Śmiały(pociąg pancerny)

Pociąg Pancerny Nr 2,Pociąg Pancerny„Śmiały”,Pociąg pancerny Nr 53 uzbrojony w armaty wz.02/26 i haubice wz.14/19A,a także wyposażony w czołgi R-17FT oraz tankietki TK-3.Brał znaczący udział w bitwie pod Mokrą;przedostał się do Brześcia,a następnie przez Kowel w okolice Lwowa,gdzie wziął udział w obronie miasta.22 września 1939 r.po kapitulacji Lwowa opuszczony przez załogę,został zajęty przez wojska radzieckie.Był to pierwszy polski pociąg pancerny.Przed odzyskaniem niepodległości,w dniach 10 lutego–10 maja 1918,walczył improwizowany pociąg pancerny Związek Broni.


Historia
Służył kolejno w armiach:

• Austrii
• Polski od 1 listopada 1918 do 22 września 1939(kapitulacja Lwowa)
• ZSRR(75 Pułk NKWD)do 7 lipca 1941
• Niemiec do 10 czerwca 1944 skreślenie ze stanu

Pierwszy skład powstał na bazie taboru zdobytego 1 listopada 1918 r.pod Krakowem.
Zdobyty tabor:

• parowóz opancerzony typu 377(2 szt.):
  
  • 377-117 użyty w pociągu Śmiały
  • 377-402 użyty w pociągu Piłsudczyk
• wagon artyleryjski(2 lub 3 szt.):
  
  • 141164 użyty w pociągu Śmiały
  • 141455 użyty w pociągu Piłsudczyk
  • 148066
• wagon szturmowy:
  
  • 140866 użyty w pociągu Piłsudczyk
  • 150060 użyty w pociągu Śmiały
• platformy kontrolne

Pociąg brał udział w konflikcie polsko-ukraińskim w 1918 roku.Od 1928 r.był na składzie 2 Dywizjonu Pociągów Pancernych w Niepołomicach.We wrześniu 1939 r.był uzbrojony w 2 haubice 100 mm,2 armaty 75 mm i 19 ckm-ów.Został zmobilizowany 27 sierpnia 1939 i przydzielony do Wołyńskiej Brygady Kawalerii przy Armii„Łódź".Przed wojną patrolował linię kolejową Brzeźnica nad Wartą–Siemkowice–Działoszyn–Kłobuck.Nocą z 31 sierpnia na 1 września pociąg ruszył do Siemkowic,gdzie dojechał ok.5 rano.Stacjonował w Rudnikach.O 9 odjechał do Miedźna,otrzymał rozkaz patrolowania linii Kłobuck–Miedźno.Podczas bitwy pod Mokrą,ze skrzyżowania toru z drogą Mokra–Miedźno,wsparł 4 Szwadron 21 Pułku Ułanów,pomagając odeprzeć atak niemieckiej 4 Dywizji Pancernej.Następnie pociąg wycofał się do Działoszyna i rozpoczął patrol toru Działoszyn Miedźno;tam odparł drugi atak czołgów niemieckich,niszcząc kilka.Na skrzyżowaniu toru z drogą Rębielice Izbiska pociąg natrafił na gotującą się do ataku niemiecką kolumnę 1 batalionu 12 pułku strzelców zmechanizowanych;zadał jej znaczące straty ale po kilku trafieniach(uszkodzona wieża 75 mm,pożar na platformie amunicyjnej)musiał się wycofać do Miedzna i następnie Działoszyna;oddziały niemieckie także się wycofały.2 września pociąg osłaniał lewe skrzydło Brygady;ostrzelano elementy 1 Dywizji Pancernej koło Czarnego Lasu i Woli Kiedrzyńskiej,pociąg wycofał się(do Łasku)gdy na jego odcinek Niemcy ściągnęli cały dywizjon artylerii ciężkiej.3 września pociąg przejechał do Łodzi,następnie na stację w Koluszkach;tam,razem z pociągiem pancernym nr 55„Bartosz Głowacki”do 5 września oczekiwał na rozkazy.5 września na tejże stacji niemieckie bombowce zniszczyły skład gospodarczy„Śmiałego”.Wieczorem 5 września jednostki polskie rozpoczęły odwrót w tym rejonie frontu;rankiem 6 września 53 i 55 pociąg pancerny także przejechały z Koluszek do Skierniewic.Zniszczenia torów zapobiegły planowanemu na 7 września rozpoznaniu na linii Skierniewice–Łowicz.8 września pociągi patrolowały odcinek Skierniewice Żyrardów,a następnie przejechały przez Warszawę udając się do Mińska Mazowieckiego.W Mińsku otrzymano rozkaz udania się do Siedlec,gdzie pociągi dotarły 10 września.Wobec zagrożenia miasta w nocy z 10 na 11 września pociągi odjechały do Łukowa;12 września Łuków był już zagrożony,pociągi wycofały się do Międzyrzeca Podlaskiego,po drodze otrzymano rozkaz udania się na Brześć nad Bugiem,gdzie dotarły 14 września.Tego samego dnia pod miasto podszedł niemiecki XIX Korpus.Pod Żabinkami„Śmiały”wsparł piechotę,odrzucając czołgi 10 Dywizji Pancernej.Po południu Niemcy zajęli Dworzec Główny w Brześciu i pociągi otrzymały rozkaz wycofania się na Kowel,gdzie dotarły 15 września.16 września pociągi zostały odesłane do Łucka.17 września otrzymano informację o wkroczeniu Armii Czerwonej,dowódcy pociągów podjęli decyzję o przebiciu się na Lwów,gdzie dotarły przez Łuck–Sienkiewiczówkę–Stojanów 18 września.„Śmiały”operował w okolicy Dworca Łyczakowskiego,później wsparł uderzenie piechoty na Sichów i Pirogowkę.19 września ostrzeliwał Zboiska,dokonał wypadów na Kamionkę Strumiłową,wieczorem wrócił na stację Podzamcze,a w nocy z powrotem na Dworzec Łyczakowski.Po kapitulacji przed najeźdźcą sowieckim 22 września pociąg,opuszczony przez załogę,został zajęty przez wojska radzieckie.
Żołnierze pociągu
Dowódcy

• por.art.Jerzy Lewakowski(1918 r.)
• kpt.Mieczysław Malinowski(1939 r.)

Oficerowie

• Stanisław Biega

Obsada pociągu 1 września 1939

• Dowódca:kpt.Mieczysław Malinowski(†1944 rok w Normandii)
• Zastępca:por.Wacław Elertowicz
• Oficer łączności:ppor.rez.Marian Patyna
• Dowódca 1 plutonu ogniowego:por.Karol Kulas
• Dowódca 2 plutonu ogniowego:por.Stanisław Dawidowski
• Dowódca plutonu drezyn:sierż.pchor.Szoryn
• Dowódca plutonu technicznego:ppor.Wiktor Jan Piwowarczyk
• Lekarz:ppor.lek.med.Zbigniew Capiński

Odznaka pamiątkowa

Odznaka okrągła,ażurowa,o średnicy 46 mm,tłoczona w blasze o grubości 1 mm z żółtego metalu,posrebrzana i oksydowana,nieco wypukła.Na pierścieniu u góry napis:Pancerny śmiały,u dołu stylizowane gałązki laurowe związane wstęgą.W środku sylwetka wozu bojowego na szynach kolejowych.Odznaka przypinana na śrubie,na tle czerwonego sukna(jedwabiu).