Bolesław Roja

Bolesław Jerzy Roja(ur.4 kwietnia 1876 w Bryńcach Zagórnych,zamordowany 27 maja 1940 w KL Sachsenhausen)oficer Legionów Polskich,generał dywizji Wojska Polskiego II RP oraz poseł na Sejm RP II kadencji.Odznaczony Orderem Virtuti Militari.


Kariera wojskowa
Działał w tajnym ruchu niepodległościowym na obszarze Galicji.Ukończył szkołę kadetów w Wiedniu.Mianowany w 1899 r.podporucznikiem,służył w 36 Pułku Obrony Krajowej w Kołomyi.Ze względu na zły stan zdrowia w 1905 r.został przeniesiony do rezerwy.Współpracował z wywiadem austro-węgierskim.Pracował jako urzędnik kancelaryjny w Krakowie,a także studiował prawo i medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim.Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Legionów Polskich,w których był bliskim współpracownikiem Józefa Piłsudskiego.Po bitwie pod Jastkowem w 1915 r.w której Roja był dowódcą 4 pułku piechoty,doszło jednak pomiędzy nimi do ostrej wymiany zdań.Piłsudski ocenił,że działania ppłk.Roi cechowała zbytnia brawura.Z kolei Roja zarzucał Piłsudskiemu i dowódcy walczącego na jego prawym skrzydle 7 pułku piechoty mjr.Mieczysławowi Ryś-Trojanowskiemu opieszałość w ataku,co powodowało,że kompanie„czwartaków”narażone były na flankowy ogień wojsk rosyjskich.Po kryzysie przysięgowym Roja odszedł z Legionów do wojska austriackiego.Po kilkumiesięcznym pobycie w Grazu powrócił do Krakowa,gdzie brał udział w działaniach niepodległościowych.W chwili upadku Austro-Węgier przejął z rąk Austriaków Komendę Wojskową w Krakowie.Dekretem z 1 listopada 1918 Rada Regencyjna Królestwa Polskiego postanowiła„w uznaniu patriotycznego,dzielnego i odpowiadającego wojskowym interesom polskim zachowania się mianować brygadiera Roję Bolesława generałem brygady Wojsk Polskich i dowódcą brygady w Krakowie”.Stopień ten zatwierdził w krótkim czasie Naczelny Wódz PSZ Piłsudski.Od stycznia do sierpnia 1919 r.dowodził 2 Dywizją Piechoty Legionów oraz grupą operacyjną na Froncie Litewsko-Białoruskim.8 sierpnia 1919 dokonał zajęcia Mińska Litewskiego.W sierpniu 1919 r.przeszedł na stanowisko dowódcy Okręgu Generalnego„Kielce”,a w marcu 1920 r.dowódcy Okręgu Generalnego„Pomorze”.1 stycznia 1920 Józef Piłsudski,jako Naczelny Wódz,mianował go członkiem Kapituły tymczasowej orderu„Virtuti Militari” i nadał mu Krzyż Srebrny tego orderu.W sierpniu 1920 r.Roja dowodził przez krótki czas grupą operacyjną(tzw.nadnarwiańską)na Froncie Północnym,a następnie 2 Armią.Sceptycznie odnosił się do szans zwycięstwa Polski w wojnie z bolszewikami,miał własne wizje polityczne i wojskowe.Podobno zaproponował Wincentemu Witosowi powołanie rządu robotniczo-chłopskiego,przy którym sam zostałby Naczelnym Wodzem,a w lipcu 1920 r.w obliczu zagrożenia Warszawy,myślał o ogłoszeniu Pomorza niezależnym państwem i zawarcia separatystycznego pokoju z Rosją Radziecką.Ze względu na politykowanie i sianie defetyzmu został w sierpniu 1920 r.zdjęty przez Piłsudskiego z dowództwa.20 września 1920„na własną prośbę zwolniony został z dowództwa Grupy Pomorskiej i przeniesiony do Rezerwy Armii”.Z dn.1 października 1922 został przeniesiony w stan spoczynku.
Działalność polityczna
W późniejszym okresie odnosił się krytycznie do rządów Piłsudskiego i sanacji.W 1928 r.został wybrany do Sejmu RP z ramienia radykalnej partii ludowej Stronnictwa Chłopskiego i pełnił funkcję wiceprzewodniczącego parlamentarnej Komisji Wojskowej.W grudniu 1929 r.złożył mandat poselski.W sierpniu 1930 r.skrytykował Piłsudskiego w liście otwartym,wystosowanym z okazji zjazdu legionistów list ów został skonfiskowany przez cenzurę.Próba wystąpienia na jednym z kolejnych zjazdów legionistów w 1937 r.w Krakowie zakończyła się internowaniem generała na oddziale psychiatrycznym szpitala wojskowego na polecenie ministra spraw wojskowych gen.Tadeusza Kasprzyckiego.Po zjednoczeniu ruchu ludowego w 1931 r.sprzyjał Stronnictwu Ludowemu,nie wstąpił jednak do tej partii.
Okupacja niemiecka
W chwili wybuchu II wojny światowej chorował,później włączył się w podziemną działalność Polskiego Czerwonego Krzyża.W marcu 1940 r.został aresztowany przez Niemców.Więziony najpierw na Pawiaku,na początku maja tego samego roku trafił do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen,gdzie wkrótce został zamordowany.
Rodzina
Był synem Józefa,gospodarza-leśnika i Marii z Trzcińskich.Poślubił Helenę z Niedźwiedzkich,z którą miał czworo dzieci:Jana(ur.1906 r.)Zofię(ur.1908 r.)Krystynę(ur.1912 r.) i Bolesława(ur.1916 r.)
Awanse generalskie

• Generał brygady 2 listopada 1918
• Generał dywizji 1922 r.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari(1920 r.)
• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Walecznych(czterokrotnie)
• Odznaka„Za wierną służbę”