Życiorys
Kazimierz Zembrzuski urodził się 18 kwietnia 1905 roku w Głębokim,w powiecie włodawskim;w rodzinie ziemiańskiej Aleksandra i Natalii z Zaleskich.Ukończył Gimnazjum im.hetmana St.Żółkiewskiego w Siedlcach,a następnie studiował na Wydziale Mechanicznym w Politechnice Warszawskiej,gdzie był wyróżniającym się uczniem prof.Antoniego Księżopolskiego.Dyplom inżyniera mechanika uzyskał w marcu 1929 roku.Przed ukończeniem studiów zaczął pracę w Referacie Doświadczalnym Ministerstwa Komunikacji,biorąc udział w badaniach parowozów.W roku 1929,po dyplomie,podjął pracę konstruktora w Warszawskiej Spółce Akcyjnej Budowy Parowozów,skąd po paru miesiącach powołano go do służby wojskowej w Berezie Kartuskiej.Przed upływem roku został jednak zwolniony z powodu złego stanu zdrowia i po powrocie do Warszawy i wyleczeniu się,rekomendowany przez prof.Antoniego Księżopolskiego,w 1930 r.podjął pracę konstruktora w Pierwszej Fabryce Lokomotyw w Polsce(Fablok)w Chrzanowie,gdzie pozostał przez dziewięć lat.Jego pierwszym zadaniem był projekt wstępny parowozu Pt pociągów pośpiesznych dla Polskich Kolei Państwowych,a następnie opracowanie projektu(głównie układu osprzętu kotła)parowozu dla Kolei Bułgarskich,który to parowóz miał mieć pewne inne podzespoły identyczne z niemieckimi projektami.Fablok miał wyprodukować 12 takich parowozów.Jako kierownik Biura Konstrukcyjnego,w 1931 r.powrócił do szczegółowego opracowania z całym zespołem projektu parowozu Pt31 o układzie osi 1-4-1 i osiągalnej prędkości 110 km/godz,którego gotowe trzy prototypy zdały swój egzamin w kolejnym roku i zostały skierowane do pracy z ciężkimi pociągami pośpiesznymi.Dalsze ich badania po roku eksploatacji potwierdziły prawidłową ich konstrukcję.Do wybuchu wojny w 1939 r.już prawie sto parowozów Pt31 pracowało na polskich torach.Po wojnie i po niewielkich unowocześniających go zmianach,parowóz ten pod nową nazwą Pt47 przez wiele lat ciągnął w Polsce wszystkie pociągi pośpieszne.W 1934 roku zajmował się zleconym projektowaniem parowozu dla Egiptu i równocześnie realizując swoje,bardziej nowoczesne,rozwiązania i konstruktorskie marzenia projektował,przy współpracy kolegi inż.Zdzisława Rytla,który był odpowiedzialny za projekt wagonów;Lekki Pociąg Pospieszny OLp-118.Pociąg o kształcie aerodynamicznym,złożony z parowozu i czterech wagonów,napędzany czterocylindrowym silnikiem przeciwbieżnym,miał osiągać prędkość 130 km/godz(wstępny projekt tego pociągu znajduje się w Muzeum Techniki w Pałacu Kultury,w Warszawie).Projekt ten został odrzucony przez Ministerstwo Komunikacji,które miało wtedy inne plany dla Polskich Kolei.W połowie 1935 r.inż.Zembrzuski dostał zlecenie opracowania parowozu w wersji opływowej Pm36-1,o układzie osi 2-3-1 i maksymalnej prędkości 140 km/godz i podobnego ale o tradycyjnym wyglądzie Pm36-2(parowóz ten znajduje się w parowozowni w Wolsztynie i został nazwany"Piękna Helena").Po zaakceptowaniu projektu wstępnego Przez Ministerstwo Komunikacji i zaakceptowaniu opływowej obudowy drewnianego modelu przez Instytut Aerodynamiki PW,we wrześniu 1936 r.ruszyła praca nad rysunkami szczegółowymi i jednoczesnym budowaniem prototypów.W rekordowym tempie,bo po dziewięciu miesiącach,parowóz aerodynamiczny wyjechał z fabryki na jazdy próbne,by w końcu maja 1937 r.wraz z parowozem Pt31 znaleźć się na Światowej Wystawie w Paryżu,gdzie za swoją konstrukcję i wygląd został odznaczony złotym medalem.Równocześnie,od września 1936 r.jako następca po odchodzącym na emeryturę prof.Antonim Księżopolskim inż.Zembrzuski został zaangażowany jako profesor nadzwyczajny kontraktowy w Politechnice Warszawskiej.Zajęty coraz bardziej swoją pracą dydaktyczną,w lecie 1939 r.przeniósł się wraz z rodziną do Warszawy.W czasie okupacji prowadził wykłady maszyn parowych w Szkole Technicznej im.Wawelberga i Rotwanda,następnie w Wyższej Szkole Technicznej,a także na prywatnych kompletach,w domach słuchaczy.W 1945 r.zgłosił się na swoje przedwojenne stanowisko,ale Ministerstwo Oświaty skierowało go do czynnej już wtedy Politechniki Łódzkiej,gdzie objął Katedrę Parowozów i Silników Parowych i jako Dziekan Wydziału Mechanicznego w latach od 1946 do początku 1948 r.organizował pracę Wydziału.W styczniu 1948 r.po powojennym uruchomieniu Politechniki Warszawskiej,objął w niej Katedrę Budowy Lokomotyw,(potem nazwaną Katedrą Pojazdów Szynowych i po kolejnych reformach na wydziale Zakładem Pojazdów Szynowych),na Wydziale Mechanicznym Konstrukcyjnym(potem Wydziale Maszyn Roboczych i Pojazdów i po zmianach Wydziale Samochodów i Maszyn Roboczych),która kierował aż do przejścia na emeryturę w 1975 roku.Początkowo równocześnie prowadził zajęcia i kierował Katedrą Pojazdów na Wydziale Komunikacji.W lutym 1951 r.mianowano go profesorem nadzwyczajnym,a w 1956 r.profesorem zwyczajnym.W latach 1951–1953 był Prodziekanem na Wydziale Mechanicznym Konstrukcyjnym.W roku akademickim 1954/1955 pełnił funkcję prorektora do spraw organizacji studiów kolejowych.W latach 1966–1968 był prodziekanem Wydziału Maszyn Roboczych i Pojazdów.W ciągu długich lat powojennych pełnił także wiele funkcji w różnych instytucjach i organizacjach.Na początku 1946 roku został powołany na stanowisko Doradcy Technicznego przy Departamencie Mechanicznym Ministerstwa Komunikacji;z ramienia Ministerstwa pracował także jako konsultant Przemysłu Taboru Kolejowego.W tym też roku został delegowany do USA jako ekspert w sprawach technicznych i projektant parowozu,który miał być zakupiony dla PKP w ilości stu egzemplarzy.Od 1948 r.był członkiem korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego,a po utworzeniu Polskiej Akademii Nauk był członkiem jej Komitetu Budowy Maszyn;członkiem Komitetu Podstaw Konstrukcji i Technologii Maszyn PAN i przewodniczącym Zespołu Ekspertyzowego Taboru Kolejowego w tym Komitecie i także członkiem Kolegium Naukowego PAN w 1962 r.oraz członkiem Sekcji Podstaw Budowy Maszyn i Urządzeń II Kongresu Nauki Polskiej(przewodniczącym i gł.referentem w Podsekcji Maszyn Roboczych i Transportowych).Był współtwórcą Instytutu Naukowo-Badawczego Kolejnictwa,przekształconego później w Centralny Ośrodek Badań i Techniki Kolejnictwa(obecnie Centrum Naukowo-Techniczne Kolejnictwa) i członkiem Rady Naukowej tego Instytutu i przewodniczącym Sekcji Taboru Kolejowego Rady i później,do końca życia,konsultantem w tym Instytucie.Był członkiem Branżowej Komisji Doradczej do spraw oceny poziomu technicznego pojazdów szynowych przy CBK PTK(później OBR PS).Był też przewodniczącym Komisji Weryfikacyjno-Egzaminacyjnej przy Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej.Przez długie lata,wraz ze swoimi współpracownikami,wykonywał wiele prac naukowo-badawczych w ramach tzw.Gospodarstw Pomocniczych Politechniki Warszawskiej.W latach późniejszych jego zainteresowania naukowe dotyczyły zagadnień związanych z kierunkami rozwoju pojazdów szynowych,doborem ich parametrów i charakterystyk oraz zagadnień pracy pojazdu szynowego na torze zakrzywionym.Był wielkim zwolennikiem elektryfikacji kolei prądem przemiennym,czego w Polsce nie stosowało się,a co jest obecnie standardem w Zachodniej Europie.Z poślubioną w 1928 roku Jadwigą Raczkowską miał dwie córki,Ewę(1943 r.) i Krystynę(1947 r.)Zmarł 26 sierpnia 1981 w Warszawie i został pochowany na Powązkach.
Odznaczenia i nagrody
- Medal 10-lecia Polski Ludowej,1955 r.
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski,1956 r.
- Nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego(indywidualna,stopnia drugiego),za osiągnięcia w pracy dydaktyczno-wychowawczej,1965 r.
- Nagroda Ministra Szkolnictwa Wyższego(indywidualna,stopnia pierwszego)za osiągnięcia w dziedzinie dydaktyczno-wychowawczej,1975 r.
- Nagroda Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego(zespołowa razem z dr J.Osieckim i mgr J.Piotrowskim)za szczególne osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych,1967 r.
- Nagrody pieniężne Ministra Szkolnictwa Wyższego za działalność dydaktyczną i naukową w latach 1954,1955 i za prace w zespole programowym studiów magisterskich,1956 r.
- Nagrody Rektora Politechniki Warszawskiej za osiągnięcia w pracy pozaplanowej w 1966 r.za osiągnięcia w pracy dydaktycznej i organizacyjnej w 1966 r.za osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej w latach,1967,1968,1969 i 1970;oraz za osiągnięcia w pracy dydaktycznej i wychowawczej w 1970 r.
- Złota odznaka Ministra Komunikacji„Przodujący Kolejarz”w 1974 r.
Publikacje
- 1936 r.Nowe kierunki w budowie silników i kotłów parowozów w Polsce
- 1954,1956 Parowozy,tom I i II(PWN)
- 1978 r.Teoria Napędu i hamowania pociągu(PWN)
- Liczne referaty i artykuły przedstawiające wyniki prowadzonych prac naukowych publikowane w„Przeglądzie Kolejowym”,„Przeglądzie Mechanicznym”,„Archiwum Budowy Maszyn,PAN”,„Zeszytach Naukowych PW”,„Przeglądzie Technicznym”,a także jako opracowania dla Ministerstwa Komunikacji oraz jako materiały dla różnych instytucji
- 2004 r.W Biurze Konstrukcyjnym Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce Wspomnienia 1928–1937
- 2015 r.W Biurze Konstrukcyjnym Pierwszej Fabryki Lokomotyw w Polsce Wspomnienia 1928-1944
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz