Andrzej Małkowski

Andrzej Juliusz Małkowski(ur.31 października 1888 w Trębkach,zm.15/16 stycznia 1919)jeden z twórców polskiego skautingu,instruktor i teoretyk harcerstwa,działacz polskich organizacji młodzieżowych i niepodległościowych.
Życiorys
Urodził się w rodzinie ziemiańskiej o tradycjach patriotycznych i żołnierskich.Uczył się w Warszawie,Tarnowie,Krakowie i Lwowie,gdzie w 1906 roku w VI Szkole Realnej uzyskał świadectwo dojrzałości.Był współzałożycielem abstynenckiej organizacji uczniów krakowskich„Młodzież”.W 1908 roku rozpoczął studia na Wydziale Budowy Maszyn Politechniki Lwowskiej.W kwietniu 1910 roku przeniósł się na Uniwersytet Jana Kazimierza,którego nie ukończył.Był członkiem Zarządu Głównego„Eleuterii”federacji związków abstynenckich.Należał do„Eleusis”,„Zarzewia”,„Sokoła”.W listopadzie 1909 roku jako elew Armii Polskiej za dwukrotne spóźnienie na zajęcia otrzymał jako karę polecenie przetłumaczenia podręcznika twórcy skautingu Roberta Baden-Powella pt.„Scouting for Boys”(„Skauting dla chłopców”).Po zapoznaniu się z jego treścią Małkowski stał się entuzjastą i propagatorem skautingu na ziemiach polskich.Wówczas zlecono mu organizowanie młodzieży gimnazjalnej w Oddziałach Ćwiczebnych,później przekształconych w Drużyny Skautowe.W czasie pierwszego kursu skautowego w okresie od 20 marca do 21 maja 1911 r.omawiał poszczególne rozdziały przygotowywanego przez siebie podręcznika.W okresie od kwietnia do lipca 1911 roku ukazywała się arkuszami jego praca„Scouting jako system wychowania młodzieży”pierwsza polska książka o skautingu.Małkowski wszedł w skład pierwszej Komendy Skautowej,następnie Naczelnej Komendy Skautowej we Lwowie.W październiku 1911 roku rozpoczął wydawanie„Skauta”,który wkrótce zdobył niezwykłą poczytność.Małkowski traktował skauting jako nowy styl życia i metodę odrodzenia młodzieży.W marcu 1912 roku wyjechał do Londynu w celu zebrania materiału do nowego wydania swej książki.Po powrocie został odsunięty od pracy w„Skaucie” i Naczelnej Komendzie Skautowej.W 1913 roku zorganizował wycieczkę skautową na III Wszech brytyjski Zlot Skautów w Birmingham w Anglii.Za zasługi Małkowski otrzymał od Roberta Baden Powella skautowy medal„Za zasługi”.W czerwcu 1913 roku przeniósł się do Zakopanego,gdzie wziął ślub z Olgą Drahonowską.Rozwijał tam ożywioną działalność,tworząc silny,niezależny ośrodek harcerski.Wraz z wybuchem wojny wstąpił na krótko do Legionów Polskich.Brał udział w pierwszych walkach,lecz zależność tych formacji od zaborcy austriackiego spowodowała jego wystąpienie.W wyniku próby utworzenia niepodległej Rzeczypospolitej Podhalańskiej musiał opuścić Zakopane.Udał się do Anglii,a potem do Stanów Zjednoczonych,gdzie zakładał polskie drużyny skautowe wśród emigrantów.Od września 1915 r.do września 1916 r.pełnił funkcję skaut mistrza związkowego w Związku Sokołów Polskich w Ameryce.Próbował zorganizować z„Sokołów”Legion Polski do walki z Niemcami.Wobec braku poparcia ze strony władz związku przybył do Kanady,gdzie w grudniu 1916 r.wstąpił do wojska.W styczniu 1917 roku wraz z grupą„Sokołów”został przyjęty do Wojskowej Szkoły Piechoty,którą ukończył w kwietniu tego samego roku.Następnie służył w armii kanadyjskiej,walczył na froncie we Francji.W listopadzie 1918 roku został przeniesiony do armii gen.Józefa Hallera.Wysłany w misji wojskowej do polskich oddziałów w Odessie do generała Lucjana Żeligowskiego,zatonął w nocy z 15 na 16 stycznia 1919 r.wraz ze statkiem,którym płynął.Po tragicznej śmierci Andrzeja jego żona Olga Drahonowska-Małkowska nadal propagowała ideę skautingu w Wielkiej Brytanii i w Polsce.W emigracyjnym harcerstwie działał też ich jedyny syn Lutyk Małkowski,a potem wnuczka Krystyna(oboje mieszkający na stałe w Wielkiej Brytanii)
Pamięć o Andrzeju i Oldze Małkowskich
Miejsca i obiekty upamiętniające

• Bielsko-Biała:ulica Andrzeja Małkowskiego(wjeżdża się w nią od ulicy Młodzieżowej)
• Gostynin:ulica Andrzeja Małkowskiego
• Kraków:
• tablica na budynku przy ul.Grabowskiego 4,gdzie w latach 1905-1906 mieszkał Andrzej Małkowski
• tablica w V Liceum im.A.Witkowskiego w Krakowie,ul.Studencka 12,gdzie Andrzej Małkowski uczęszczał w latach 1903-1905
• ulica Andrzeja Małkowskiego
• Popiersie Andrzeja Małkowskiego w parku im.Henryka Jordana w Krakowie według projektu Macieja Zychowicza(odsłonięte 27 sierpnia 2011 przy okazji Zlotu ZHR z okazji 100-lecia powstania harcerstwa w Polsce)w ramach projektu„słynni Polacy XX w.”(V.5)
• Lwów:tablica w katedrze łacińskiej odsłonięta i poświęcona w 1991 r.z okazji 80-lecia powstania pierwszych drużyn skautowych
• Odrzykoń:tablica pamiątkowa na dziedzińcu zamkowym
• Ostrów Wielkopolski:ulica Olgi i Andrzeja Małkowskich
• Ostrzeszów:ulica Olgi i Andrzeja Małkowskich
• Rzeszów:tablica pamiątkowa na ścianie teatru im.Wandy Siemaszkowej
• Sanok:tablica pamiątkowa na elewacji siedziby TG„Sokół” i drzewo pamiątkowe platan w parku miejskim im.Adama Mickiewicza
• Stalowa Wola:rondo im.Olgi i Andrzeja Małkowskich
• Szczecin:ulica Andrzeja Małkowskiego
• Świnoujście:skwer im.dh Olgi i Andrzeja Małkowskich
• Tarnów:pomnik Andrzeja Małkowskiego przy zbiegu ulic Krakowskiej,Bema i Bandrowskiego,w pobliżu domu,w którym mieszkał w 1901-1902,odsłonięty w 2008 r.
• Trębki:
• pomnik Andrzeja Małkowskiego przy skrzyżowaniu dróg Gąbin-Kutno i Gostynin-Żychlin(odsłonięty w 1988 r.)
• tablica pamiątkowa w kościele parafialnym św.Stanisława Kostki(odsłonięta i poświęcona w 1988 r.)
• medalion i napis na ścianie budynku starego dworu,gdzie urodził się Andrzej Małkowski(odsłonięte w 1991 r.)
• tablica pamiątkowa na budynku Szkoły Podstawowej im.Andrzeja Małkowskiego(odsłonięta w 1991 r.)
• Warszawa:
• tablica na ścianie Młodzieżowego Domu Kultury przy ul.Łazienkowskiej 7(dawnego„Domu Harcerza”,odsłonięta w 1986 r.)
• skwer im.Olgi i Andrzeja Małkowskich skwer na Mokotowie,między ul.Puławską,Okolską i skarpą warszawską,na skwerze głaz pamiątkowy z repliką tablicy z ul.Łazienkowskiej(osłoniętą w 1988 r.)
• Wrocław:ulice Olgi Drahonowskiej i Andrzeja Małkowskiego w dzielnicy Krzyki
• Tablica Pamiątkowa przy siedzibie Komendy Chorągwi Dolnośląskiej ZHP przy ul.Nowej 6 we Wrocławiu
• Zakopane:
• pomnik Olgi i Andrzeja Małkowskich na Nowym Cmentarzu(odsłonięty w 1981 r.)autorstwa Henryka Burzeca
• Muzeum Harcerskie im.Olgi i Andrzeja Małkowskich w Zakopanem

Rok Małkowskich
W dniu 8 lutego 2008 Senat RP ogłosił rok 2008 Rokiem Andrzeja i Olgi Małkowskich.Poczta Polska wydała m.in.okolicznościową kartkę pocztową.