Ferdynand Goetel

Ur.15 maja 1890 w Suchej Beskidzkiej,zm.24 listopada 1960 w Londynie polski prozaik,dramatopisarz,publicysta,scenarzysta i działacz polityczny,członek Polskiej Akademii Literatury od 1935 r.działacz polskiego PEN Clubu i Związku Zawodowego Literatów Polskich,laureat Złotego Wawrzynu PAL.Jego córką jest aktorka Elżbieta Goetel,synem fotograf Roman Goetel,natomiast bratem był geolog Walery Goetel.
Życiorys
W latach 1908-1912 studiował architekturę na politechnice w Wiedniu,gdzie poznał m.in.Rafała Malczewskiego.Należał w tym czasie do polskiego klubu narciarskiego i wziął udział w kilku wyprawach narciarskich w Radstädter Tauern.Był członkiem Związku Strzeleckiego.W okresie 1907-1914 czynnie uprawiał taternictwo.Był od 1907 r.członkiem Klubu Kilimandżaro,a od 1908 r.Sekcji Turystycznej PTT.Wspinał się m.in.w towarzystwie brata Walerego,Mieczysława Świerza,Władysława Kulczyńskiego.Uczestniczył w pierwszych wejściach m.in.na Zasłonistą Turnię(w 1908 r.) i na Wielką Kapałkową Turnię z Doliny Śnieżnej(w 1909 r.)Tematyka tatrzańska pojawia się obficie w jego twórczości publicystycznej,poezji i opowiadaniach.Od 1912 r.zamieszkał w Warszawie.W wyniku wybuchu I wojny światowej jako poddany austriacki został przez Rosjan deportowany do Turkiestanu.W czasie rewolucji bolszewickiej wszedł do Rady Delegatów Robotniczych i Żołnierskich w Taszkencie,wcielony do Armii Czerwonej.Wraz z żoną i małą córeczką uciekł od bolszewików w 1920 r. i powrócił do Polski przez Iran,Indie i Anglię w 1921 r.W latach 1921-1925 był sekretarzem Akademii Górniczej w Krakowie.Zajmował się też dziennikarstwem.W latach 1922-1925 zajmował stanowisko redaktora naczelnego„Przeglądu Sportowego”,a następnie„Kuriera Porannego”.W 1925 r.zamieszkał w Warszawie i pracował jako redaktor miesięcznika„Naokoło Świata”.W latach 1926-1933 był prezesem polskiego PEN Clubu,a w latach 1933-1939 prezesem Związku Zawodowego Literatów Polskich.Był pomysłodawcą nazwy Obozu Zjednoczenia Narodowego.II wojnę światową spędził w Warszawie.W trakcie obrony miasta we wrześniu 1939 r.był kierownikiem sekcji propagandy Obywatelskiego Komitetu Pomocy Ludności Warszawy.Współpracował wówczas z kierującym obroną Warszawy jej prezydentem Stefanem Starzyńskim,pisząc m.in.jego przemówienia radiowe.W latach 1943-1944 wspólnie z Wilamem Horzycą był redaktorem podziemnego pisma„Nurt”.W 1943 r.za wiedzą Delegatury Rządu na Kraj wziął udział z ramienia Czerwonego Krzyża w misji niemieckiej,która badała groby polskich oficerów w Katyniu.Po wojnie był dla Sowietów jednym z najbardziej niewygodnych świadków zbrodni katyńskiej.Został przez władze komunistyczne oskarżony o kolaborację z Niemcami i ścigany listami gończymi.Przez rok ukrywał się w jednym z krakowskich klasztorów.Zdradzony przez Adama Ważyka musiał uciekać z Polski.Z fałszywym paszportem holenderskim na nazwisko Jana Mentena przez Czechy i Bawarię dotarł do Wojska Polskiego we Włoszech.Oczyszczony przez specjalną komisję z zarzutów kolaboracji został oficerem prasowym Drugiego Korpusu.W 1946 r.wyjechał do Londynu.Był członkiem Ligi Niepodległości Polski.Publikował w polskiej prasie emigracyjnej,m.in.w londyńskich„Wiadomościach” i paryskiej„Kulturze”.Walczył piórem o godne miejsce Polski w Europie i ostro polemizował z zachodnimi politykami,którzy pozostawiali ją w sferze wpływów wschodnich. Pod koniec życia chorował na jaskrę,lecz mimo to regularnie dyktował artykuły do prasy.W PRL komunistyczne władze obłożyły jego twórczość całkowitą cenzurą:przez 45 lat nie drukowano jego książek,a całą jego twórczość wycofano z bibliotek.Dopiero w czerwcu 1989 r.zarząd polskiego Pen Clubu pod przewodnictwem Juliusza Żuławskiego stwierdził całkowitą bezpodstawność zarzutów skierowanych przeciwko Goetlowi i zażądał przywrócenia pisarza i jego twórczości społeczeństwu.13 grudnia 2003 prochy Ferdynanda Goetla sprowadzone do Polski zostały pochowane na zakopiańskim cmentarzu na Pęksowym Brzyzku.
Dzieła

• Kar Chat(1922 r.)
• Przez płonący Wschód(Warszawa 1922 r.)
• Pątnik Karapeta...(1923 r.)
• Ludzkość(Warszawa 1925 r.)
• Z dnia na dzień(Warszawa 1926 r.)
• Egipt(Lwów 1927 r.)
• Humoreski(1927 r.)
• Wyspa na chmurnej północy(Warszawa 1928 r.)
• Samuel Zborowski(1929 r.)
• Serce lodów(1930 r.)
• Dziesięciu z Pawiaka(scenariusz filmowy,1931 r.)
• Podróż do Indii(Warszawa 1933 r.)
• Dzień wielkiej przygody(scenariusz filmowy,1935 r.)
• Pod znakiem faszyzmu(1938 r.)
• Cyklon(Warszawa 1939 r.)
• Czasy wojny(wspomnienia,Londyn 1955 r.)
• Nie warto być małym(1959 r.)
• Anakonda(pośmiertnie,1964 r.)
• Patrząc wstecz(pamiętnik,pośmiertnie,Londyn 1966 r.)