W skład Trylogii wchodzą:
- "Ogniem i mieczem"(1884 r.)
- "Potop"(1886 r.)
- "Pan Wołodyjowski"(1888 r.)
Powodem napisania Trylogii było przekonanie pisarza o znaczeniu tradycji dla ugruntowania świadomości narodowej.Cykl ten powstał,kiedy Polska znajdowała się pod zaborami,a zaborcy coraz bardziej nasilali procesy wynaradawiania.Autor pragnął przywrócić godność narodowi i pisać,jak sam się wyraził„dla pokrzepienia serc”,o czasach,kiedy patriotyzm Polaków uratował zagrożoną ojczyznę.
Fabuła
W swojej trylogii autor przedstawia dzieje Polski od 1647 do 1673 roku.Akcja pierwszej części toczy się w czasach powstania Chmielnickiego,druga to dzieje wojny ze Szwecją,a trzecia część opisuje początek wojny z Turcją i pierwsze zwycięstwo Jana Sobieskiego pod Chocimiem.Głównymi bohaterami są postacie fikcyjne,mające jednak odległe pierwowzory historyczne o autentycznych nazwiskach:Jan Skrzetuski,Michał Wołodyjowski,Andrzej Kmicic,Onufry Zagłoba.Fabuła każdej części oparta została na podobnym schemacie motywie miłości z przeszkodami.Kobieta,kochana przez szlachetnego i prawego polskiego oficera,dostaje się w ręce jego rywala,będącego jednocześnie zdrajcą ojczyzny.Za każdym jednak razem po wielu burzliwych perypetiach zakochani znów są razem i wszystko kończy się szczęśliwie.Trójkąty te wyglądają następująco w"Ogniem i mieczem":Skrzetuski,Helena i Jurko Bohun;w"Potopie":Kmicic,Oleńka i Bogusław Radziwiłł; w"Panu Wołodyjowskim":Wołodyjowski,Basia i Azja Tuhajbejowicz.Mimo tego powtarzalnego schematu autor potrafił na tyle go urozmaicić,aby za każdym razem sprawiał wrażenie pomysłu nowego i atrakcyjnego.Dzięki swojej plastycznej wyobraźni,szczególnie wyczulonej na urodę świata i ludzi,Sienkiewicz potrafił powołać do życia postaci,w których realność wręcz uwierzono.Losy bohaterów wplecione zostały w dramatyczny los Rzeczypospolitej XVII wieku,co pozwoliło autorowi obok problematyki obyczajowej zająć się tematem patriotyzmu i wojen wówczas toczonych.Sienkiewicz świadomie wybierał wydarzenia historyczne mające najbardziej dramatyczny charakter,by uzyskać zamierzony efekt.Oto w sytuacji niemal beznadziejnej,kiedy los ojczyzny wydaje się już przesądzony,patriotycznie nastawione szczupłe wojska polskie pokonują potężną armię wrogów.Główny bohater,który znajduje się w obozie obrońców ojczyzny,okrywa się chwałą i zdobywa rękę ukochanej,a zdrajca zostaje poniżony i pokonany.W ten sposób Sienkiewicz,idealizując prawdę historyczną,szerzy kult bohaterskiego poświęcenia dla ojczyzny.
Kontrowersje
Trylogia to punkt zwrotny w twórczości Henryka Sienkiewicza,który przysporzył mu entuzjastów i przeciwników.Przeciwników dlatego,że zwrot ku przeszłości pozytywiści odczytali jako zdradę ich ideałów.Zainteresowanie historią nie mieściło się bowiem w kanonach pozytywistycznego realizmu ani w programie wychowawczym literatury,który formułowany był w ścisłym związku z obserwacją i analizą współczesności.Na dodatek publikacja Trylogii w konserwatywnym„Słowie”wielu uznało za zerwanie z obozem postępowym.Nic też dziwnego,że Trylogia,a zwłaszcza jej pierwsza część"Ogniem i mieczem",wywołała wiele krytycznych wystąpień.Bolesław Prus zarzucał jej odbiegające od realiów i nacjonalistyczne ujęcie spraw ukraińskich,nieuwzględnienie tła historycznego oraz mało wiarygodne psychologicznie sylwetki bohaterów.W późniejszym okresie z krytyką występowali m.in.Stanisław Brzozowski za ucieczkę od problemów współczesności oraz Olgierd Górka za błędy historyczne.Mimo tych krytycznych ocen Trylogia stała się najbardziej popularnym polskim cyklem powieściowym w historii.Kolejne nakłady rozchodziły się błyskawicznie,a czytelnicy różnych warstw i klas społecznych pasjonowali się przygodami jej bohaterów.Trylogia doczekała się przekładów na blisko 20 języków i utrwaliła pozycję Sienkiewicza w polskim środowisku literackim.W 1953 roku Witold Gombrowicz pisał ironicznie:„Mówimy:«to dosyć kiepskie» i czytamy dalej.Powiadamy:«ależ to taniocha» i nie możemy się oderwać”.
Ekranizacje
1913 r."Obrona Częstochowy"polski film niemy(według fragmentu"Potopu")
1915 r."Potop"rosyjski film
1962 r."Ogniem i mieczem"włoski film
1968 r."Pan Wołodyjowski"polski film
1969 r."Przygody pana Michała"polski serial telewizyjny(według"Pana Wołodyjowskiego")
1974 r."Potop"polsko-radziecki film
1999 r."Ogniem i mieczem"polski film
2001 r."Ogniem i mieczem"polski serial TV(telewizyjna wersja filmu z 1999 roku)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz