Życiorys
Był synem Teofila i Kazimiery z Kuszpecińskich,we Francji przebywał do 1894 r.Nauki gimnazjalne pobierał w krakowskim Gimnazjum św.Anny,w latach 1907-1911 studiował arabistykę na uniwersytecie w Wiedniu;uzupełniał studia na uniwersytetach w Strasburgu i Kolonii(1911-1912).Na uniwersytecie w Wiedniu obronił doktorat(1911 r.praca Kultura islamu) i został asystentem w Instytucie Orientalistyki w Wiedniu;w 1914 r.na podstawie pracy Der Divan des Kais ibn al Hatun habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim i został docentem w Seminarium Filologii Orientalnej.Od 1919 r.był profesorem nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Filologii Orientalnej,od 1922 r.profesorem zwyczajnym.Po wybuchu II wojny światowej został aresztowany wraz z innymi pracownikami UJ w ramach tzw.Sonderaktion Krakau i był więziony w Krakowie,potem we Wrocławiu i w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen;w obozie uczył współwięźniów języka tureckiego i organizował dyskusje naukowe.Zwolniony w lutym 1940 r.w późniejszym okresie okupacji pracował jako urzędnik w Bibliotece Jagiellońskiej,gdzie opiekował się zbiorami orientalnymi.Po wojnie powrócił do wykładów uniwersyteckich,prowadził zajęcia m.in.z historii literatury,języka arabskiego i języka perskiego,ale głównym przedmiotem jego zainteresowań nadal pozostawała filologia turecka.
Kwestia wyjazdu w czasie wojny do Turcji
Związki z Turcją znalazły swój wyraz zarówno w badaniach naukowych(jako pierwszy w świecie stworzył dialektologię anatolijsko-turecką),jak i w życiu Kowalskiego w czasie II wojny światowej,po powrocie Kowalskiego z obozu strona turecka zorganizowała mu możliwość bezpiecznego przeniesienia się z rodziną do Stambułu(dyplomacja turecka zaangażowała się też już wcześniej w pertraktacje z władzami niemieckimi w sprawie zwolnienia go z obozu),ogłoszono już nawet oficjalnie studentom Uniwersytetu Stambulskiego,jakie zajęcia w nowym semestrze będzie prowadził T.Kowalski;do wyjazdu ostatecznie nie doszło(mimo wydania zgody przez władze niemieckie i nawet przygotowania już godzin połączeń kolejowych z Krakowa do Stambułu,z przesiadką w Wiedniu),ponieważ Kowalski obawiał się,że po wojnie mógłby być uznany za zdrajcę.Powszechnie znana acz nie poparta jak na razie materiałami archiwalnymi jest informacja,że Kowalski nie chciał zostawić doskonałej biblioteki turkologicznej w Krakowie,obawiając się,że jej po wojnie już nie odzyska.Rzeczywiście,materiały w Archiwum PAN i PAU,Oddz.w Krakowie dowodzą,że strona niemiecka nie wyraziła zgody na wywóz czegokolwiek z Polski do Turcji i nawet zabranie z sobą niektórych rzeczy osobistych jak zegarek było poważnym problemem.
PAU i towarzystwa naukowe
Aktywnie uczestniczył w życiu środowiska naukowego.W 1927 r.został powołany na członka-korespondenta,a w 1932 r.na członka czynnego Polskiej Akademii Umiejętności;w latach 1936-1939 był sekretarzem Wydziału I PAU,a od 1939 r.sekretarzem generalnym całej akademii.Przyczynił się do szybkiego wznowienia działalności przez PAU po wojnie.W Komisji Orientalistycznej akademii pełnił funkcję sekretarza(1918-1935),przewodniczącego(od 1935 r.)oraz dyrektora Wydawnictw(od 1935 r.)redagował periodyk„Prace Komisji Orientalistycznej PAU”(od 1919 r.)Działał ponadto w Polskim Towarzystwie Orientalistycznym(członek od 1923 r.prezes od 1947 r.)Polskim Towarzystwie Językoznawczym,Towarzystwie Miłośników Języka Polskiego.Był członkiem kilku naukowych towarzystw zagranicznych Towarzystwa Fińsko-Ugryjskiego w Helsinkach,Towarzystwa Naukowego w Damaszku,Towarzystwa Orientalistycznego w Pradze,Towarzystwa Ludoznawczego w Stambule,Towarzystwa Naukowego im.Körösiego w Budapeszcie.W 1932 r.uczestniczył w Międzynarodowym Kongresie Orientalistów w Lejdzie.
Zakres zainteresowań i publikacje
Był uważany za jednego z najwszechstronniejszych polskich orientalistów ze względu na zakres podejmowanych badań,obejmujących języki,literaturę,folklor i historię turecką,arabską i perską.Prowadził m.in.badania nad twórczością Omara Chajjama.Interesował się związkami literackimi polsko-orientalnymi.Przygotował(wspólnie z Józefem Widajewiczem)krytyczne wydanie Relacji Ibrahima ibn Jakuba z podróży do krajów słowiańskich(1946 r.)Do grona jego uczniów należeli m.in.Józef Bielawski i Ananiasz Zajączkowski.
Ogłosił ok.200 prac,m.in.:
- Ze studiów nad formą poezji ludów tureckich(1921 r.)
- Arabowie i Turcy w świetle źródeł(1923 r.)
- Turcja powojenna(1925 r.)
- W sprawie zapożyczeń tureckich w języku polskim(1928 r.)
- Karaimische Texte im Dialekt von Troki(1929 r.)
- Próba charakterystyki twórczości arabskiej(1933 r.)
- Na szlakach islamu(1935 r.)
- Zagadnienie liczby mnogiej w językach tureckich(1936 r.)
- Próba charakterystyki ludów tureckich(1946 r.)
- Studia nad„Shah-name”(1952-1953,2 tomy)
Dzieci
Syn Kazimierz Kowalski(1925-2007)był paleozoologiem,członkiem Polskiej Akademii Nauk,w latach 1994-2001 był prezesem reaktywowanej Polskiej Akademii Umiejętności.Córka Anna Kowalska-Lewicka(1920-2009)była etnografem.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz