Wołomin

Miasto w województwie mazowieckim,siedziba powiatu wołomińskiego i gminy miejsko-wiejskiej Wołomin.W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj.warszawskiego.Według danych z 30 czerwca 2012 r.miasto miało 37528 mieszkańców.Wołomin należy do aglomeracji warszawskiej.Położony jest 20 km od centrum Warszawy na linii kolejowej do Białegostoku(dwie stacje w Wołominie).Wołomin jest członkiem Związku Miast Polskich.


Położenie

Wołomin położony jest na Równinie Wołomińskiej,która jest częścią Niziny Mazowieckiej.Przez miasto przepływa rzeka Czarna,która swój bieg kończy w Kanale Żerańskim(Królewskim).Gmina Wołomin graniczy z następującymi gminami:Kobyłka,Radzymin,Klembów,Poświętne oraz Zielonka.Przez miasto przebiegają drogi wojewódzkie nr 634(Port Lotniczy im.F.Chopina-Ząbki-Zielonka-Wołomin-Wólka Kozłowska),nr 635(Wołomin-Radzymin)oraz nr 628(odcinek droga 634-stacja kolejowa).Przez miasto przebiega również międzynarodowa linia kolejowa E75 Warszawa-Sankt Petersburg(linia kolejowa nr 6 Zielonka-Kuźnica Białostocka)z dwiema stacjami w Wołominie:Wołomin i Wołomin Słoneczna.
Historia
Miejscowość letniskowa
Pierwsze wzmianki dotyczące Wołomina pochodzą z XV wieku.W latach 1428-1501 miejscowość była znana jako Zacięciwa.Nazwa Wołomin wywodzi się od XVI-wiecznego właściciela,Jana de Volumne(pol.Wołumiński).Po wybudowaniu w roku 1862 linii kolejowej(pierwszy przystanek od Dworca Petersburskiego umieszczono w Wołominie)stał się on miejscowością letniskową dla Warszawy.W 1902 roku powstała kapliczka,następnie zaczęto budować kościół.Na początku XX wieku rozwinęło się tu osadnictwo typu miejskiego,któremu sprzyjało powstanie w czerwcu 1905 roku huty szkła.
Miasto dwudziestolecie międzywojenne

Wołomin otrzymał prawa miejskie 4 lutego 1919 r.na mocy dekretu Naczelnika RP Marszałka Józefa Piłsudskiego.W roku 1920 w okolicach Wołomina na polach Ossowa doszło do kluczowych walk Bitwy Warszawskiej.Samo miasto stało się świadkiem nieudanej próby zdobycia go przez bolszewików 13 sierpnia 1920 roku.Po I wojnie światowej zakończono budowę kościoła w stylu neogotyckim,a w 1924 roku erygowano parafię pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej.W okresie międzywojennym znaczną część ludności(ponad 3 tys.na 17 tys.mieszkańców w 1939 r.)Wołomina stanowili Żydzi.Mieszkali tu również Rosjanie,którzy uciekli przed rewolucją bolszewicką(w 1930 r.w mieście powstała parafia prawosławna).Istotne zmiany w funkcjonowaniu miasta nastąpiły po 1935 r.gdy burmistrzem został Józef Cichecki.Doprowadził do rozwoju oświaty oraz poprawy infrastruktury miejskiej,walcząc z powszechnym bezrobociem zainicjował powstanie betoniarni miejskiej,gdzie produkowano płyty chodnikowe i trylinkę,z których zbudowano nawierzchnię wielu wołomińskich ulic.Na pograniczu Wołomina i Kobyłki geograf Wacław Nałkowski wybudował dom,który później jego córka Zofia Nałkowska opisała w 1925 roku w książce„Dom nad łąkami”.Obecnie w„Domu nad łąkami”mieści się muzeum Zofii i Wacława Nałkowskich miejsce imprez kulturalnych.
Holokaust i bitwa pancerna
Podczas II wojny światowej wołomińscy Żydzi zostali umieszczeni przez niemieckiego okupanta w getcie zlokalizowanym pomiędzy Wołominem i Kobyłką,a następnie poprzez getto warszawskie wywiezieni do Treblinki i tam zagazowani.30 lipca 1944 roku rozpoczęła się pod Wołominem największa na ziemiach polskich bitwa wojsk pancernych,w której brały udział jednostki 3 Korpusu Pancernego,8 Gwardyjskiego Korpusu Pancernego i 16 Korpusu Pancernego 2 Armii Pancernej(ros.2-й Танковой Армии)nacierającej od strony Lublina przez Dęblin oraz kilku dywizji pancernych wojsk niemieckich,a mianowicie:1 Dywizji Spadochronowo-Pancernej„Hermann Göring”,5 Dywizji Pancernej SS„Wiking”,3 Dywizji Pancernej SS„Totenkopf”oraz 4 i 19 Dywizji Pancernych.W bitwie po obu stronach wzięło udział około 1000 czołgów ponad połowa została zniszczona w walce.Tygodniowa bitwa pancerna,zakończona klęską wojsk radzieckich,przyniosła straty wśród mieszkańców Wołomina.Zginęło w niej trzynastu żołnierzy z wołomińskiej jednostki Armii Krajowej.Walki rozgrywające się na przedpolach Warszawy były ostatnim impulsem do podjęcia decyzji o rozpoczęciu powstania warszawskiego.
Okres powojenny

1 października 1944 powstało liceum ogólnokształcące,które nosi dziś imię Wacława Nałkowskiego.Po wojnie,w roku 1952,Wołomin stał się miastem powiatowym(przeniesiono starostwo z Radzymina),co przyspieszyło jego rozwój.Powstały zakłady stolarki budowlanej oraz Przedsiębiorstwo Poszukiwań Nafty i Gazu,a miasto stało się„sypialnią Warszawy”znaczna część mieszkańców zaczęła pracować w stolicy.W latach 70 i 80 powstały liczne osiedla bloków z wielkiej płyty,m.in.Polna,Kobyłkowska,Lipińska oraz Hibnera(ob.Niepodległości),które przyczyniły się do wzrostu liczby ludności miasta.Pod koniec XX wieku wołomińska huta szkła ogłosiła upadłość,ale dzięki opanowanej technologii produkcji szkła żaroodpornego udało się utrzymać część produkcji i zatrudnienia w nowej firmie.Obecnie wołomińska huta przynosi zyski i planowana jest budowa nowego zakładu o kilkukrotnie większej mocy produkcyjnej.Część terenów huty położonych w centrum miasta została sprzedana prywatnemu inwestorowi,który wybudował w tym miejscu biurowiec oraz podpisał umowę budowy na tym obszarze hipermarketu.

Podział administracyjny

Miasto Wołomin
Osiedla w Wołominie:

• Osiedle Nafta
• Osiedle Sławek
• Osiedle Sławek-Nowa Wieś
• Osiedle Sosnówka
• Osiedle Partyzantów
• Osiedle 1 Maja
• Osiedle Lipińska
• Osiedle Centrum
• Osiedle Polna-Asnyka
• Osiedle Wileńska
• Osiedle Niepodległości
• Osiedle Słoneczna-Kolonia Gródek
• Osiedle Kobyłkowska
• Osiedle Reja
• Osiedle Wołominek

Transport

Położone na terenie miasta dwie stacje kolejowe obsługiwane są przez Koleje Mazowieckie liniami R6 i R60.Stacje kolejowe na terenie miasta,są włączone w system taryfowy Zarządu Transportu Miejskiego w Warszawie.Oferta„Wspólny Bilet ZTM-KM-WKD”umożliwia podróżowanie na terenie aglomeracji warszawskiej wszystkimi środkami komunikacji publicznej na podstawie biletów ZTM.
Na terenie miasta funkcjonują linie lokalne organizowane przez ZTM Warszawa:
L27 Nadma Turów
L35 PKP Wołomin Stare Grabie
L36 Szpital Powiatowy PKP Zagościniec
L37 PKP Wołomin Turów
L38 Szpital Powiatowy Graniczna
L40 PKP Wołomin Marki
W godzinach nocnych kursuje linia N62 na trasie Dworzec Centralny Wołomin.Wołomin posiada autobusowe połączenia z centrum Warszawy obsługiwane przez prywatnych przewoźników.Na początku XX w.na terenie dzisiejszego Wołomina istniały trzy linie tramwajów konnych.
Zabytki wpisane do rejestru zabytków województwa mazowieckiego

• kościół pw.Matki Bożej Częstochowskiej z lat 1908-1927,zniszczony w 1944 r.odbudowany w latach 1950-1953;nr rej.117/1107 z 16.05.1975
• 3 mogiły wojenne 1939-45,na cmentarzu par.nr rej.1378 z 26.07.1989
• willa„Laurentium”z ogrodem,nr rej.1395-A z 19.10.1989
• dom Nałkowskich z ogrodem,siedziba Muzeum im.Zofii i Wacława Nałkowskich,nr rej.1198 z 6.12.1982

Kultura

• Miejski Dom Kultury przy ulicy Mariańskiej
• Rock Piątek cykl koncertów rockowych
• Wirtualny Wołomin portal traktujący o sprawach społecznych i kulturalnych
• Miejska Biblioteka Publiczna im.Zofii Nałkowskiej w Wołominie

Edukacja
Przedszkola

• Przedszkole Niepubliczne„Leśny Zakątek”
• Przedszkole Niepubliczne„Artystyczno Językowe Pszczółka Maja”
• Przedszkole Niepubliczne„Wesołe Nutki”
• Przedszkole Niepubliczne„Tęczowa Kraina”
• Przedszkole nr 2 im.Pyzy Wędrowniczki
• Przedszkole nr 5 im.Kota w Butach
• Przedszkole nr 6„Bajka”
• Przedszkole nr 8 im.Czerwonego Kapturka
• Przedszkole nr 9 im.Jasia i Małgosi
• Przedszkole nr 10 im.Misia Uszatka
• Specjalistyczny Punkt Przedszkolny dla dzieci ze Spektrum Autyzmu„Vitautia”

Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa Nr 1 w Wołominie(nie istnieje)
• Szkoła Podstawowa Nr 2 w Wołominie
• Szkoła Podstawowa Nr 3 im.Marszałka Józefa Piłsudskiego w Wołominie
• Szkoła Podstawowa Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im.Marynarki Wojennej RP w Wołominie(ZS Nr 4)
• Sportowa Szkoła Podstawowa Nr 5 im.Cypriana Kamila Norwida w Wołominie(ZS Nr 5)
• Szkoła Podstawowa Nr 7 z Oddziałami Integracyjnymi im.Królowej Jadwigi w Wołominie
• Szkoła Podstawowa Specjalna w Wołominie(ZSS)

Gimnazja

• Gimnazjum Nr 1 im.Zofii Nałkowskiej w Wołominie(ZS Nr 1)
• Gimnazjum Nr 2 w Wołominie(ZS Nr 2)
• Gimnazjum Nr 3 im.Jana Pawła II w Wołominie(ZS Nr 3)
• Gimnazjum Nr 4 z Oddziałami Integracyjnymi im.Marynarki Wojennej RP w Wołominie(ZS Nr 4)
• Sportowe Gimnazjum Nr 5 im.Polskich Olimpijczyków w Wołominie(ZS Nr 5)
• Gimnazjum Specjalne w Wołominie(ZSS)

Szkoły ponadgimnazjalne

• I Liceum Ogólnokształcące w Wołominie(ZS Nr1)
• III Liceum Ogólnokształcące w Wołominie(ZS Nr 3)
• Zespół Szkół Ekonomicznych im.Stanisława Staszica(LE,LH,LP)
• Zespół Szkół w Wołominie(LO,ZSZ,LP)

Uczelnie

• Wyższa Szkoła Współpracy Międzynarodowej i Regionalnej im.Zygmunta Glogera

Media lokalne

• Wieści Podwarszawskie
• Radio FaMa Wołomin
• Fakty.wwl
• Życie Powiatu na Mazowszu
• Echo Podwarszawskie
• netKonkret gazeta internetowa mieszkańców Wołomina
• Integrator informacyjny My Wołomin Moje Miasto
• Moja Gazeta Regionalna

Religia
Parafie rzymskokatolickie

• Parafia Matki Bożej Królowej Polski w Wołominie
• Parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Wołominie siedziba dekanatu
• Parafia św.Józefa Robotnika w Wołominie
• Parafia św.Faustyny Kowalskiej w Helenowie
• Parafia Matki Bożej Królowej Różańca w Majdanie
• Parafia Matki Boskiej Nieustającej Pomocy w Duczkach
• Parafia św.Klemensa Papieża i Męczennika w Klembowie
• Parafia Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła w Ostrówku
• Parafia św.Ojca Pio w Zagościńcu

Parafia prawosławna

• Parafia Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Wołominie
  
  • Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła

Inne związki wyznaniowe

• Świadkowie Jehowy 2 zbory:Wołomin-Centrum i Wołomin-Górki

Sport

• BS Sure Shot Wołomin żeński zespół koszykówki,grający w sezonie 2003/2004 w Sharp Torell Basket Liga
• MKS ELITA OSiR Wołomin wicemistrz Polski w koszykówce juniorek
• Ośrodek Sportu i Rekreacji w Wołominie
• Huragan Wołomin klub piłkarski założony w 1923 roku.Od sezonu 2013/2014 występuje w III lidze łódzko-mazowieckiej
• Strefa 7 drugi oficjalny Dirtpark w Polsce(zdewastowany)
• B.S SALWA klub strzelecki www.salwa.pl
• Stolarka Wołomin klub siatkarski,który w 2002 r.zawiesił działalność.Jego tradycje kontynuował KPS Wołomin,a obecnie MUKS Huragan Wołomin

Honorowi obywatele miasta

• Józef Piłsudski 1924 rok
• Henryk Konstanty Wojciechowski 1929 rok
• Władysław Korsak 1931 rok
• Edward Śmigły-Rydz
• Ks.Jan Sikora 2005 r.
• Miron Cichecki 2005 r.
• Ks.Abp Sławoj Leszek Głódź 2007 r.
• Józef Kowalski(weteran)2012 r.

Ludzie związani z Wołominem

• Leszek Podhorodecki 
• Bartek Chaciński 
• Paulina Chruściel 
• Monika Chrząstowska 
• Małgorzata Dydek 
• Władysław Gosiewski 
• Wiera Gran 
• Szlama Grzywacz 
• Henri Krasucki 
• Adam Krzysztoporski 
• Stanisław Kuraciński 
• Stanisław Lange 
• Bogusława Latawiec 
• Jerzy Lipman 
• Robert Mateusiak 
• Zofia Michalska 
• Zofia Nałkowska 
• Janusz Nasfeter 
• Henryk Niewiadomski 
• Adam Pazio 
• Mieczysław Połukard 
• Andrzej Poppe 
• Andrzej Przypkowski 
• Jan Romańczyk"Łata" 
• Anastazy Rutkowski 
• Albin Siwak 
• Michał Szulim(zespół Plateau) 
• Bohdan Wodiczko

Współpraca międzynarodowa
Miasta i gminy partnerskie:

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy

Salerno Włochy 30.11.2004 Yeşilyurt Turcja 10.08.2007