poniedziałek, 11 kwietnia 2016

Maria Koszutska

Marianna Karolina Sabina Koszutska herbu Leszczyc,„Wera Kostrzewa”(ur.2 lutego 1876 w Główczynie,zm.9 lipca 1939 w Moskwie)polska nauczycielka,działaczka i teoretyk ruchu robotniczego,dziennikarka;członkini założycielka Polskiej Partii Socjalistycznej–Lewicy(1906 r.) i Komunistycznej Partii Robotniczej Polski(1918 r.)w latach 1908–1914 redaktorka„Robotnika”;więzień polityczny w dobie II Rzeczypospolitej,od 1921 r.przebywała na emigracji.
Życiorys
Maria Koszutska urodziła się w Główczynie koło Kalisza,w majątku ziemskim rodziców Karola i Zuzanny z Gzowskich,młodość spędzała w późniejszej posiadłości Koszutskich w Kadzidłowej,w ówczesnej guberni kaliskiej.W 1891 r.przyjechała do Warszawy na dalszą naukę do renomowanej pensji pani Henryki Czarnockiej przy ul.Brackiej 18.Wśród koleżanek jej znalazły się Beata Łysińska i Natalia Gąsiorowska,a w tym czasie uczyły się tam też m.in.Maria Wysłouchowa i Helena Radlińska.W 1893 r.Koszutska zakończyła naukę w pensji,a w rodzinnej wsi założyła tani sklepik i podjęła nauczanie.W 1898 r.wyjechała na Litwę jako prywatna nauczycielka.W 1900 r.wróciła do Warszawy i w 1901 r.została dyplomowaną nauczycielką domową z prawem nauczania w szkole prywatnej.Wyjechała do paryskiej Sorbony na jednoroczne studia,po powrocie skąd podjęła pracę w Łodzi.Od 1902 r.w PPS,gdzie poznała swojego przyszłego męża elektryka Józefa Ciszewskiego.Jesienią 1902 roku została kierowniczką szkoły średniej w Łodzi.W marcu 1903 r.aresztowana,trafiła do więzienia łódzkiego,skąd przeniesiono ją do Cytadeli Warszawskiej,gdzie 3 miesiące spędziła w X Pawilonie.W czerwcu tego samego roku została zwolniona za kaucją i pod nadzorem policji oczekiwała na wyrok w Kadzidłowej.W kwietniu 1904 roku została skazana na trzy lata zesłania skrócone później do dwóch lat do Chołmogorów(70 kilometrów od Archangielska),gdzie osiedliła się razem z Ciszewskim.W październiku uzyskała zezwolenie na czasowy powrót do kraju z uwagi na ciężką chorobę matki.Po jej śmierci wyjechała do Warszawy,podejmując nielegalną działalność pod ps.Wera.22 grudnia 1905 r.została aresztowana w mieszkaniu Józefa Bieleckiego i stanęła przed warszawskim okręgowym sądem wojennym.Przebywała w kobiecym więzieniu śledczym tzw.Serbii przy ul.Dzielnej 26 w Warszawie.W kwietniu 1906 r.adwokat Stanisław Patek wniósł alarmujące podanie do generalnego gubernatora o wypuszczenie jej z więzienia z powodu bardzo złego stanu zdrowia.Po 4 miesiącach została przewieziona do szpitala,skąd zbiegła.W maju 1906 r.została wybrana na członka egzekutywy Warszawskiego Komitetu Robotniczego,sprawowała także nadzór nad Warszawską Organizacją Bojową Kazimierza Sosnkowskiego.W listopadzie 1906 r.na zjeździe w Wiedniu dokonał się rozłam w PPS,w wyniku którego Wydział Organizacji Bojowej i zwolennicy Józefa Piłsudskiego zostali wykluczeni z partii i utworzyli PPS-Frakcję Rewolucyjną,a pozostali członkowie przekształcili organizację w PPS-Lewicę,w której zarządzie znalazła się Wera(każda z frakcji uważała się za właściwą kontynuatorkę PPS).7 sierpnia 1906 r.Maria Koszutska i Józef Ciszewski zawarli związek małżeński.W tym okresie Wera zaprzyjaźniła się m.in.ze Stefanią Sempołowską i Pawłem Lewinsonem.Na skutek represji w połowie 1907 roku przeniosła się do zaboru austriackiego i tam przez 7 lat działała w Krakowie.W latach 1908–1914 była współredaktorką pisma"Robotnik"pod pseudonimem M.Zboińska,później udzielała się w"Głosie Robotniczym".Na początku I wojny światowej przeniosła działalność do Zagłębia Dąbrowskiego,potem do Łodzi,skąd udała się do zajętej przez Niemców Warszawy,gdzie m.in.udało się jej uzyskać wraz z innymi członkami partii mandat radnego Rady Miejskiej dla Ciszewskiego.16 grudnia 1918 r.powstała Komunistyczna Partia Robotnicza Polski,którą współorganizowała i jako główny ideolog weszła w skład władz.Opowiadała się za niepodległością Polski i była przeciwna pochodowi Armii Czerwonej na Warszawę.Brała udział w tworzeniu Rad Delegatów Robotniczych,po ich rozbiciu(w 1919 r.)2 lutego 1920 roku została aresztowana wraz z Ciszewskim,Adolfem Warskim i Franciszkiem Fiedlerem.Uwolniona po kilku tygodniach,ponownie aresztowana w lipcu tego roku i uwięziona we Wronkach i Śremie,skąd wyszła w 1921 roku.Opuściła kraj i przebywała w Gdańsku,Berlinie i Moskwie,skąd do Polski przyjeżdżała kilka razy nielegalnie.Odegrała dużą rolę w formułowaniu postanowień II Zjazdu KPRP,co napotkało opór nie tylko w kręgach partii,ale także na forum Kominternu w 1924 r.Była główną reprezentantką"większości"w KPP,wraz z Henrykiem Lauerem wydała Tezy o sytuacji w Polsce.Na V Kongresie Kominternu w 1924 roku komisja Kominternu mająca na celu rozstrzygnięcie sporu"minimalistów" i "maksymalistów"kierowana przez Stalina oskarżyła kierownictwo KPRP o konfliktowanie się z RKP,wspieranie w niej opozycji trockistowskiej i wrogie stanowisko wobec władzy radzieckiej.
W imieniu KPRP odpowiedziała Stalinowi Maria Koszutska"Wera Kostrzewa"stwierdzając:
„Zarzuty tow.Stalina o popieranie przez nas oportunistycznych tendencji w partiach rosyjskiej i niemieckiej są całkowicie bezpodstawne.W naszej komunistycznej międzynarodówce kości połamane zrastają się.Obawiam się natomiast czego innego:właśnie z powodu waszego specjalnego przywileju niebezpieczni dla was nie są tacy ludzie,którym można,jak nam,łamać kości,ale tacy,którzy w ogóle kości nie mają.”
Od roku 1926 przebywała na emigracji(głównie w ZSRR).W czerwcu 1929 r.na VI Plenum KC KPP Koszutska z gronem działaczy została odsunięta od kierownictwa i oskarżona o odchylenie prawicowe partii.W sierpniu 1937 roku aresztowana przez NKWD w czasie wielkiej czystki i w październiku 1937 r.skazana na 10 lat więzienia. Zmarła w 1939 r.w więzieniu.Zrehabilitowana w 1956 r.Po 1956 roku imię Wery Kostrzewy nosiła obecna ulica Bitwy Warszawskiej 1920 w Warszawie.Obecnie imię Marii Koszutskiej nosi jedna z ulic w Kaliszu.
Prace
  • Maria Koszutska(Wera Kostrzewa),Pisma i przemówienia,tomy 1-3,wyd.Książka i Wiedza,Warszawa 1961-1962

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz