Emil Zegadłowicz

Emil Erwin Zegadłowicz(ur.20 lipca 1888 w Białej Krakowskiej,zm.24 lutego 1941 w Sosnowcu)polski poeta,prozaik,znawca sztuki i tłumacz.
Życiorys
Urodził się w Białej Krakowskiej,był synem nauczyciela Tytusa Zegadłowicza i Elżbiety Kaiszarówny.Dzieciństwo spędził w Gorzeniu Górnym niedaleko Wadowic,gdzie jego ojciec miał dwór letniskowy.Uczęszczał do gimnazjum w Wadowicach,ukończył je w 1906 r.Studiował polonistykę,germanistykę i historię sztuki na UJ,a następnie w Wiedniu i w Dreźnie.W latach 1919-1921 pracował w Ministerstwie Kultury i Sztuki.W latach 1929-1931 mieszkał w Poznaniu,pracując jako kierownik literacki Teatru Polskiego,doradca Księgarni św.Wojciecha,redaktor czasopism.W 1932 r.wrócił do Gorzenia.Pracował wówczas w teatrze katowickim i wykładał historię sztuki w konserwatorium w Katowicach.W 1936 r.nawiązał współpracę z jednolitofrontowym"Dziennikiem Popularnym".27 lipca 1915 poślubił Marię Kurowską,ze związku tego urodziły się dwie córki Halszka(1916 r.) i Atessa(1920-2013).Zmarł w Sosnowcu w wieku 52 lat.Pochowany jest na cmentarzu parafii św.Tomasza na pograniczu Pogoni i Małobądza(w granicach Będzina).
Kariera pisarska
Zadebiutował w 1908 r.W 1921 r.wszedł do redakcji czasopisma"Ponowa".W tym samym roku wraz z Edwardem Kozikowskim założył w Gorzeniu Górnym grupę poetycką"Czartak"(działała do 1929 r.) i zainicjował wydawanie czasopisma„Czartak”.W 1928 r.był współzałożycielem kabaretu Ździebko w Poznaniu.Pisał poezje,organizował spotkania artystów,gromadził wiele artystycznych dzieł.Dał się poznać jako znakomity(choć także mocno krytykowany)tłumacz z języka niemieckiego(Faust Goethego).Był odkrywcą swoistego fenomenu rzeźbiarstwa ludowego świątkarza Jędrzeja Wowry.W 1930 r.został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski(1930 r.)a w 1935 r.Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury.W 1933 r.z okazji dwudziestopięciolecia twórczości otrzymał honorowe obywatelstwo Wadowic,które odebrano mu trzy lata później z powodu powieści Zmory.
Twórczość(wybór)
Poezja

• "Drogą życia",1908 r.
• "Nad rzeką",1910 r.
• "Powrót",1911 r.
• "Imagines",1918 r.
• "Odejście Ralfa Moora",1919 r.
• "Ballady",1920 r.
• "U dnia,którego nie znam,stoję bram":poema symfoniczne,1921 r.
• "Powsinogi beskidzkie",1923 r.
• "Kolędziołki beskidzkie",1923 r.
• "Przyjdź królestwo Twoje",1923 r.
• "Zielone Święta":poezje i medytacje,1923 r.
• "Wielka nowina w Beskidzie",1923 r.
• "Kantyczka rosista",1924 r.
• "Gody pasterskie w beskidzie":,,Wielskiej Nowiny"część wtóra,1925 r.
• "Krąg",1926 r.
• "Dom jałowcowy":poezje 1920-1926,1927 r.
• "Siedem pieśni zgrzebnych o Janie Kasprowiczu",1927 r.
• "Dziewanny":poemat,1927 r.
• "Dziewanny",księga 2-ga:"Zmysły",1927 r.
• "Rezurekcje",1927 r.
• "Ballada o świątkarzu",1928 r.
• "Flora,Caritas,Sofia:posągi i poezje",1928 r.
• "Widma wskazówek":elegie,1928 r.
• "Do Jana Kuglina w Poznaniu ul.Sew.Mielżyńskiego 24",1929 r.
• "Dziesięć ballad o powsinogach beskidzkich",1929 r.
• "Głośniki płonące",1929 r.
• "Zegar słoneczny w chińskim ogrodzie",1929 r.
• "Chleb i wino",1930 r.
• "Duma o obronie Sigetu",1932 r.
• "Pieśń o Śląsku",1933 r.
• "Światła w okopach",1933 r.
• "Podsłuchy",1933 r.
• "Czarny dzień",1935 r.

Proza

• Seria"Żywot Mikołaja Srebrem pisanego"
• "Godzina przed jutrznią",1927 r.
• "Z pod młyńskich kamieni",1928 r.
• "Cień nad falami",1929 r.
• "Zmory",1935 r.
• "Motory"(dwa tomy),1938 r.
• "Martwe morze".Pamiętnik Jana w Oleju Zydla,1939 r.

Dramat

• "Lampka oliwna":tragedia w trzech aktach,1924 r.
• "Noc świętego Jana Ewangelisty":misterium balladowe,1924 r.
• "Nawiedzeni":misterium balladowe w trzech aktach,1924 r.
• "Głaz graniczny",1925 r.
• "Gdy się Chrystus rodzi...":widowisko jasełkowe w 4 obrazach z interludiami kukłowymi,1930 r.
• Dramaty:"Nawiedzeni","Lampka oliwna","Głaz graniczny"(T.1),1932 r.
• "W pokoju dziecinnym":dialogi natrętne za kulisami teatru marionetek,1936 r.
• "Wasz korespondent donosi",1939 r.
• "Domek z kart":dramat w 3 aktach,1954 r.
• "Łyżki i księżyc":groteska straganowa w trzech aktach,1957 r.

Publicystyka,listy

• W obliczu gór i kulis,1928 r.
• Gawęda poety z typografem,1929 r.
• Piszemy listy,1937 r.

Upamiętnienia
W Gorzeniu Górnym w dworze kupionym w 1873 r.przez Tytusa Zegadłowicza,późniejszej siedzibie jego syna,mieści się obecnie Muzeum Emila Zegadłowicza.
Adaptacje teatralne i filmowe
Jego twórczość jest źródłem adaptacji teatralnych(w szczególności"Powsinogi beskidzkie")oraz filmowych("Domek z kart"film w reżyserii Erwina Axera z 1953 r."Zmory"w reżyserii Wojciecha Marczewskiego z 1978 r.)