Feliks Nowowiejski

Ur.7 lutego 1877 w Wartemborku obecnie Barczewo na Warmii,zm.18 stycznia 1946 w Poznaniu polski kompozytor,dyrygent,pedagog,organista-wirtuoz,organizator życia muzycznego,szambelan papieski.

Życiorys
Początkowo uczęszczał do szkoły muzycznej w Świętej Lipce(1887-1893),gdzie kształcił się w zakresie przedmiotów muzycznych.Od 1893 r.przebywał w Olsztynie i podjął tam pracę w pruskiej orkiestrze pułku grenadierów,komponował utwory dla orkiestry wojskowej i zespołów amatorskich.Dzięki nagrodzie uzyskanej w Londynie w 1898 r.za kompozycję Pod sztandarem pokoju mógł podjąć studia w Konserwatorium Juliusza Sterna w Berlinie(1898 r.)później kontynuował naukę w Szkole Muzyki Kościelnej w Ratyzbonie(1900 r.)w Akademickiej Szkole Mistrzów Maxa Brucha w Berlinie(1900-1906)oraz na Uniwersytecie Berlińskim.W latach 1898–1900 pracował jako organista w kościele św.Jakuba w Olsztynie.Prowadził działalność pedagogiczną w Krakowie,Berlinie i od 1919 r.w Poznaniu.Często koncertował także jako muzyk-wirtuoz w kraju i za granicą.Brał czynny udział w życiu społecznym.15 lipca 1910 w Krakowie,w 500 rocznicę bitwy pod Grunwaldem,zebrane na placu Matejki,przed odsłoniętym Pomnikiem Grunwaldzkim chóry,pod batutą Feliksa Nowowiejskiego zaśpiewały po raz pierwszy słowa Roty Marii Konopnickiej do którego to wiersza Nowowiejski napisał muzykę.Mieszkał wtedy w Krakowie przy ul.Floriańskiej 20,fakt ten uczczono umieszczając,w 2010 roku,przy wejściu do kamienicy pamiątkową tablicę,w 100-lecie skomponowania melodii.
Dorobek artystyczny(wybór)

• marsz Pod sztandarem pokoju 1898 r.nagroda uzyskana w Londynie
• oratorium Powrót syna marnotrawnego 1902 r.nagroda im.G.Meyerbeera
• uwertura Swaty polskie 1903 r.nagroda im.Ludwiga van Beethovena
• Poematy symfoniczne op.17:nr 1„Beatrycze”1903 r.nr 2„Nina i Pergolesi”1905 r.nr 3„Śmierć Ellenai”1915 r.
• 1906 r.Oratorium Znalezienie Świętego Krzyża ze słynnym Parce Domine
• 1907 r.Oratorium Quo vadis sceny dramatyczne na bas,baryton,sopran,chór,orkiestrę symfoniczną i organy do libretta A.Jungst na motywach powieści H.Sienkiewicza:I Forum Romanum.Pożar Rzymu.II Marsz pretorianów.III Nocne zgromadzenie chrześcijan w katakumbach.IV Via Appia widzenie Chrystusa przez Piotra.Finał
• 1910 r.Pieśń Rota
• 1917 r.Opera Emigranci
• 1919 r.pieśń Marsylianka wielkopolska
• 1924 r.Opera Legenda Bałtyku
• Koncert wiolonczelowy op.55
• Koncert fortepianowy op.60
• Cztery symfonie:I h-moll op.12„Siedem barw Iris”,II op.52„Praca i rytm”,III op.53„Symfonia Białowieska”,IV op.58„Symfonia pokoju”na 3 głosy solowe,recytatora,chór mieszany i orkiestrę
• ok.1929-31 dziewięć symfonii organowych,op.45
• ok.1930-40 cztery koncerty organowe,op.56
• 1941 r.Poemat In Paradisum na organy,op.61
• utwory organowe i fortepianowe
• liczne utwory wokalne i chóralne(w tym ok.600 pieśni)

Tytuły i odznaczenia
Za swoje liczne dzieła religijne w tym słynną Missa pro pace(Msza w intencji pokoju,łac.)Nowowiejski otrzymał w 1935 r.od papieża Piusa XI tytuł szambelana papieskiego.W 1936 r.został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta.

Patron
W jego domu rodzinnym w Barczewie(ul.Mickiewicza 13)mieści się od 1961 r.Muzeum(otwarte od wtorku do niedzieli).Od 2007 roku Muzeum nosi nazwę Salonu Muzycznego im.Feliksa Nowowiejskiego w Barczewie.W swoich zbiorach posiada wiele cennych,oryginalnych pamiątek z życia i twórczości Feliksa Nowowiejskiego,fortepian,meble,rękopisy i wiele dokumentów.Salon prowadzi działalność kulturalno-edukacyjną oraz wystawienniczą.Odbywają się tu koncerty,spotkania,lekcje muzealne,warsztaty,lekcje gry na instrumentach,wystawy i inne inicjatywy.W 2011 r.Muzeum obchodzi 50 lat istnienia.Honorowym obywatelem Barczewa jest syn kompozytora Jan Nowowiejski.Od 2002 roku odbywa się tam corocznie Międzynarodowy Festiwal Muzyki Chóralnej im.Feliksa Nowowiejskiego,a w ramach festiwalu Międzynarodowa Konferencja Naukowa„Kultura muzyczna na Warmii i Mazurach”.W Poznaniu,w którym kompozytor osiadł w 1919 r.nazwano jego imieniem jedną z ważniejszych ulic w centrum miasta.W jego domu na Sołaczu przy alei Wielkopolskiej 11,od 7 lutego 2008,działa Salon Muzyczny Muzeum Feliksa Nowowiejskiego,w którym odbywają się liczne koncerty,wydarzenia,wystawy czy warsztaty muzyczne.Na tym budynku wisi też poświęcona mu tablica pamiątkowa.Przed budynkiem dodatkowo znajduje się obelisk odsłonięty w dniu 23 listopada 2010,w stulecie powstania i prawykonania Roty.Autorem projektu tablicy był prof.Józef Stasiński.W odsłonięciu uczestniczył Jan Nowowiejski syn Feliksa,muzyk.Także w Poznaniu,od 1994 roku,odbywa się co 5 lat Międzynarodowy Konkurs Organowy im.Feliksa Nowowiejskiego.Jego organizatorem jest Towarzystwo im.Feliksa Nowowiejskiego w Poznaniu we współpracy z poznańską Akademią Muzyczną.Jest patronem m.in.Zespołu Szkół Muzycznych w Szczecinie,Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej w Gdańsku,Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Kwidzynie,Szkoły Podstawowej nr 1 w Kętrzynie,Szkoły Podstawowej nr 1 w Barczewie,Liceum Ogólnokształcącego w Braniewie,a także bulwaru nadmorskiego w Gdyni.Akademii Muzycznej w Bydgoszczy,Warmińsko-Mazurskiej Filharmonii w Olsztynie oraz ulic w wielu miastach polskich.