Jan Oderfeld

Ur.19 lutego 1908 w Częstochowie,zm.17 marca 2010 w Warszawie profesor wieloletni wykładowca Politechniki Warszawskiej,twórca polskiej szkoły teorii maszyn i mechanizmów,pionier zastosowań optymalizacji w technice;inżynier mechanik konstruktor silników lotniczych,pionier badań nad napędem odrzutowym,wynalazca bębnowej pamięci magnetycznej;matematyk pionier zastosowań statystycznej kontroli jakości w przemyśle.Członek zwyczajny Towarzystwa Naukowego Warszawskiego;Wydział VI Nauk Technicznych twórca i wieloletni przewodniczący Polskiego Komitetu Teorii Maszyn i Mechanizmów przy Wydziale IV Nauk Technicznych Polskiej Akademii Nauk,inicjator przystąpienia Polski jako członka-założyciela do Międzynarodowej Federacji Teorii Maszyn i Mechanizmów,wieloletni członek władz tej Federacji.Pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul.Młynarskiej w Warszawie.Materiały dokumentujące życie i działalność Profesora zdeponowano w zasobach ikonograficznych i archiwalnych Muzeum Lotnictwa w Krakowie(część I,część II)oraz w zbiorach Muzeum Politechniki Warszawskiej.

Życiorys

Urodził się w zasymilowanej rodzinie żydowskiej wyznania ewangelicko-augsburskiego.Był synem doktora chemii Stanisława Oderfelda(1875-1944),współwłaściciela zakładów graficzno-papierniczych w Częstochowie i Eugenii Marii z Drzewockich(1886-1944).Ze strony ojca był wnukiem Adolfa Oderfelda.Ukończył liceum im.Sienkiewicza w Częstochowie,a następnie sekcję ogólną Wydziału Mechanicznego Politechniki Warszawskiej.Jego ojciec był doktorem chemii i współwłaścicielem Zakładów Graficzno-Papierniczych przy ul.Waszyngtona w Częstochowie(znanych jako Drukarnia Oderfelda i Kohna).
Działalność zawodowa i naukowa
Swoją pracę zawodową rozpoczął w latach dwudziestych XX wieku w wytwórni"Pocisk",w której powstał m.in.silnik birotacyjny inż.Henryka Brzeskiego.Przed wojną pracował w przemyśle lotniczym,jako inżynier-konstruktor silników i turbin lotniczych.Był współtwórcą pierwszej konstrukcji polskiego silnika odrzutowego.W 1931 r.wraz z inż.Władysławem Bernadzikiewiczem i inż.Józefem Sachsem,zbudował pierwszy w Polsce duży model turbinowego silnika odrzutowego.W 1932 r.w Warsztacie Doświadczalnym Państwowych Zakładów Inżynierii Ursus,wykonał silnik odrzutowy,zwany strumienicą,o zasadzie działania identycznej z zasadą działania współczesnego silnika pulsacyjnego.Od jesieni 1934 roku współuczestniczył(głównym konstruktorem był inż.Stanisław Nowkuński)w projektowaniu 8-cylindrowego silnika rzędowego o układzie odwróconej litery V i mocy startowej 450 KM,który miał służyć do napędu m.in.pierwszego polskiego samolotu wielozadaniowego PZL.38 Wilk.Do 1938 roku wykonano 7 prototypów takich silników.Po tragicznej śmierci inż.Nowkuńskiego w 1936 roku usuwał usterki i problemy rozwojowe tego,podówczas bardzo zaawansowanego,silnika lotniczego.Pracował też nad wersją rozwojową z 12 cylindrami i mocą 600 KM.W czasie wojny pracował w Skierniewicach w Zakładzie Mechanicznym jako kierownik.Po wojnie rozpoczął działalność dydaktyczną,początkowo w szkole Wawelberga i Rotwanda,a następnie od roku 1949 do 1978 na Politechnice Warszawskiej.Od roku 1955 do emerytury w roku 1978 był kierownikiem Katedry Teorii Maszyn i Mechanizmów Politechniki Warszawskiej.W latach 1965–1967 był dziekanem Wydziału Mechanicznego Energetyki i Lotnictwa PW.Był twórcą polskiej szkoły teorii maszyn i mechanizmów.Działał także w Głównym Urzędzie Jakości i Miar.Był twórcą polskiego systemu norm,a w szczególności statystycznego odbioru jakości towarów klasyfikowanych.W tej dziedzinie doktoryzował się u profesora Hugona Steinhausa.Działając w PKN i Stowarzyszeniu Inżynierów i Mechaników Polskich przyczynił się do upowszechnienia statystycznej kontroli jakości w przemyśle.Wspólnie z Wiktorem Narkiewiczem zaprojektował pamięć magnetyczną.Ich bębny magnetyczne,od czasu opatentowania w roku 1967 były seryjnie produkowane przez ELWRO i stały się standardowym wyposażeniem komputerów używanych w RWPG.Jan Oderfeld pracował też w Instytucie Matematycznym PAN(1952-1975),gdzie prowadził najpierw Grupę Statystycznej Kontroli Jakości,a potem Dział Zastosowań Przemysłowych.Był założycielem Międzynarodowej Federacji Teorii Maszyn i Mechanizmów.Od powstania w 1954 roku kwartalnika Archiwum budowy maszyn współredagował to pismo.Początkowo jako członek Rady Redakcyjnej,potem Komitetu Redakcyjnego,a następnie do roku 1991 jako redaktor działu mechaniki.W dniu 19 lutego 2008 roku z okazji setnej rocznicy urodzin został uhonorowany tytułem doktora honoris causa Politechniki Warszawskiej.Pochowany został 24 marca 2010 na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie.