Czesław Marchaj

Ur.9 lipca 1918 w Słomnikach,zm.21 lipca 2015 polski ekspert w dziedzinie aero- i hydrodynamiki oraz teorii żeglowania.Autor znanego podręcznika"Teoria żeglowania".Członek brytyjskiego Królewskiego Stowarzyszenia Architektów Okrętowych.Pionier badań aerodynamiki ożaglowania w tunelach aerodynamicznych i naukowego podejścia,wzorowanego na aerodynamice lotniczej,do własności aerodynamicznych statków żaglowych.Polski zawodnik w klasie Finn w latach 50 i 60.Konsultant budowy jachtów startujących w regatach Pucharu Ameryki.


Okres przed II wojną światową
W młodości interesował się lotnictwem i szybownictwem.Jak wynika z jego wspomnień i relacji rodzinnych miał studiować w Państwowej Wyższej Szkole Budowy Maszyn i Elektrotechniki im.H.Wawelberga i S.Rotwanda w Warszawie.Jak sam twierdził,bezpośrednio przed wojną był pracownikiem Instytutu Aerodynamicznego Politechniki Warszawskiej.
Okres II wojny światowej
W czasie wojny ukończył podchorążówkę ZWZ-AK,wykonywał w Warszawie zadania wywiadowcze dla AK(obserwacja"folksdojczów"itp.)Zetknął się ze środowiskiem ruchu Zadruga i został jej członkiem przyjmując imię"Władybor".Był też członkiem Stronnictwa Zrywu Narodowego i brał udział w kolportażu pisma"Zryw"organu tej partii.
Okres powojenny
Po II wojnie światowej Czesław Marchaj miał zablokowany dostęp do instytucji i organizacji związanych z lotnictwem,ze względu na podejrzenia władz o nieprzychylność ustrojowi PRL.Związał się wtedy z żeglarstwem,jako dziedziną najbliższą lotnictwu i aerodynamice.W 1949 roku został aresztowany za próbę ucieczki do Szwecji,tj.nielegalnego przekroczenia granicy i przebywał w areszcie przez półtora roku,do czerwca 1951 roku.Orzeczoną dodatkowo karę grzywny obniżono w 1953 roku na mocy amnestii.W 1953 roku,korzystając ze swej wiedzy w dziedzinie aerodynamiki,zmodyfikował(w ramach przepisów klasowych)jacht klasy Finn i wygrał na nim regaty-maraton na trasie Warszawa-Gdańsk pokonując krajową czołówkę zawodników.Poproszony o wyjaśnienie swojego niespodziewanego sukcesu,zaprezentował w zimie 1953/54 r.serię wykładów dla członków warszawskich klubów żeglarskich,zebranych i opublikowanych następnie w 1957 r.w formie książki:"Teoria żeglowania".Książkę tę Czesław Marchaj w dalszym okresie wielokrotnie przeredagowywał i rozbudował do serii opracowań z teorii budowy i użytkowania statków żaglowych,publikowanych regularnie w wielu językach.Swoje dokonania potwierdził wygraną w 1956 roku międzynarodowych regat w klasie Finn w Sopocie.Był aktywnym zawodnikiem regatowym i działaczem Polskiego Związku Żeglarskiego,a od 1959 roku pełnił w Związku funkcję wiceprezesa ds.szkoleniowych.W latach 60 rozpoczął działalność na forum międzynarodowym.W roku 1960 wyjechał po raz pierwszy na Uniwersytet w Southampton,gdzie został zatrudniony i spędził 2,5 roku(od czerwca 1960 do stycznia 1963 r.)Powrócił do Polski w 1963 r.W latach 1962-1969 był przedstawicielem Polskiego Związku Żeglarskiego w YIRU(obecnie:ISAF International Sailing Federation).W 1969 r.został odwołany z tej funkcji,być może za krytyczne uwagi wobec polityki władz PRL.Od roku 1967 ponownie przebywał w Southampton i miał tam pozostać do roku 1970.
Działalność poza granicami Polski
W roku 1970 otrzymał w Anglii azyl polityczny.W 1976 roku skończył w Southampton studia filozoficzne.Rozpoczął też intensywną działalność naukową.Publikował szereg prac z teorii budowy i użytkowania statków żaglowych,był konsultantem przy budowie morskich jachtów regatowych(Lionheart,Puchar Ameryki 1980 r.)oraz przy dochodzeniach w sprawie morskich katastrof żaglowców(tragedia regat Fastnet Race 1979 r.)W 1998 roku otrzymał"Small Craft Group Medal"przyznawany przez Royal Institution of Naval Architects.W 2009 roku otrzymał srebrny medal Międzynarodowej Federacji Żeglarskiej(ISAF).W swoich książkach Czesław Marchaj analizował wiele zjawisk wcześniej znanych z żeglarskiego doświadczenia,ale nie opisanych poprzednio matematycznie,jak np.zjawisko dynamicznej niestabilności niektórych jachtów przy pełnych wiatrach.Prezentował także doświadczalne i teoretyczne(badania w tunelu i modelowanie matematyczne)weryfikacje(lub obalenia)faktów i mitów żeglarskich,jak np.mit o roli foka w powstawaniu efektu dyszy.
Publikacje książkowe

• Marchaj,Czesław A.Teoria żeglowania,Warszawa:Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej:na zlec.Ligi Przyjaciół Żołnierza,1957 r.
• Мархаи Ч.Теория плавания под парусом.Пер.с польского.М.Физкультура и спорт,1963 r.381 с.
• Marchaj,Czesław A.Teoria żeglowania,Sport i turystyka,Warszawa,1966 r.
• Мархай Ч.Теория плавания под парусами,1970 r.405 c.
• Marchaj,Czesław A.Teoria żeglowania,Sport i turystyka,Warszawa,1970 r.
• C.A.Marchaj,"Sailing Theory and Practice"',Adlard Coles Ltd 1964 r.Library of Congress Catalogue Card Number 64-13694
• C.A.Marchaj,Aero-hydrodynamics of sailing,Adlard Coles Nautical,2000 r.3-rd ed,ISBN 0-229-98652-8
• C.A.Marchaj,Aerodynamik und Hydrodynamik des Segelns,Delius,Klasing,1982 r.ISBN 3-7688-0390-2
• Czeslaw A.Marchaj,Die Aerodynamik der Segel.Theorie und Praxis,Delius,Klasing,1997 r.ISBN 3-7688-1017-8
• C.A.Marchaj,Sail performance:techniques to maximize sail power,ISBN 0-07-141310-3
• C.A.Marchaj,Seaworthiness:the forgotten factor,ISBN 0-87742-227-3
• Cz.Marchaj,Teoria żeglowania:aerodynamika żagla,Alma-Press,Warszawa 2004 r.ISBN 83-7020-269-1
• Cz.Marchaj,Teoria żeglowania:aerodynamika żagla,wyd.VI,Alma-Press,Warszawa 2009 r.ISBN 978-83-7020-269-9
• Cz.Marchaj,Dzielność morska:zapomniany czynnik,Alma-Press,Warszawa 2002 r.ISBN 83-7020-291-8