właśnie role filmowe przyniosły Hańczy największą popularność i uznanie.Zagrał w ok.40 filmach i serialach telewizyjnych;kreował zwykle role drugoplanowe,jednak jego wyrazista sylwetka,dykcja i charakterystyczny głos zwracały uwagę i utrwalały się w pamięci.Prawdziwą sławę i stałe miejsce w pamięci widzów przyniosły mu głównie trzy wybitne filmowe kreacje.Pierwsza z nich to Władysław Kargul w komediowej trylogii Sylwestra Chęcińskiego,na którą składają się filmy:"Sami swoi"(1967 r.)"Nie ma mocnych"(1974 r.)oraz"Kochaj albo rzuć"(1977 r.)Stworzył w nich niezapomniany duet z Wacławem Kowalskim.Kolejnymi wielkimi rolami Hańczy były:Maciej Boryna w serialu"Chłopi"(1971–1972)Jana Rybkowskiego oraz Janusz Radziwiłł w"Potopie"(1974 r.)Jerzego Hoffmana.22 lipca 1973 roku otrzymał nagrodę ministra kultury i sztuki I stopnia.
Życie prywatne
Pierwszą żoną Władysława Hańczy była aktorka Helena Chaniecka.Byli małżeństwem od 1929 r.do rozwodu w latach 30.Mieli jednego syna,również Władysława(ur.1932 r.zm.1966 r.)Jego drugą żoną była popularna aktorka Barbara Ludwiżanka.Byli małżeństwem do śmierci Hańczy w 1977 r.Nie mieli dzieci.Hańcza zachorował niespodziewanie jesienią 1977 r.Trafił do szpitala w Warszawie,gdzie zmarł 19 listopada 1977.Miał 72 lata.Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie(kwatera 167-III-4).W 1990 r.spoczęła obok niego żona,Barbara Ludwiżanka.
Filmografia
Filmy

• "Dwie godziny"(1947 r.premiera 1957 r.)jako Filip,obozowy kapo
• "Stalowe serca"(1948 r.)jako inż.Karol
• "Żołnierz zwycięstwa"(1953 r.)jako gen.Janczar
• "Jadą goście,jadą..."(1962 r.)jako proboszcz
• "Upał"(1964 r.)jako premier(tylko głos)
• "Miejsce dla jednego"(1965 r.)jako dyrektor Rybicki
• "Popioły"(1965 r.)jako ojciec Rafała Olbromskiego
• "Kochankowie z Marony"(1966 r.)jako Gulbiński
• "Sami swoi"(1967 r.)jako Władysław Kargul
• "Tortura nadziei"(1967 r.)jako Wielki Inkwizytor
• "Ja gorę!"(1967 r.nowela w cyklu"Opowieści niezwykłe"),jako duch księcia Wilibalda(tylko głos)
• "Hrabina Cosel"(1968 r.)jako gen.Schulenburg
• "Pan Wołodyjowski"(1968 r.)jako stary Nowowiejski
• "Dzięcioł"(1970 r.)jako mjr Maksymilian Przebóg-Łaski,teść Stefana
• "Epilog norymberski"(1970 r.)jako Hjalmar Schacht
• "Romantyczni"(1970 r.)jako dziedzic Nawrocki
• "Pięć i pół bladego Józka"(1971 r.)jako proboszcz
• "Kłopotliwy gość"(1971 r.)jako przewodniczący Rady Narodowej
• "Diament radży"(1971 r.)jako gen.Thomas Vandeleur
• "Niebieskie jak Morze Czarne"(1971 r.)jako dyrektor występujący w telewizji
• "Kaprysy Łazarza"(1972 r.),jako proboszcz
• "Chłopi"(1973 r.)jako Maciej Boryna
• "Potop"(1974 r.)jako książę Janusz Radziwiłł
• "Nie ma mocnych"(1974 r.)jako Władysław Kargul
• "Kazimierz Wielki"(1975 r.)jako arcybiskup Bogoria
• "Dzieje grzechu"(1975 r.)jako dr Wielgosiński
• "Doktor Judym"(1975 r.)jako dyrektor Kalinowicz
• "Noce i dnie"(1975 r.)jako Jan Łada
• "Karino"(1976 r.)jako prezes klubu jeździeckiego
• "Zielone minione..."(1976 r.)
• "Kochaj albo rzuć"(1977 r.)jako Władysław Kargul
• "Granica"(1977 r.)jako minister

Seriale telewizyjne

• "Stawka większa niż życie"(1967–1968),jako hrabia Edwin Wąsowski(w odc.6 pod tytułem„Żelazny Krzyż”)
• "Hrabina Cosel"(1968 r.)jako gen.Schulenburg
• "Przygody pana Michała"(1969 r.)jako stary Nowowiejski
• "Chłopi"(1971–1972),jako Maciej Boryna
• "Stawiam na Tolka Banana"(1973 r.)jako„Fater”ojciec Wacka
• "Wielka miłość Balzaka"(1973 r.)jako Karol Hański
• "Droga"(1973 r.)jako Władysław Kargul
• "Czterdziestolatek"(1974–1977),jako ojciec Magdy
• "Karino"(1974 r.)jako prezes klubu jeździeckiego
• "Noce i dnie"(1977 r.)jako Jan Łada

Ważniejsze role teatralne

• "Horsztyński",jako Horsztyński
• "Rozdroże miłości"(1947 r.)jako ksiądz Jan
• "Na dnie"(1949 r.)jako Bubnow
• "Lorenzaccio"(1955 r.)jako Alexandro Medici
• "Dziady"(1955 r.)jako Senator
• "Maria Stuart"(1958 r.)jako Botwel
• "Mazepa"(1958 r.)jako Wojewoda
• "Don Carlos"(1960 r.)jako Inkwizytor(także reżyseria)
• "Pożądanie w cieniu wiązów"(1961 r.)jako Cabot
• "Król Lear"(1962 r.)jako król Lear
• "Bracia Karamazow"(1963 r.)jako Fiodor
• "Borys Godunow"(1963 r.)jako Borys Godunow
• "Lilla Weneda"(1968 r.)jako Derwid
• "Martwe dusze"(1969 r.)reżyseria
• "Zmierzch długiego dnia"(1972 r.)jako James Tyrone
• "Przy pełni księżyca"(1977 r.)jak Matwiej(ostatnia teatralna rola)

Słuchowiska dla dzieci

• Czerwony kapturek(1961 r.)jako Wilk

Odznaczenia

• Order Sztandaru Pracy I klasy(1976 r.)
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski(1964 r.)
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski(1955 r.)
• Medal 10-lecia Polski Ludowej(1955 r.)