Biografia
Do 1939 roku
Rodzice Widawskiego,Abram i Lea,prowadzili w Turku do 1930 roku hurtownię galanterii.Do 1929 roku mieszkał w Turku,z którego przeniósł się wraz z rodzicami do Łodzi,gdzie mieszkali jego dziadkowie.W 1935 roku ukończył w Łodzi Publiczną Szkołę Powszechną,a następnie uczęszczał do gimnazjum wieczorowego przy ul.Cegielnianej 57(obecnie ul.S.Jaracza),którego nie ukończył.Działalność zawodową rozpoczął jako nastolatek,zakładając przedsiębiorstwo handlu tekstyliami(bielizną i odzieżą).Był dostawcą wyrobów tekstylnych dla wojska i prywatnych sklepów.Przedsiębiorstwo to mieściło się w Łodzi przy ul.Lipowej 43.Na jego prowadzenie,choć był nieletni,zdobył w 1935 roku zezwolenie Wojewody Łódzkiego.W latach 1935–1939 był aktywny w życiu społecznym i w partii rewizjonistycznej w Łodzi(lokalny przywódca Włodzimierz Żabotyński).Mieszkał przy ul.Zachodniej 36.
Lata okupacji
Po rozpoczęciu II wojny światowej i napaści na Polskę,Niemcy zajęli Łódź na początku września,a w lutym 1940 roku na terenie najbiedniejszej dzielnicy Łodzi Bałutach stworzyli getto dla Żydów(Ghetto Litzmannstadt).W marcu 1940 roku wraz z innymi rodzinami żydowskimi został tam zamknięty Widawski.Mieszkał w mieszkaniu przy ul.Zielnej 13 prowadząc jednocześnie tam,przez 2 lata,pracownię wyrobu galanterii(kołnierzyki do sukienek damskich,żaboty,kokardy,kwiaty,koronki,gipiury).Następnie założył resort(przedsiębiorstwo gettowe)galanteryjny przy ul.Młynarskiej w którym 25 kobiet i 1 mężczyzna(prasowacz)wyrabiali dla Niemców kołnierzyki do sukienek damskich.W getcie organizował nielegalnie(szczególnie po likwidacji szkolnictwa w październiku 1941 r.)ośrodki pracy oraz dokształcające dla małoletnich i dzieci.Szczególne znaczenie miała akcja„postarzania”dzieci w dokumentach Wydziału Meldunkowego i zatrudniania owych dzieci,tak aby w miarę możliwości ochronić je przed wywózką do obozów zagłady(Chełmno nad Nerem Komando Kulmhof i Oświęcim Auschwitz).Zatrudniał u siebie taką grupę 48 dziewcząt(z domów inteligenckich).Do dziś żyją w Izraelu 4 dziewczęta z tej grupy,spotyka się z nimi.Podobną grupę zorganizował przy ul.Żydowskiej.Uczył je szyć na maszynach do szycia marki Singer.29 sierpnia 1944 został wysłany ostatnim transportem do Auschwitz-Birkenau.W obozie był 8 dni po czym został przeniesiony(„sprzedany”jak pisał w jednym ze wspomnień)do fabryki metalowej FDMV w miejscowości Friedland pod Wałbrzychem.Wraz z 300 innymi robotnikami produkował skrzydła do samolotów.Pracował tam od 8 września 1944 do 8 maja 1945.Po trzech tygodniach,w końcu maja 1945 roku,wraz z młodszym bratem Szyją,z którym razem był w obozie,wrócił do Łodzi.
1945–1950
W latach 1945–1950 ponownie prowadził w Łodzi,nadal przy ul.Lipowej 43,prywatne przedsiębiorstwo o podobnym profilu,produkujące na ręcznych krosnach(11–12 krosien)chusty dla kobiet i wełniane szale,zaś na krosnach mechanicznych wełniane tkaniny.
Emigracja
31 stycznia 1950 legalnie wyemigrował(wraz z żoną i synem,urodzonym w 1947 r.)z Polski do Izraela.W Izraelu znalazł się w Tel Awiw-Jafaie i zaczął tam na własny rachunek(ze wspólnikami Bernsztajnem i Waserzugiem,szwagrem)produkcję tekstyliów.W 1955 r.wyszedł ze spółki i zmienił branżę,zakładając hurtownię motoryzacyjną motocykle i części zamienne do aut(prowadził przedstawicielstwo na części zamienne aut niemieckich,4-osobowych).Następnie prowadził i prowadzi do dziś z synami hurtownię części zamiennych do aut japońskich.W Izraelu jest aktywny społecznie w upamiętnianiu Holocaustu we współpracy z Yad Vashem(znajduje się tam 6-godzinne nagranie jego wspomnień z Holocaustu).Jest aktywny w Stowarzyszeniu Byłych Łodzian w Izraelu(członek Zarządu).
Kontakty z Polską
Propaguje wiedzę o Łodzi w czasach Holokaustu.Jest aktywny w restaurowaniu zniszczonego cmentarza żydowskiego w Łodzi,dzięki czemu mogą znaleźć i odwiedzać groby swoich bliskich byli łodzianie rozsiani po całym świecie.Jest członkiem Fundacji Monumentum Iudaicum Lodzense.Przyczynia się do porządkowania cmentarza żydowskiego;wybudował i sfinansował kilka tysięcy nagrobków na Polu Gettowym,gdzie pochowani są ludzie zmarli w czasie okupacji w getcie.Od kilkunastu lat przyjeżdża do Łodzi kilka razy w roku.Społecznie zajmuje się porządkowaniem cmentarza żydowskiego,wybudował i sfinansował kilka tysięcy pomników na Polu Gettowym,gdzie pochowani są ludzie zmarli w czasie okupacji w getcie.W latach 1987–2010(od czasu wznowienia stosunków między Polską i Izraelem)jest w stałym kontakcie z rodzinnym miastem oraz z Łodzią,odwiedzając Polskę przeciętnie 4 razy rocznie,w tym co roku 29 sierpnia w Łodzi,w rocznicę likwidacji Litzmannstadt Getto.Brał udział w odnowieniu synagogi i jesziwy w Lublinie Synagoga w Jeszywas Chachmej Lublin.W gazetach polskich i hebrajskich opublikowane są wywiady z nim,także wyemitowano wywiady radiowe w Radio Łódź oraz wywiady z nim przeprowadzali studenci Uniwersytetu Łódzkiego.Napisał w języku hebrajskim swoje wspomnienia z Holocaustu,które są przez jego córkę przygotowywane do druku.
Wyróżnienia i odznaczenia
- Wyróżniany i nagradzany wielokrotnie w Izraelu i w Polsce(ostatni raz 29 sierpnia 2009 w 65 rocznicę likwidacji Litzmannstadt Getto,prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski)
- Łódź uhonorowała go odznaką Za Zasługi dla Miasta Łodzi wręczoną podczas uroczystych obchodów 65-lecia likwidacji Litzmannstadt Getto 29 sierpnia 2009
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz