Organizacje
Już w roku 1943 w związku z niemieckimi klęskami na wschodnim froncie dowództwo AK rozpoczęło tworzenie struktur na wypadek okupacji przez ZSRR.Powstała organizacja NIE łącząca struktury cywilne i wojskowe,mająca na celu samoobronę i podtrzymywanie morale polskiego społeczeństwa w oczekiwaniu na wojnę Zachodu z ZSRR.Organizacja ta jednak została znacznie osłabiona w wyniku akcji„Burza” i powstania warszawskiego.Dodatkowym ciosem było aresztowanie dwóch najważniejszych osób w konspiracji:gen.bryg.Emila Fieldorfa i gen.bryg.Leopolda Okulickiego.7 maja 1945 rozwiązano NIE i powołano nową organizację:Delegaturę Sił Zbrojnych na Kraj,która przetrwała kilka miesięcy i została zastąpiona Ruchem Oporu bez Wojny i Dywersji„Wolność i Niezawisłość”.Na zajętych przez Armię Czerwoną terenach Polski,ustanawiane były radzieckie komendantury wojskowe,a obowiązujące radzieckie prawo wojskowe umożliwiało działalność i terror NKWD oraz polskich służb bezpieczeństwa.Zachodnie mocarstwa przestały uznawać Rząd RP na uchodźstwie,a od działań Delegatury odciął się premier Stanisław Mikołajczyk szukający możliwości kompromisu z komunistami.WiN zamierzało unikać konfrontacji i walk,a skupić się na metodach politycznego i propagandowego wpływu na społeczeństwo.W zbliżających się wyborach poparto jedyną legalną opozycję:Polskie Stronnictwo Ludowe.W rzeczywistości jednak poakowskie oddziały, nastawione na walkę zbrojną,nie potrafiły i nie chciały przestawić się na działalność cywilną.W największym okresie działalności organizacja liczyła 25-30 tys.ludzi.
Podstawowe organizacje
- Armia Krajowa Obywatelska
- Armia Polska w Kraju
- Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj
- Konspiracyjne Wojsko Polskie
- Narodowe Siły Zbrojne
- Narodowe Zjednoczenie Wojskowe
- NIE
- Ruch Oporu Armii Krajowej
- Wielkopolska Samodzielna Grupa Ochotnicza Warta
- Wolność i Niezawisłość
- Wolność i Sprawiedliwość
Żołnierze wyklęci na Kresach Wschodnich
Według raportów wysyłanych do Rządu RP na uchodźstwie władze radzieckie stosowały deportacje,terror i rabunki wobec polskiej ludności cywilnej.Działalność radzieckich dywersantów spadochronowych polegała głównie na tropieniu i rozszyfrowywaniu oddziałów Armii Krajowej,mordowaniu ludności wiejskiej,udzielającej pomocy Armii Krajowej,napadaniu na dwory,paleniu kościołów i likwidowaniu inteligencji polskiej.Do kontroli polskich ziem wschodnich użyto oddziały NKWD,oddziały Armii Czerwonej i miejscową milicję,rekrutującą się z czerwonej partyzantki.Np.oddziały partyzancki radzieckiej im.Czapajewa rabowały wsie w okręgu nowogródzkim.W rejonie Lidy w ciągu 3 miesięcy NKWD wymordowało 9800 osób.W Szczuczynie Nowogródzkim zamordowano 8000 osób.W Oszmianie 6000 osób.W sierpniu 1944 roku z Wilna wywieziono kilkanaście tysięcy mężczyzn do Kaługi.35000 aresztowanych w Wilnie deportowano do południowej części Związku Radzieckiego i na Syberię.Liczbę Polaków deportowanych z terenów byłych województw wileńskiego i nowogródzkiego do grudnia 1944 r.oceniano na ok.80000 osób.Do stycznia 1945 roku oceniano liczbę Polaków aresztowanych i wywiezionych do Związku Radzieckiego na ok.5000 w Grodnie i ok.10000 w Białymstoku.
NKWD
z całą pasją wściekłości przeprowadza aresztowania dowódców AK.Bada w
bestialski sposób,bije drutem kolczastym,kłuje szpilki za
paznokcie,łamie żebra i wszystkich wywozi do Rosji...Za linią Curzona
NKWD organizuje obławy na Polaków i morduje ich na miejscu bądź wywozi
mężczyzn i kobiety zdolnych do pracy lub wojska.Siłą wyrzucają rodziny
polskie na zachód poza linię Curzona.raport ppłk Władysława Liniarskiego,komendanta Okręgu Białystok,22 lutego 1945 roku
Krwawa
okupacja sowiecka bestialstwem przewyższyła niemiecką.Aresztowania w
każdej wsi,mordy,gwałcenie dziewcząt,grabież.Aresztowanych dziesiątki
tysięcy;wywożą w nieznanym kierunku na
amerykańskich samochodach lub torturują nagich w lochach z wodą.raport ppłk Władysława Liniarskiego do Centrali i Komendy Głównej Armii Krajowej,27 marca 1945 rokuRepresje NKWD i bezpieki
Obozy koncentracyjne NKWD na ziemiach polskich
W Rzeszowskiem w 1944 roku wśród bagien Kraskowa Włodawskiego zorganizowano obozy koncentracyjne dla oficerów Armii Krajowej i działaczy polskich z okresu okupacji niemieckiej.Pod Siedlcami w miejscowości Kruślin NKWD zorganizowało obóz koncentracyjny dla aresztowanych działaczy polskich,których umieszczono w dołach o głębokości 8 m i powierzchni 2 na 2 m,gdzie woda sięgała do kolan.Ocenia się,że między listopadem 1944 roku a majem 1945 roku do obozów pracy na Syberii trafiło przynajmniej 50 tysięcy Polaków,a przynajmniej dwukrotnie więcej znalazło się w obozach utworzonych w Polsce.
W Lubartowie pod Lublinem jest obóz dla oficerów AK oraz oficerów armii Żymierskiego,którym udowodniono przynależność do AK,lub inne„przestępstwa”polityczne.W obozie jest około sześć tysięcy oficerów.Obóz jest kierowany i dozorowany przez NKWD.Warunki higieniczne,odżywianie i traktowanie fatalne.Co kilka dni wywozi się większą partię więźniów w niewiadomym kierunku.Raport płk Jana Zientarskiego do gen.Leopolda Okulickiego z 21 lutego 1945 roku
Berlingowcy i NKWD stosują niesłychany terror do ludności polskiej.Grabieże,mordy,gwałty.Dnia 7.3.spalono wieś Futy,pow.Ostrów Mazowiecki.Ludność wymordowano.Dzieci i kobiety żywcem rzucano w ogień.Raport Komendanta Okręgu Białystok do Naczelnego Wodza w Londynie,2 maja 1945 roku
Rząd lubelski i NKWD walczą bezwzględnie z każdym,kto nie współpracuje.Terror wzmaga się,przepełnione więzienia.Liczne obozy koncentracyjne.Największe:Rembertów,Sikawa koło Łodzi i Mysłowice.Raport płk Jana Rzepeckiego do Centrali,3 maja 1945 roku
Dnia 28.V,do obozu w Rembertowie przywieziono ok.100 więźniów politycznych z Białegostoku.Obecnie w obozie umiera z głodu 13-15 osób dziennie.Ciała chowa się w lesie,na mogiłach sadzi się drzewa,by nie było śladu.Depesza do Centrali komendanta Obwodu Mińsk Mazowiecki kpt Walentego Sudy,nadana 1 lipca 1945 roku
NKWD i bezpieka walczyła z konspiracją niepodległościową podstępnymi metodami.Już w 1945 roku po aresztowaniu Jana Mazurkiewicza ps.„Radosław”utworzono tzw.Centralną Komisję Likwidacyjną AK.„Radosław”zwrócił się do byłych żołnierzy Armii Krajowej z apelem o ujawnienie się i skorzystanie z amnestii.Była ona jednak podwójnym oszustwem nie dość,że obiecywała„łaskę”,mimo iż żołnierze AK nie popełnili przestępstw przeciwko narodowi,to jeszcze ubecy mieli tajną instrukcję,by ujawniających się AK-owców po ich ewidencji„internować i odosobnić”.W 1945 roku ujawniło się ok.50 tys.żołnierzy podziemia.Taktykę tę powtórzono również w amnestii z 1947 roku,ujawniło się wtedy 76774 osób.Zebrana w toku przesłuchań wiedza posłużyła do późniejszych represji wobec ujawnionych i dotarcia do osób nadal prowadzących walkę.Wiarołomne obietnice,groźby i tortury bezpieki okazały się główną bronią w walce z dowództwem antykomunistycznego podziemia.I Zarząd WiN pojmano,gdy szef Departamentu Śledczego MBP Józef Różański obiecał aresztowanej kurierce Emilii Malessie,że nikomu nic się nie stanie.Kurierka natychmiast podjęła próby interwencji,domagając się dotrzymania umowy i uwolnienia ujawnionych przez nią żołnierzy podziemia,ale nie przyniosło to żadnego skutku.W 1949 roku w akcie protestu i rozpaczy popełniła samobójstwo.Aresztowany prezes I Zarządu WiN Jan Rzepecki,mimo iż krytykował Jana Mazurkiewicza,zawierzywszy gwarancjom śledczych MBP o nierepresjonowaniu ujawnił wszystkich swoich współpracowników i nawoływał do ujawnienia się pozostałych członków WiN-u.Również szef IV Zarządu WiN podpułkownik Łukasz Ciepliński został zmuszony torturami i obietnicami do zdekonspirowania współpracowników.Po likwidacji IV zarządu UB utworzyło w ramach operacji Cezary fikcyjny V Zarząd WiN,którego głównym celem była dezinformacja wywiadów zachodnich.W sumie zdaniem prof.Jana Żaryna ponad 20 tysięcy żołnierzy zginęło bądź zostało zamordowanych skrytobójczo lub w więzieniach NKWD i UB,część wywieziono na Wschód,wielu skazano na kary pozbawienia wolności.W końcu lat 40 i na początku 50 ponad 250 tys.ludzi więziono i przetrzymywano w obozach pracy.
Walki zbrojne
Akcje większości oddziałów podziemia antykomunistycznego były wymierzone w oddziały zbrojne UB,KBW,MO.Podziemie prowadziło również akcje ekspropriacyjne.Największą zorganizowaną jednostką prowadzącą na terenie powojennej Polski również regularne walki z siłami bezpieczeństwa była 6 Wileńska Brygada(WiN).Działania przeciw siłom bezpieczeństwa prowadził również m.in.wielkopolski oddział Antoniego Fryszowskiego:atak na spółdzielnię Samopomocy Chłopskiej w Wierzbinku(wrzesień 1946 r.) i atak na spółdzielnię SCh w Mostkach(maj 1947 r.)
W ostatnich tygodniach na terenie całego kraju wzmaga się działalność band reakcyjnych i konspiracyjna działalność antypaństwowa.Jesteśmy w posiadaniu dokumentów stwierdzających,że akcja ta jest popierana przez legalne stronnictwa opozycyjne,które z tą akcją sympatyzują.Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego,Warszawa,4 grudnia 1945 roku,S VIII/1233/172
Do walki z polskim podziemiem Państwowy Komitet Bezpieczeństwa skierował:47 pułków piechoty,2 brygady artylerii ciężkiej,18 pułków artylerii lekkiej,5 samodzielnych dywizjonów artylerii ciężkiej,5 pułków czołgów,3 pułki kawalerii i jeden pułk saperów Wojska Polskiego,2 pułki Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego,14 batalionów operacyjnych,18 batalionów ochrony i 13 kompanii konwojowych,z Milicji Obywatelskiej skierowano łącznie 52808 milicjantów.Ogółem do walk z podziemiem zbrojnym przeznaczono ok.150-180 tys.żołnierzy i milicjantów.Razem z ORMO zaangażowano ponad 250 tys.żołnierzy,milicjantów i ormowców.
Wszystkich tych,którzy działają przeciwko nam,niszczyć w sposób podany w okólniku z dnia 18 lutego 1945[...]z tym,że każdy wypadek należy uprzednio zgłosić na ręce szefa NKWD danej miejscowości.W razie przejawów większej i nieuchwytnej działalności AK w danym terenie należy wykonać ogólną pacyfikację.Wszystkie przestępstwa,jakie zdarzają się na terenie,składać na rachunek AK.Instrukcja KC PPR
Oceny
Stanowisko Episkopatu Polski z 1950 r.
14 kwietnia 1950 roku Episkopat Polski podpisał porozumienie z władzami komunistycznymi.Punkt 8 porozumienia głosił,że Kościół katolicki,potępiając zgodnie ze swymi założeniami każdą zbrodnię,zwalczać będzie również zbrodniczą działalność band podziemia oraz będzie piętnował i karał konsekwencjami kanonicznymi duchownych,winnych udziału w jakiejkolwiek akcji podziemnej i antypaństwowej.
Nazwa
Uczestnicy ruchu partyzanckiego określani są jako„żołnierze wyklęci”,„żołnierze drugiej konspiracji”czy jako„żołnierze niezłomni”.Propaganda Polski Ludowej żołnierzy podziemia niepodległościowego nazywała bandami reakcyjnego podziemia.Określenie„żołnierze wyklęci”powstało w 1993 r.użyto go pierwszy raz w tytule wystawy Żołnierze Wyklęci antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 r.organizowanej przez Ligę Republikańską na Uniwersytecie Warszawskim.Jego autorem był Leszek Żebrowski.Stanowi ono bezpośrednie odwołanie do listu otrzymanego przez wdowę po jednym z żołnierzy podziemia,w którym,zawiadamiając o wykonaniu wyroku śmierci na jej mężu,dowódca jednostki wojskowej pisze o nim:wieczna hańba i nienawiść naszych żołnierzy i oficerów towarzyszy mu i poza grób.Każdy,kto czuje w sobie polską krew,przeklina go niech więc wyrzeknie się go własna jego żona i dziecko.Termin„żołnierze wyklęci”upowszechnił Jerzy Ślaski,publikując książkę o takim tytule.
Upamiętnienie
Narodowy Dzień Pamięci„Żołnierzy Wyklętych”
Od 2011 roku dzień 1 marca został ustanowiony świętem państwowym,poświęconym żołnierzom zbrojnego podziemia antykomunistycznego.Narodowy Dzień Pamięci„Żołnierzy Wyklętych”jest obchodzony corocznie,nie jest jednak dniem wolnym od pracy.Pierwszy dzień marca jest dniem szczególnie symbolicznym dla żołnierzy antykomunistycznego podziemia tego dnia w 1951 roku wykonany został wyrok śmierci na kierownictwie IV Komendy Zrzeszenia„Wolność i Niezawisłość”.
Najwyższe odznaczenia państwowe dla„Żołnierzy Wyklętych”
Stefan Korboński został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego w 1995 roku przez prezydenta Lecha Wałęsę.Łukasz Ciepliński,August Emil Fieldorf,Wincenty Kwieciński,Franciszek Niepokólczycki,Witold Pilecki i Jan Rzepecki zostali pośmiertnie odznaczeni Orderem Orła Białego przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego.Za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej zostali pośmiertnie odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski:Marian Bernaciak,Hieronim Dekutowski,Kazimierz Kamieński,Stanisław Kasznica,Władysław Łukasiuk,Stanisław Marchewka,Jan Rodowicz,Józef Rybicki,Zygmunt Szendzielarz,Jan Tabortowski,Edward Taraszkiewicz i Leon Taraszkiewicz.
Kwestia antysemityzmu i zbrodni na mniejszościach narodowych
Część badaczy reprezentuje pogląd głoszący,że podziemie antykomunistyczne było antysemickie i odpowiedzialne jest za mordy na Żydach.Zdaniem socjolog Barbary Engelking-Boni podziemie antykomunistyczne w swojej propagandzie często posługiwało się przedwojennymi wątkami antysemickimi i stereotypem żydokomuny.Według badań Instytutu Pamięci Narodowej,antysemityzm wśród Żołnierzy Wyklętych mógł być związany z dużym udziałem Żydów i osób pochodzenia żydowskiego w kierownictwie UB.Historyk Maciej Korkuć wskazuje na fakt strzelania do kilkunastu żydowskich cywili przez podkomendnych Józefa Kurasia„Ognia”w okolicy Krościenka.Zaznacza,że akcja określona przez niego jako zbrodnia nie była rozkazem„Ognia”.Socjolog Jan Tomasz Gross podaje,że oddział Kurasia zamordował wówczas 11 osób,raniąc 7.5 lutego 1946 oddział Edwarda Taraszkiewicza„Jastrzębia”opanował na kilka godzin miasto Parczew w którym dokonał aprowizacji,zabił milicjanta oraz 3 Żydów w służbie MO.Informacje o ukaraniu ludności żydowskiej za terroryzowanie Polaków i regularny rabunek okolicznych chłopów przyjeżdżających na targ pojawiają się w spisanej w 1948 roku Kronice oddziału Żelaznego,gdzie jeden z autorów tekstu opisuje tło społecznoekonomiczne oraz plan ataku na struktury aparatu bezpieczeństwa podległego władzy ludowej w Parczewie.Uprzywilejowana żydowska ochrona miasta mogąca jako jedyna poza MO/UB legalnie nosić broń,nękająca miejscową ludność była wcześniej ostrzeżona przez Jastrzębia,że jeśli nie zaprzestanie tego procederu to osobiście ich ukarze.Informacja o etnicznych przyczynach ataku została spreparowana przez aparat propagandy władzy ludowej dla celów politycznych,a następnie była powtarzana przez różnych historyków powołujących się na wątpliwe źródła pochodzące z aparatu bezpieki.20 czerwca 1945 roku w jednostka NSZ w Żelechowie zabiła trójkę Żydów,wcześniej 11 czerwca oddział ten zabił grupę„polskich działaczy demokratycznych”,wśród których znalazło się kilku Żydów.Według świadka zabitych później osób szukano jako Żydów.Według wyliczeń Józefa Adelsona akcja pociągowa współorganizowana przez NSZ pochłonęła życie 200 Żydów.Zdaniem Marka Edelmana członkowie podziemia w czasie tej akcji wyciągali z pociągów głównie Żydów.Na przełomie stycznia i lutego 1946 r.Romuald Rajs ps.„Bury”,stojący na czele oddziału Pogotowia Akcji Specjalne
j(PAS)Narodowego Zjednoczenia Wojskowego,dokonał serii zbrodni na ludności białoruskiej w Zaleszanach(16 zabitych),Wólce Wygonowskiej(2 zabitych),Puchałach Starych(30 zabitych)oraz Zaniach i Szpakach(31 zabitych).Niektóre z nich IPN określił jako niosące znamiona ludobójstwa.30 stycznia 2011 roku na Podlasiu oddano hołd 79 ofiarom tych zbrodni.Oficerem NZW współodpowiedzialnym za zbrodnię w Piskorowicach na ludności ukraińskiej był Józef Zadzierski.6 czerwca 1945 roku oddział Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Mieczysława Pazderskiego dokonał zbrodni w Wierzchowinach,mordując tam 196 osób pochodzenia ukraińskiego.
Żołnierze i dowódcy podziemia polskiego
Od 2011 roku dzień 1 marca został ustanowiony świętem państwowym,poświęconym żołnierzom zbrojnego podziemia antykomunistycznego.Narodowy Dzień Pamięci„Żołnierzy Wyklętych”jest obchodzony corocznie,nie jest jednak dniem wolnym od pracy.Pierwszy dzień marca jest dniem szczególnie symbolicznym dla żołnierzy antykomunistycznego podziemia tego dnia w 1951 roku wykonany został wyrok śmierci na kierownictwie IV Komendy Zrzeszenia„Wolność i Niezawisłość”.
Najwyższe odznaczenia państwowe dla„Żołnierzy Wyklętych”
Stefan Korboński został pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego w 1995 roku przez prezydenta Lecha Wałęsę.Łukasz Ciepliński,August Emil Fieldorf,Wincenty Kwieciński,Franciszek Niepokólczycki,Witold Pilecki i Jan Rzepecki zostali pośmiertnie odznaczeni Orderem Orła Białego przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego.Za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej zostali pośmiertnie odznaczeni Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski:Marian Bernaciak,Hieronim Dekutowski,Kazimierz Kamieński,Stanisław Kasznica,Władysław Łukasiuk,Stanisław Marchewka,Jan Rodowicz,Józef Rybicki,Zygmunt Szendzielarz,Jan Tabortowski,Edward Taraszkiewicz i Leon Taraszkiewicz.
Kwestia antysemityzmu i zbrodni na mniejszościach narodowych
Część badaczy reprezentuje pogląd głoszący,że podziemie antykomunistyczne było antysemickie i odpowiedzialne jest za mordy na Żydach.Zdaniem socjolog Barbary Engelking-Boni podziemie antykomunistyczne w swojej propagandzie często posługiwało się przedwojennymi wątkami antysemickimi i stereotypem żydokomuny.Według badań Instytutu Pamięci Narodowej,antysemityzm wśród Żołnierzy Wyklętych mógł być związany z dużym udziałem Żydów i osób pochodzenia żydowskiego w kierownictwie UB.Historyk Maciej Korkuć wskazuje na fakt strzelania do kilkunastu żydowskich cywili przez podkomendnych Józefa Kurasia„Ognia”w okolicy Krościenka.Zaznacza,że akcja określona przez niego jako zbrodnia nie była rozkazem„Ognia”.Socjolog Jan Tomasz Gross podaje,że oddział Kurasia zamordował wówczas 11 osób,raniąc 7.5 lutego 1946 oddział Edwarda Taraszkiewicza„Jastrzębia”opanował na kilka godzin miasto Parczew w którym dokonał aprowizacji,zabił milicjanta oraz 3 Żydów w służbie MO.Informacje o ukaraniu ludności żydowskiej za terroryzowanie Polaków i regularny rabunek okolicznych chłopów przyjeżdżających na targ pojawiają się w spisanej w 1948 roku Kronice oddziału Żelaznego,gdzie jeden z autorów tekstu opisuje tło społecznoekonomiczne oraz plan ataku na struktury aparatu bezpieczeństwa podległego władzy ludowej w Parczewie.Uprzywilejowana żydowska ochrona miasta mogąca jako jedyna poza MO/UB legalnie nosić broń,nękająca miejscową ludność była wcześniej ostrzeżona przez Jastrzębia,że jeśli nie zaprzestanie tego procederu to osobiście ich ukarze.Informacja o etnicznych przyczynach ataku została spreparowana przez aparat propagandy władzy ludowej dla celów politycznych,a następnie była powtarzana przez różnych historyków powołujących się na wątpliwe źródła pochodzące z aparatu bezpieki.20 czerwca 1945 roku w jednostka NSZ w Żelechowie zabiła trójkę Żydów,wcześniej 11 czerwca oddział ten zabił grupę„polskich działaczy demokratycznych”,wśród których znalazło się kilku Żydów.Według świadka zabitych później osób szukano jako Żydów.Według wyliczeń Józefa Adelsona akcja pociągowa współorganizowana przez NSZ pochłonęła życie 200 Żydów.Zdaniem Marka Edelmana członkowie podziemia w czasie tej akcji wyciągali z pociągów głównie Żydów.Na przełomie stycznia i lutego 1946 r.Romuald Rajs ps.„Bury”,stojący na czele oddziału Pogotowia Akcji Specjalne
j(PAS)Narodowego Zjednoczenia Wojskowego,dokonał serii zbrodni na ludności białoruskiej w Zaleszanach(16 zabitych),Wólce Wygonowskiej(2 zabitych),Puchałach Starych(30 zabitych)oraz Zaniach i Szpakach(31 zabitych).Niektóre z nich IPN określił jako niosące znamiona ludobójstwa.30 stycznia 2011 roku na Podlasiu oddano hołd 79 ofiarom tych zbrodni.Oficerem NZW współodpowiedzialnym za zbrodnię w Piskorowicach na ludności ukraińskiej był Józef Zadzierski.6 czerwca 1945 roku oddział Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem Mieczysława Pazderskiego dokonał zbrodni w Wierzchowinach,mordując tam 196 osób pochodzenia ukraińskiego.
Żołnierze i dowódcy podziemia polskiego
- Marian Bernaciak„Orlik”
-
Zygmunt Szendzielarz„Łupaszka”
-
Józef Kuraś„Ogień”
-
Stanisław Sojczyński„Warszyc”
-
Witold Pilecki„Witold”
-
August Emil Fieldorf„Nil”
-
Władysław Liniarski„Mścisław”
-
Jan Tabortowski„Bruzda”
-
Łukasz Ciepliński„Ludwik”
-
Anatol Radziwonik„Olech”
-
Henryk Flame„Grot”,„Bartek”
-
Wacław Lipiński„Aleksander”
-
Hieronim Dekutowski„Zapora”(po lewej) i Zdzisław Broński„Uskok”
-
Stanisław Kasznica„Wąsowski”
-
Władysław Łukasiuk„Młot”
-
Mieczysław Dziemieszkiewicz„Rój”
-
Antoni Żubryd„Zuch”
-
Zdzisław Badocha„Żelazny”
-
Wincenty Kwieciński„Głóg”
-
Danuta Siedzikówna„Inka”
Żołnierze wyklęci w kulturze
Film
- W 1990 roku powstał film dokumentalny Tadeusza Pawlickiego„Witold”,o Witoldzie Pileckim,z udziałem m.in.żony Rotmistrza,jego dzieci Zofii i Andrzeja,współpracowników Sieradzkiego,Płużańskiego oraz łączniczki„Nory”Ostrowskiej.W filmie wypowiada się też więzień Rakowieckiej ks.Tadeusz Stępień.Film emitowano wielokrotnie w TVP2,potem w TVP Historia
- W 1995 r.powstał film dokumentalny Aliny Czerniakowskiej o polskim podziemiu antykomunistycznym po II wojnie światowej pt."Zwycięstwo"z udziałem m.in.Leszka Żebrowskiego
- W 1996 r.powstał film dokumentalny Tadeusza Pawlickiego pt."My,ogniowe dzieci",przedstawiający historię majora Józefa Kurasia ps.„Ogień”
- W 2000 roku powstał film dokumentalny Mariusza Pietrowskiego pt."Łupaszko"opisujący życie majora Zygmunta Szendzielarza ps.„Łupaszka”
- W 2002 roku powstał film dokumentalny Grzegorza Królikiewicza o historii majora Józefa Kurasia ps.„Ogień”pt."A potem nazwali go bandytą"
- W 2007 roku powstał film dokumentalny Jerzego Zalewskiego"Elegia na śmierć„Roja”".Opowiadający historię Mieczysława„Roja”Dziemieszkiewicza
- W 2008 r.powstał dwuczęściowy film dokumentalny"W imieniu Polski Ludowej"(prod.Discovery Historia)
- W 2009 r.powstał serial dokumentalny"Żołnierze wyklęci"(prod.Discovery Historia)
- W 2013 roku powstał film"Ucieczka z piekła.Śladami Witolda Pileckiego"w reżyserii Dariusza Walusiaka
- W 2015 roku powstał film"Inka.Zachowałam się jak trzeba"(prod.TVP)
- W 2015 roku powstał program dokumentalny"Żołnierze Wyklęci"w ramach serii Polimaty
- W 2016 roku miała miejsce premiera filmu"Historia Roja,czyli w ziemi lepiej słychać".Film przedstawiał historię Mieczysława Dziemieszkiewicza
Muzyka
- W 1996 roku ukazała się płyta Leszka Czajkowskiego zatytułowana"Śpiewnik oszołoma",na której kilka utworów poświęconych jest pamięci Żołnierzy Wyklętych min.utwór o tytule"Żołnierzom wyklętym"
- W 2008 roku siłami różnych wykonawców(m.in.Forteca,Schmaletz,Irydion,Interzone)ukazała się płyta zatytułowana"Twardzi jak stal.Muzyczny hołd dla Narodowych Sił Zbrojnych"
- W 2009 roku ukazała się płyta punkrockowego zespołu De Press zatytułowana"Myśmy rebelianci",poświęcona pamięci„Żołnierzy Wyklętych”
- W 2011 roku wokalista hip-hopowy Tadek wydał singiel pt."Żołnierze Wyklęci"poświęcony zbrojnemu podziemiu antykomunistycznemu,działającemu na terenie Polski po zakończeniu II wojny światowej.Na płycie"Niewygodna prawda"wydanej w listopadzie 2012 roku utwór został poszerzony i ostatecznie powstały z niego dwie piosenki:"Żołnierze Wyklęci" i "Żołnierze Wyklęci cz.2„Historia Roja.Na kontynuacji albumu z 2014 pt."Niewygodna prawda II.Burza 2014"pojawiły się m.in. utwory„Wolność i Niezawisłość” i „Major Łupaszko cz.1”poświęcone Zrzeszeniu WiN i majorowi Zygmuntowi Szendzielarzowi
- W 2011 roku ukazała się płyta grupy muzycznej wykonującej hip-hop Hemp Gru pt."Lojalność",na której znalazł się utwór"Zapomniani bohaterowie"poświęcony m.in.żołnierzom wyklętym
- W 2012 roku zespół Obłęd wydał płytę"100% Obłęd",na której znalazł się utwór„Żołnierze Wyklęci”ku czci ich pamięci
- W 2013 roku na płycie"NaRa"rapera Ptaku ukazał się utwór„Żołnierze Wyklęci”opowiadający historię Józefa Kurasia,Ryszarda Kuklińskiego i Rafała Gan Ganowicza
- W 2013 roku powstał album"Panny wyklęte"będący wydawnictwem projektu muzycznego Dariusza Malejonka i artystek polskiej sceny muzycznej.Koncepcja płyty została zainspirowana historiami przedstawicielek Żołnierzy Wyklętych
- W 2013 roku raper Evtis„wypuścił”trzy single poświęcone Żołnierzom Wyklętym.Pierwszy z nich„Ochotnik”opowiada historię życia płk.Witolda Pileckiego,drugi„Niezłomni Bohaterowie”opowiada o:Stanisławie Sojczyńskim ps.„Warszyc”,Łukaszu Cieplińskim„Pług” i Hieronimie Dekutowskim„Zaporze”,trzeci"Zachowałaś się jak trzeba"Inka
- W 2013 roku zespół Forteca wydał płytę„Kto dziś upomni się o pamięć”nawiązującej tematyką do„Żołnierzy Wyklętych”
- W 2014 roku zespół Joined wydał piosenkę pt.„Zabrali mi Ciebie Tato”,nawiązującej do pomordowanych na Łączce żołnierzy antykomunistycznego podziemia
- W 2015 roku zespół Horytnica wydał piosenkę pt.„Rój”,nawiązującej do jednego z Żołnierzy Wyklętych St.sierż.Meczysława Dziemieszkiewicza ps.„Rój”
Teatr
- 15 maja 2006 miała miejsce premiera spektaklu telewizyjnego Sceny Faktu pt."Śmierć rotmistrza Pileckiego.Widowisko wyreżyserował Ryszard Bugajski.W rolę Witolda Pileckiego wcielił się Marek Probosz
- 22 stycznia 2007 miała miejsce premiera spektaklu Teatru Telewizji"Inka 1946"w reżyserii Natalii Korynckiej-Gruz z Karoliną Kominek w roli głównej o Danucie Siedzikównie
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz