poniedziałek, 14 grudnia 2015

Michał Rola-Żymierski

Także Michał Żymierski,Michał Żymirski,ps.„Rola”,„Morski”,właśc.Michał Łyżwiński(ur.4 września 1890 w Krakowie,zm.15 października 1989 w Warszawie)oficer rezerwy Armii Austro-Węgier,generał brygady Wojska Polskiego w 1927 r.zdegradowany,dowódca Armii Ludowej(1944 r.)Naczelny Dowódca Wojska Polskiego i minister obrony narodowej(1945–1949) i przewodniczący Państwowej Komisji Bezpieczeństwa,marszałek Polski,członek Prezydium Krajowej Rady Narodowej(1944–1947),poseł na Sejm Ustawodawczy(1947–1952),członek Rady Państwa(1949–1952),wiceprezes Narodowego Banku Polskiego,honorowy prezes Zarządu Głównego i Rady Naczelnej ZBoWiD,członek Komisji Wojskowej Biura Politycznego KC PZPR,nadzorującej Wojsko Polskie od maja 1949 roku.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Był synem Wojciecha Łyżwińskiego i Marii z Buczków.Urodzony w krakowskiej rodzinie inteligenckiej.W 1908 r.zdał maturę,rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim.W 1923 r.ukończył studia wojskowe w Wyższej Szkole Wojennej we Francji.Od 1909 r.działał w ruchu niepodległościowym.Należał do organizacji Zarzewie,a później wstąpił do Polskich Drużyn Strzeleckich.W latach 1911–1912 służył w C.K.Armii,gdzie ukończył szkołę oficerów rezerwy.Michał Łyżwiński zaczął posługiwać się nazwiskiem Żymirski w 1913 roku,gdy jego brat zamordował kierownika księgarni Gebethner i Wolff.Po protestach rodziny Żymirskich zmodyfikował nazwisko na„Żymierski”.Jako Artur Żymierski był delegatem Komendy Okręgu I„Armii Polskiej”we Lwowie.
Legiony Polskie i I wojna światowa
Podczas I wojny światowej w Legionach,początkowo jako dowódca kompanii i batalionu I Brygady.Walczył m.in.pod Laskami i w okolicach twierdzy Dęblin,gdzie 23 października 1914 został ciężko ranny.Latem 1915 r.w stopniu majora był komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej,od 1916 r.dowódcą pułków w I i II Brygadzie.Od lipca 1917 r.po kryzysie przysięgowym w stopniu podpułkownika został dowódcą 2 pułku piechoty w Polskim Korpusie Posiłkowym.W lutym 1918 r.po traktacie brzeskim był inicjatorem buntu II Brygady Legionów i przebicia się jej przez front pod Rarańczą na Ukrainie.Następnie przekazał dowództwo tej formacji gen.Józefowi Hallerowi.Po przejściu frontu został szefem sztabu II Korpusu Polskiego w Rosji(w którego skład weszła II Brygada Legionów)w stopniu pułkownika.Po rozbrojeniu Korpusu przez Niemców po bitwie pod Kaniowem w maju 1918 r.służył na stanowiskach dowódczych w POW w Rosji.Był dowódcą 2 pułku piechoty w 4 Dywizji Strzelców Polskich.
Służba w II Rzeczypospolitej
Od stycznia 1919 r.służył w Wojsku Polskim.W sierpniu 1919 r.w związku z wybuchem I powstania śląskiego,został kierownikiem ekspozytury Naczelnego Dowództwa ds.powstania śląskiego z zadaniem kierowania akcją powstańczą na terenie Górnego Śląska.W latach 1919–1920 uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej,gdzie objął odcinek frontu nad Berezyną pod Borysowem.Był dowódcą II Brygady,a następnie 2 Dywizji Piechoty Legionów.W latach 1922–1923 studiował w Wyższej Szkole Wojennej(franc.École Superieur de Guerre)w Paryżu,następnie odbył staż we francuskim Sztabie Generalnym.1 grudnia 1924,w wieku 35 lat,został mianowany generałem brygady ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 2 lokatą w korpusie generałów.Wyznaczony na stanowisko zastępcy szefa Administracji Armii do spraw uzbrojenia,odpowiedzialnym za finanse zakupy sprzętu wojskowego w Ministerstwie Spraw Wojskowych.Podwładnym jego był wówczas(jak i poprzednio w Legionach)późniejszy premier Felicjan Sławoj Składkowski,który w swych pisanych na emigracji wspomnieniach nie mówiąc ani jednego złego słowa o Żymierskim zwięźle skomentował jego talenty ekonomiczne.W czasie przewrotu majowego w 1926 r.stanął po stronie wojsk rządowych,po klęsce sił rządowych został aresztowany wraz z generałami Tadeuszem Rozwadowskim,Juliuszem Malczewskim i Włodzimierzem Zagórskim.Wkrótce jednak generałów przewieziono do wojskowego więzienia śledczego na Antokolu w Wilnie,podczas gdy Żymierskiego uwięziono w Warszawie.
Zwrot w życiorysie
6 września 1927 został skazany na 5 lat więzienia z degradacją,za nadużycia finansowe przy dostawach dla armii dokonywanych przez przedsiębiorstwo Protekta(maski przeciwgazowe).Według sądu Żymierski„użył świadomie swego stanowiska służbowego na szkodę interesu majątkowego Skarbu Państwa”w wysokości 150 tys.dolarów.Ze względu na celowe wstrzymanie dostawy gaśnic w ustawionym przetargu i pozbawienie w ten sposób budynków wojskowych ochrony przeciwpożarowej sąd skazał go na karę pięciu lat ciężkiego więzienia.Żymierski został pozbawiony odznaczeń,zdegradowany i wydalony z zawodowej służby wojskowej,przebywał w więzieniu na warszawskim Mokotowie i w Cieszynie do 1931 r.Wówczas nawiązał pierwsze kontakty z komunistami,porzucając wyznawane wcześniej poglądy polityczne.W późniejszym okresie przebywał we Francji(do 1938 r.)gdzie wstąpił do Komunistycznej Partii Polski.W 1932 r.zwerbował go do współpracy sowiecki wywiad NKWD(lub wywiad Armii Czerwonej),który następnie w 1937 roku(w chaosie spowodowanym terrorem wielkiej czystki)zerwał z nim kontakty,podejrzewając Żymierskiego o dezinformację.Żymierski dostarczał NKWD informacje na temat organizacji i wyszkolenia Wojska Polskiego,transakcji Ministerstwa Spraw Wojskowych we Francji,a także werbował agentów dla wywiadu ZSRR z korpusu oficerskiego WP.W październiku 1938 r.wrócił do Polski.W 1939 r.bezskutecznie ubiegał się o powrót do wojska. W czasie okupacji niemieckiej utrzymywał kontakty z komunistyczną grupą„Młot i Sierp”.Jesienią 1939 r.wyrobił sobie fałszywe dokumenty na nazwisko Zwoliński posługiwał się nim w czasie okupacji.Według oficjalnej biografii Żymierskiego,wydanej anonimowo w PRL w 1986 r.(ze wstępem gen.Wojciecha Jaruzelskiego),w lutym 1940 r.konspiracyjny sąd obywatelski złożony ze zdecydowanych anty piłsudczyków uznał aresztowanie i wyrok z 1927 r.za polityczny i zrehabilitował Żymierskiego.Sąd obywatelski prawdopodobnie nie miał świadomości,iż Żymierski był wówczas agentem sowieckiego wywiadu NKWD,a decyzja sądu nie miała znaczenia i mocy prawnej w świetle obowiązującego prawa karnego II Rzeczypospolitej,gdyż jedynymi organami sądowniczymi mogącymi w warunkach okupacyjnych uniewinnić Żymierskiego był działający od maja 1940 r.system sądownictwa konspiracyjnego Polskiego Państwa Podziemnego(powołany z ramienia jedynego legalnego wówczas Rządu RP na uchodźstwie kontynuatora przedwojennych struktur państwa polskiego)np.działające w okupowanym kraju od listopada 1941 r.Wojskowe Sądy Specjalne lub utworzone w lipcu 1942 r.Cywilne Sądy Specjalne przy Delegaturze Rządu na Kraj.Po zakończonej II wojnie światowej usiłowano przedstawiać Żymierskiego jako ofiarę represji politycznych,nie odnosząc się do kryminalnych zarzutów przeciwko niemu.Niektórzy komunistyczni publicyści i badacze przemilczali ten epizod z życia Żymierskiego lub pisali,iż w 1927 r.„wyjechał z kraju”.Również zdaniem polskiego historyka Andrzeja Garlickiego zaplecze polityczne skompromitowanego aferą korupcyjną Żymierskiego celowo usiłowało przedstawiać go wyłącznie jako ofiarę zemsty sanacji za udział Żymierskiego w walkach przeciwko Piłsudskiemu w okresie zamachu majowego z 1926 r.W 1940 r.ponownie zaoferował swoje usługi wywiadowi sowieckiemu,lecz ten skontaktował się z nim dopiero w 1942 r.poprzez członka siatki NKWD Józefa Małeckiego ps.„Sęk”(oficjalnie członka sztabu Gwardii Ludowej).Żymierski miał za zadanie dostarczanie informacji o polskim podziemiu niepodległościowym,próbując zostać członkiem organizacji konspiracyjnych(ZWZ,Bataliony Chłopskie,NSZ),nigdzie jednak nie udało mu się dostać z uwagi na wyrok z przeszłości.Żymierski nawiązał m.in.kontakt ze Związkiem Jaszczurczym,jednak po pewnym czasie zerwał z nim kontakty.W 1940 r.podjął kolejną próbę przeniknięcia do struktur podziemia,kontaktując się z Komendą Główną ZWZ,jednak gen.Stefan Rowecki„Grot”oferty tej nie przyjął.W 1941 r.ponownie skontaktował się z jednym z przedstawicieli ZWZ(za pośrednictwem jednego z działaczy Stronnictwa Ludowego),Stefanem Korbońskim(działającym w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym przy ZWZ),który nie zgodził się na negocjacje z Żymierskim.Według relacji Józefa Światły,Żymierski z polecenia sowieckich przełożonych miał nawiązać w Warszawie współpracę z niemiecką tajną policją państwową Gestapo,dopiero wtedy przeszedł do działań w PPR(jako członek niejawny).Od wiosny 1943 r.związany z PPR(był członkiem niejawnym),Gwardią Ludową,a później Armią Ludową.Od maja 1943 r.doradca ds.wojskowych w Sztabie Głównym GL jako generał„Józef”.1 stycznia 1944 mianowany naczelnym dowódcą Armii Ludowej pod pseudonimem„Rola”.Od 21 lipca 1944 generał broni(z pominięciem stopnia generała dywizji) i Naczelny Dowódca Wojska Polskiego.
Polska Ludowa
Był członkiem Prezydium KRN,w 1944 r.kierownik Resortu Obrony Narodowej PKWN,w latach 1944–1949 minister obrony narodowej podwładni Żymierskiego twierdzili,iż pełniąc tę funkcję,sprzeciwiał się sowietyzacji polskiego wojska.3 maja 1945 nadano mu stopień marszałka Polski przeciwko czemu zaprotestowała Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj,wydając drukiem ulotkę w której potępiła Żymierskiego jako zdrajcę w służbie sowieckiej,zarzucając mu brak kompetencji dowódczych oraz obwiniając za 60-procentowe straty 1 Armii Wojska Polskiego w czasie walk z Niemcami na Pomorzu.15 czerwca 1945 r.gdy nasiliły się kontrowersje odnośnie ustalenia granicy z Czechosłowacją,Rola-Żymierski,zastępujący nieobecnego w kraju premiera,postawił stronie czechosłowackiej ultimatum.Po jego odrzuceniu oddziały polskie wkroczyły na Śląsk Cieszyński(rozkaz operacyjny nr 00336) i zapowiedziano dalsze posuwanie się oddziałów za Olzę.Rozkaz został wstrzymany decyzją władz politycznych.Uczestnik konferencji poczdamskiej w składzie delegacji polskiej.Jako naczelny dowódca WP i minister obrony narodowej(1944–1949),przewodniczący Państwowej Komisji Bezpieczeństwa(od 1946 r.)w okresie stalinizmu był współodpowiedzialny za użycie wojska do pacyfikacji społeczeństwa,prześladowania żołnierzy podziemia niepodległościowego(głównie z Armii Krajowej),żołnierzy LWP wcześniej służących w AK lub Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie oraz cywilów skazywanych z powodów klasowych,etnicznych lub politycznych na kary wieloletniego więzienia,wywózkę do obozów karnych w ZSRR i Polsce(m.in.w Skrobowie)lub śmierć(np.przez sądy wojskowe WSR na podstawie dekretów PKWN).Michał Rola-Żymierski osobiście zatwierdzał liczne wyroki śmierci na przedwojennych oficerów Wojska Polskiego,którzy zostali osądzeni przez sądy komunistyczne(jego podpis widnieje na ok.100 wydanych wyrokach śmierci),aprobował także represyjne działania Głównego Zarządu Informacji.W 1949 r.usunięty z funkcji ministra obrony narodowej.Był zwolennikiem i realizatorem tezy,że przedwojenni oficerowie WP powinni mieć dostęp do najwyższych stanowisk w powojennej armii,zaś oficerowie Armii Czerwonej powinni stopniowo ją opuszczać i wracać do ZSRR –przewidywał pełne ich wycofanie do 1952 r.W latach 1953–1955 ponownie znalazł się w więzieniu z powodów politycznych,w ramach czystek stalinowskich został oskarżony o współpracę z obcym wywiadem.19 sierpnia 1955 został zwolniony i zrehabilitowany.Śledztwo zostało umorzone w kwietniu 1956 r.Po zwolnieniu nie odegrał już istotnej roli w wydarzeniach w kraju,zajmując od grudnia 1956 do 1967 r.stanowisko wiceprezesa Narodowego Banku Polskiego i jednocześnie od 1956 do 1966 r.stanowisko prezesa Rady Banku Handlowego.W 1981 r.poparł publicznie wprowadzenie stanu wojennego w Polsce.Pozostawał członkiem PZPR aż do śmierci,jednak fakt jego członkostwa w tej partii ujawniono publicznie dopiero w 1981 r.kiedy na IX Nadzwyczajnym Zjeździe PZPR wszedł w skład Komitetu Centralnego(był członkiem KC w latach 1981–1986).W 1974 r.został honorowym prezesem Zarządu Głównego ZBoWiD,a w 1985 r.honorowym prezesem Rady Naczelnej ZBoWiD.W latach 70 i 80 często uczestniczył w uroczystościach państwowych i rocznicowych jako senior środowiska kombatanckiego,wizytował także jednostki wojskowe.11 listopada 1988 r.wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 70 rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę,którego przewodnictwo objął I sekretarz KC PZPR gen.armii Wojciech Jaruzelski.W 1983 r.ukazała się jego obszerna biografia firmowana przez Wojskowy Instytut Historyczny pt."Marszałek Polski Michał Żymierski".Zmarł 15 października 1989 w wieku 99 lat.Pochowany 20 października 1989 w Alei Zasłużonych Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.W pogrzebie udział wziął prezydent PRL gen.armii Wojciech Jaruzelski,marszałek Sejmu prof.Mikołaj Kozakiewicz,prezes Rady Naczelnej ZBoWiD prof.Henryk Jabłoński,minister obrony narodowej gen.armii Florian Siwicki,wicepremier,minister spraw wewnętrznych gen.broni Czesław Kiszczak,generałowie Jerzy Skalski,Józef Użycki,Antoni Jasiński,Tadeusz Tuczapski,Roman Paszkowski,Longin Łozowicki,Zygmunt Huszcza,Wacław Czyżewski,Mieczysław Grudzień,Władysław Polański,Tadeusz Wilecki,Jerzy Gotowała,Norbert Michta,Zygmunt Walter-Janke,Kazimierz Bogdanowicz i inni.W imieniu żołnierzy WP przemówienie wygłosił minister obrony narodowej gen.armii Florian Siwicki.Jego grób na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie nieznani sprawcy dwukrotnie oblewali czerwoną farbą.
Kalendarium:
  • 1949–1952 członek Rady Państwa
  • 1953–1955 więziony z powodów politycznych
  • 1956–1967 po rehabilitacji wiceprezes Narodowego Banku Polskiego
  • 1943–1952 poseł do KRN i poseł na Sejm Ustawodawczy
  • 1981 r.po wprowadzeniu stanu wojennego publicznie poparł gen.Wojciecha Jaruzelskiego
  • 1981–1986 w ostatnich latach życia był m.in.członkiem Komitetu Centralnego PZPR oraz członkiem Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu(1981–1983)
  • 1983 r.wybrany w skład Prezydium Krajowej Rady Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej
  • 1989 r.zmarł jako ostatni dotychczas Polak posiadający stopień marszałka
  • 1991 r.utracił tytuł Honorowego Obywatela Miasta Bielsko-Biała,otrzymany w 1948 r.
  • 2006 5 czerwca Rada Miasta Włocławek pozbawiła Michała Rolę-Żymierskiego tytułu Honorowego Obywatela Miasta,stwierdzając iż ten dopuścił się czynu,wskutek którego stał się nadania niegodny
Rada Miasta w wydanej uchwale wymieniła m.in.:

  • odpowiedzialność Żymierskiego za śmierć 100 żołnierzy Armii Krajowej,na których wyroki śmierci podpisywał osobiście
  • zdobywanie stanowisk dzięki wyjątkowej lojalności wobec Stalina i polityki Związku Sowieckiego względem Polaków i Polski
  • udział w malwersacjach finansowych i skazanie za te czyny prawomocnym wyrokiem na karę więzienia i grzywny
  • fakt iż Michał Rola-Żymierski działał przeciwko państwu Polskiemu jako agent sowieckiego wywiadu
  • fakt,iż Żymierski był autorem pomysłu przeniesienia aresztowanych żołnierzy podziemia niepodległościowego do specjalnie utworzonych„obozów izolacyjnych”,czego skutkiem było utworzenie takich obozów m.in.w Skrobowie koło Lubartowa.W tym obozie do końca 1944 r.uwięziono ponad 500 oficerów,podoficerów i żołnierzy Wojska Polskiego należących wcześniej do Armii Krajowej,oraz inne niegodne czyny
  • 2011 29 czerwca Rada Miasta Płock przegłosowała pozbawienie Michała Roli-Żymierskiego tytułu Honorowego Obywatela Miasta Płocka

Awanse

  • podchorąży 1912 r.
  • porucznik 29 września 1914
  • major 6 listopada 1914 z pominięciem stopnia kapitan
  • podpułkownik 1 listopada 1916
  • pułkownik 22 maja 1920 zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920,w piechocie,w„grupie byłych Legionów Polskich”,3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919
  • generał brygady 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 i 2 lokatą w korpusie generałów
  • generał broni 22 lipca 1944
  • marszałek Polski 3 maja 1945

Oznaczenia i wyróżnienia

  • Krzyż Wielki Orderu Wojennego Virtuti Militari
  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari(1921 r.)
  • Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski(1946 r.)
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
  • Order Budowniczych Polski Ludowej(1970 r.)
  • Order Krzyża Grunwaldu I klasy
  • Order Sztandaru Pracy I klasy(1964 r.)
  • Krzyż Walecznych czterokrotnie(1921 r.po raz 1 i 2 w 1922 r.)
  • Krzyż Partyzancki(1946 r.)
  • Medal 30-lecia Polski Ludowej
  • Medal 40-lecia Polski Ludowej
  • Medal za Warszawę 1939-1945(1946 r.)
  • Medal za Odrę,Nysę,Bałtyk
  • Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 r.
  • Medal„Za udział w walkach w obronie władzy ludowej”
  • Medal Rodła
  • Złoty Medal za Zasługi dla Obronności Kraju
  • Medal im.Ludwika Waryńskiego
  • Odznaka za Rany i Kontuzje(trzykrotnie)
  • Wielka Komandoria Amerykańskiej Legii Zasługi(wręczał generał Dwight Eisenhower,Frankfurt 1945 r.)
  • Oficer Legii Honorowej(Francja)
  • Kawaler Legii Honorowej(Francja,zezwolenie Naczelnika Państwa w 1922 r.)
  • Order Zwycięstwa(ZSRR,1945 r.)
  • Order Lenina(ZSRR)
  • Order Przyjaźni Narodów(ZSRR,1973 r.)
  • Medal 20-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945(ZSRR)
  • Odznaka„25 lat Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”(ZSRR)
  • Medal 30-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945(ZSRR)
  • Medal 40-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945(ZSRR)
  • Order Białego Lwa I stopnia(CSSR)
  • Order Narodowego Bohatera Jugosławii
  • Medal i dyplom honorowy Międzynarodowej Federacji Bojowników Ruchu Oporu(FIR)
  • Order Żelaznej Korony(Austro-Węgry,1914 r.)
  • Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Korony Włoch
  • Komandor Orderu Korony(Belgia)
  • Medal międzysojuszniczy„Médaille Interalliée”(zezwolenie Naczelnika Państwa w 1921 r.)
  • Honorowy Obywatel Lublina,Bydgoszczy,Chełmna i 17 innych miast
  • I inne

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz