środa, 7 grudnia 2016

Barbara Krafftówna

Właściwie Barbara Krafft-Seidner(ur.5 grudnia 1928 w Warszawie)polska aktorka teatralna i filmowa,artystka kabaretowa i piosenkarka.

Życie prywatne
Ojciec Krafftówny był naczelnym architektem w Łucku,matka nie pracowała,prowadziła dom,w którym często rozbrzmiewała muzyka(matka śpiewała,grała na pianinie i skrzypcach).Barbara była najmłodsza z czworga rodzeństwa,miała dwóch przyrodnich braci i siostrę.Po śmierci ojca i po wybuchu II wojny światowej,wyjechała wraz z matką do Warszawy,uciekając z Wołynia przed Sowietami.Jej pierwszym mężem był Michał Gazda,aktor teatralny i filmowy.Poznali się i pobrali w 1956 r.W 1969 roku Michał Gazda zginął w wypadku samochodowym.Syn z tego małżeństwa,Piotr,mieszkał w Kanadzie z żoną i synem Michałem.Piotr Gazda zmarł w 2009 r.W latach 1961–1965 była radną w Dzielnicowej Radzie Narodowej Warszawa Śródmieście.Działała w komisji ds.kultury,sportu i turystyki.Funkcja ta znalazła odbicie w programach Kabaretu Starszych Panów,gdzie Krafftówna odtwarzała postać radnej.W 1982 roku wyjechała do Stanów Zjednoczonych.Tam poznała drugiego męża,Arnolda Seidnera,dyrektora międzynarodowego instytutu do spraw emigrantów w San Francisco.Małżeństwo trwało pół roku,przerwała je śmierć Seidnera w wyniku zawału serca.Artystka przeniosła się do Los Angeles,gdzie przez ponad dekadę mieszkała w domu seniora.Otrzymała obywatelstwo amerykańskie,jednak w 1998 r.zdecydowała się wrócić na stałe do Polski.
Biografia artystyczna
Występy w teatrze
Od wczesnych lat wykazywała zainteresowania aktorskie.W czasie wojny brała udział w zajęciach krakowskiego konspiracyjnego Studia Dramatycznego Iwo Galla,gdzie oprócz aktorstwa miała lekcje pantomimy,uczyła się też tańca.Od 1945 r.Studio działało przy Teatrze Starym w Krakowie,ale już w kolejnym roku Iwo Gall wraz z kilkoma uczniami,wśród nich z Krafftówną,wyjechał do Teatru Wybrzeże,funkcjonującego początkowo w Gdyni.Tam też,w listopadzie 1946 r.zadebiutowała rolą Rybaczki w"Homerze i Orchidei"Tadeusza Gajcego.Z trójmiejską sceną była związana do 1949 roku,zagrała m.in.Kasię w"Jak Wam się podoba"Williama Szekspira(1947 r.)Haneczkę w"Weselu"Stanisława Wyspiańskiego(1948 r.) i Klarę w"Pigmalionie"George’a Bernarda Shawa(1949 r.wszystkie wymienione tytuły w reżyserii Galla).Iwo Gall był moim wielkim nauczycielem i mistrzem.On ukształtował mój sposób patrzenia na teatr,ukształtował moje artystyczne myślenie wspominała aktorka po latach.W 1949 r.przeniosła się wraz ze swym mistrzem do Łodzi,do Teatru im.Stefana Jaracza,gdzie występowała do 1950 r. i zagrała m.in.Warię w"Wiśniowym sadzie"Antoniego Czechowa.W latach 1950–1953 pracowała we wrocławskich Teatrach Dramatycznych.Wystąpiła m.in.jako Klara w"Ślubach panieńskich"Aleksandra Fredry w reż.Marii Wiercińskiej(1951 r.) i Eliza w"Skąpcu"Moliera w reż.Maryny Broniewskiej(1951 r.)Od 1953 r.występowała w teatrach warszawskich.Na początku w Teatrze Nowej Warszawy(1953–1956),gdzie m.in.ponownie u Marii Wiercińskiej zagrała Klarę w"Ślubach panieńskich"(1953 r.)W Teatrze Estrada wcieliła się w rolę Pernette Laprade w"Szczęśliwych dniach"Claude’a-Andre Pugeta w reż.Tadeusza Cyglera(1956 r.)a w Teatrze Komedia zagrała m.in.Jill w"Jim i Jill"Greya Clifforda i Newmana Greatrexa w reż.Kazimierza Pawłowskiego(1957 r.)Od 1957 do 1964 roku była aktorką Teatru Dramatycznego w Warszawie.Scena ta odważnie wprowadzała nową dramaturgię,co było możliwe po rozluźnieniu politycznego gorsetu cenzury.Po latach socrealizmu zaczęto wystawiać autorów zachodnich,odkrywano też dla polskiego teatru awangardowe dokonania Witkacego i Witolda Gombrowicza,wprowadzano na afisz nowe sztuki Tadeusza Różewicza i Sławomira Mrożka.Już pierwsza kreacja Barbary Krafftówny z tego okresu,rola tytułowa w"Iwonie,księżniczce Burgunda"Witolda Gombrowicza w reż.Haliny Mikołajskiej(1957 r.)zwróciła uwagę krytyków.Aktorka zagrała tę nietypową rolę,zbudowaną głównie na mimice,nowocześnie i z temperamentem.To był skok w kosmos.Wyjście z klasycznego teatru,z formy ustalonej przez pokolenia.Ta literatura zmieniła sposób myślenia o teatrze.Grając Gombrowicza,czuliśmy się jak w innym świecie mówiła artystka wiele lat później.Jako Liza w"Panu Puntili i jego słudze Mattim"Bertolta Brechta(reż.K.Swinarski,1958 r.)narratorka zdarzeń scenicznych,była gapowata i nieporadna jak dziecko,ale przy tym zabawna.Ta obojętna mina,ten głos podwórzowej śpiewaczki,ta niby-interpretacja podobna do dukania na popisie szkolnym cóż za świetna zabawa i jakie mądre wybrnięcie z trudnej roli Brechtowskiego ni to świadka,ni to konferansjera,a właściwie opowiadacza zdarzeń nie kryła podziwu Agnieszka Osiecka.Kolejne kreacje z tego okresu to tytułowa postać z"Księżniczki Turandot"Carlo Gozziego(1959 r.)oraz Słowiczka w"Ptakach"Agnieszki Osieckiej i Andrzeja Jareckiego(1960 r.)oba przedstawienia w reżyserii Konrada Swinarskiego.Gra Krafftówny opierała się na pełnych wdzięku stylizacjach,nierzadko pastiszowych,ale niepozbawionych liryzmu.Jako aktorka zawsze uciekałam od naturalizmu,od dosłowności podkreślała.Innego rodzaju wyzwaniem było zagranie postaci Abigail Williams w"Procesie w Salem"na podst."Czarownic z Salem"Arthura Millera w reż.Ludwika René(1959 r.)W 1959 r.aktorka występowała wraz z zespołem Teatru Dramatycznego w paryskim Teatrze Narodów,prezentując Parady Jana Potockiego,zrealizowane i wystawiane rok wcześniej w Warszawie.Reżyserką sztuki była Ewa Bonacka,a Barbara Krafftówna brawurowo zagrała Zerzabellę,zbierając wiele pochlebnych recenzji.Lata 1964–1969 przypadają na angaż w Teatrze Narodowym.Stworzyła tu wiele znakomitych kreacji,m.in.kurki(Elżbiety)w"Kurce wodnej"(1964 r.) i Wandy Lektorowiczówny w"Janie Karolu Macieju Wścieklicy"(1966 r.)Stanisława Ignacego Witkiewicza(oba widowiska w reż.Wandy Laskowskiej).Predyspozycje aktorskie Krafftówny i oryginalny,w pełni już ukształtowany wizerunek sprawiły,że aktorka idealnie odnalazła się w dramaturgii Witkacego.Recenzenci uznali ją za modelową aktorkę dramatów tego autora,podkreślając jako atut naturalną nienaturalność Krafftówny na scenie.Występowała też jako Achiza w"Żywocie Józefa"Mikołaja Reja w reż.Kazimierza Dejmka(1965 r.) i Tytania w"Śnie nocy letniej"Williama Szekspira w reż.W.Laskowskiej(1968 r.)Z Żywotem Józefa zespół Teatru Narodowego objechał niemal całą Europę(gościnne występy i udział w festiwalach m.in.w Czechosłowacji,NRD,na Węgrzech,w Austrii,Holandii i we Włoszech).Równolegle z występami na scenie narodowej,Krafftówna udzielała się w realizacjach Studenckiego Teatru Satyryków,gdzie zagrała m.in.w"Poczta się myli"Stanisława Tyma w reż.Izabelli Cywińskiej(1966 r.)W 1969 r.krótko występowała w Teatrze Syrena.Lata od 1969 do 1981 r.przypadają na angaż Krafftówny w warszawskim Teatrze Współczesnym.Widzowie mogli ją podziwiać w rolach Alicji w"Play Strindberg"Friedricha Dürrenmatta w reż.Andrzeja Wajdy(1970 r.)gdzie wystąpiła wspólnie z Tadeuszem Łomnickim.Jej Dorota w"Matce Witkacego"(1970 r.)oraz Lady Macbett i Lady Duncan w"Macbett Eugène'a Ionesco"(1972 r.)były rolami przewrotnymi,zabarwionymi groteską(obie sztuki wyreżyserował Erwin Axer).W kolejnych latach zagrała Szarlottę w"Wiśniowym sadzie"Antoniego Czechowa w reż.Macieja Prusa(1976 r.)oraz Szambelanową w"Panu Jowialskim"Aleksandra Fredry w reż.Jerzego Kreczmara(1977 r.)Po latach Krafftówna wróciła na krótko do Teatru Dramatycznego.Zagrała wówczas dwie znaczące role:w 1982 r.wcieliła się w rolę Lulu w"Skizie"Gabrieli Zapolskiej w reż.Witolda Zatorskiego,a w 1982 r.Wolumni w"Koriolanie"Williama Szekspira w reż.Krzysztofa Kelma.W 1982 r.wyjechała do Stanów Zjednoczonych,na zaproszenie Leonidasa Dudarewa-Ossetyńskiego,przedwojennego polskiego aktora i reżysera mieszkającego na stałe w USA.Wyjazd wiązał się z wcześniejsza propozycją zagrania w witkacowskiej"Matce po angielsku".Aktorka nie znając tego języka,nauczyła się roli fonetycznie i z powodzeniem występowała na amerykańskich scenach.Pobyt za oceanem,planowany początkowo na pół roku,przeciągnął się do kilkunastu lat.Krafftówna zamieszkała początkowo w San Francisco,a później w Los Angeles,nie porzucając aktorstwa.Grała w polonijnym teatrze,wyreżyserowała Kram z piosenkami Leona Schillera.Przez lata współpracowała z zespołem studenckim Szkoły Teatralnej,Filmowej i Telewizyjnej w Los Angeles,kierowanym przez prof.Michaela Hacketta.W 1997 r.przyjechała do Polski ze spektaklem Biesiada u hrabiny Kotłubaj Witolda Gombrowicza,wyreżyserowanym przez Hacketta.Rok później zdecydowała się na powrót do Polski.W 2006 r.z okazji jubileuszu 60-lecia pracy artystycznej, Barbara Krafftówna wystąpiła w napisanym specjalnie dla niej monodramie Remigiusza Grzeli Błękitny diabeł,o ostatnich latach życia Marleny Dietrich.Tekst sztuki oparty jest na rozmowach autora z sekretarką Dietrich.Przedstawienie wspólnie z Krafftówną wyreżyserował Józef Opalski.Prapremiera odbyła się w Teatrze Muzycznym w Gdyni 24 października 2006 r.a premiera w Teatrze Narodowym w Warszawie 20 listopada 2006 r.Podczas prapremiery aktorka została odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego Order wręczyła jego małżonka,Maria Kaczyńska.W 2007 r.Krafftówna zagrała Matkę w"Peer Gynt.Szkicach z dramatu"Henryka Ibsena,a w 2008 r.rolę tytułową w"Alicji"Lewisa Carrolla.Oba przedstawienia wyreżyserował Paweł Miśkiewicz w Teatrze Dramatycznym w Warszawie.Na 80 urodziny artystka wystąpiła w napisanej specjalnie na tę okazję sztuce Remigiusza Grzeli Oczy Brigitte Bardot.Premiera w Teatrze Na Woli im.Tadeusza Łomnickiego w Warszawie odbyła się 5 grudnia 2008 r.Reżyserem przedstawienia jest Maciej Kowalewski.Na scenie partnerował jubilatce Marian Kociniak.Za rolę w tym spektaklu Krafftówna otrzymała nominację do nagrody im.Norwida.18 maja 2010 roku w Teatrze Dramatycznym w Warszawie odbył się Jubileusz 65 lecia pracy artystycznej Barbary Krafftówny.12 stycznia 2016 roku nakładem wydawnictwa Próśzyński i S-ka ukazała się rozmowa Remigiusza Grzeli z Barbarą Krafftówną„Krafftówna w krainie czarów”.
Role teatralne
Role w Teatrze Telewizji
Kariera filmowa
Barbara Krafftówna zagrała w kilkudziesięciu filmach.Zdaniem wielu krytyków najwybitniejszą jej kreacją,a zarazem jedną z najdoskonalszych kreacji kobiecych w polskim kinie,była rola Felicji w obrazie Wojciecha Jerzego Hasa"Jak być kochaną"(1962 r.)Zagrała kobietę,która poświęca wszystko dla miłości,ponosząc ostatecznie klęskę.Felicja ukrywa w swoim krakowskim mieszkaniu poszukiwanego przez gestapo ukochanego(Zbigniew Cybulski) i dla zapewnienia mu bezpieczeństwa decyduje się na pracę dla okupantów.Jej ofiara jest daremna,mężczyzna okazuje się człowiekiem słabym i niedojrzałym.Zagranie bohaterki tragicznej było dowodem wszechstronności Krafftówny,aktorki dotąd głównie charakterystyczno-komediowej.Za rolę w obrazie Hasa otrzymała nagrodę na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco w 1962 r.Była to jedna z trzech nagród dla filmu,jednak jego twórców zabrakło na festiwalu i statuetki Golden Gate Award dotarły do Polski dopiero po kilku miesiącach.Krafftówna odebrała ją podczas uroczystego pokazu"Jak być kochaną".O dużych możliwościach aktorskich przekonywała już wcześniejsza rola Niury w"Nikt nie woła"Kazimierza Kutza z 1960 roku.Krafftówna zagrała repatriantkę,która po wojnie trafia wraz z tysiącami innych na"Ziemie Odzyskane".Gorzkie doświadczenia wojennej przeszłości są w filmie przywołane jedynie pośrednio, w wypowiedziach Niury,w jej melancholii i braku złudzeń.Rola przekonuje siłą osobowości i bogactwem środków aktorskich.Inne filmowe wyzwania to m.in.kreacje Zosi w"Złocie"(1961 r.)Camilli de Tormez w"Rękopisie znalezionym w Saragossie"(1964 r.) i Jadwigi w "Szyfrach"(1966 r.wszystkie trzy filmy w reżyserii Wojciecha J.Hasa),a także Stefki w"Popiele i diamencie"Andrzeja Wajdy(1958 r.)W obrazie"Jutro premiera"Janusza Morgensterna(1962 r.)błyskotliwej farsie o ludziach teatru,Krafftówna zagrała bohaterkę o dwóch obliczach,niczym Kopciuszek zmieniającą się z zahukanej nieatrakcyjnej suflerki Flapci w piękną damę,odtwórczynię głównej roli w sztuce teatralnej.Grała też w serialach,jako pani Makowiecka w"Przygodach pana Michała"(1969 r.)czy Honorata w"Czterech pancernych i psie"(1970 r.)W tej drugiej roli była narzeczoną czołgisty Gustlika z Górnego Śląska,piegowatą dziewczyną z warkoczami,odważną i z charakterem.Przygotowując się do występu,nauczyła się mówić gwarą górnośląską,poznawała mentalność i obyczaje Górnoślązaków.Po roku 2000 widzowie mogli ją zobaczyć w nowych polskich serialach telewizyjnych,m.in."Na dobre i na złe","M jak miłość"oraz"Niania".
Role filmowe
Działalność kabaretowa
Nie mniej ważna jak role teatralne i filmowe jest twórczość kabaretowa Barbary Krafftówny.W latach 1959–1966 artystka występowała w Kabarecie Starszych Panów,oryginalnym poetyckim programie telewizyjnym,stworzonym i prowadzonym przez duet Jeremi Przybora Jerzy Wasowski.Do historii polskiej piosenki rozrywkowej weszły jej wykonania piosenek,m.in."W czasie deszczu dzieci się nudzą","Zakochałam się w czwartek niechcący","Przeklnij mnie"(lub"Przeklnę Cię",wyk.w duecie z Bohdanem Łazuką)czy"Bądź dobry i dla męża"(wyk.z Bronisławem Pawlikiem).Kilka piosenek duetu Wasowski Przybora powstało specjalnie z myślą o Barbarze Krafftównie.Udział w programach Kabaretu Starszych Panów przyniósł artystce popularność i uznanie widzów,poparte licznymi nagrodami.Filmową realizacją utrzymaną w poetyce Kabaretu Starszych Panów jest"Upał",surrealistyczna komedia w reż.Kazimierza Kutza z 1964 r.Artystka występowała również w kabarecie„Frascati”kierowanym przez aktora Wojciecha Siemiona,a także w kabarecie satyryczno-literackim U Lopka,prowadzonym przez Kazimierza„Lopka”Krukowskiego.W kolejnych latach udzielała się też w kabarecie„Pod Egidą”Jana Pietrzaka.Wykonywała tam m.in.piosenkę"Dramat w ogródkach działkowych",utrzymaną w konwencji czarnego humoru.
Odznaczenia
Nagrody i wyróżnienia
  • 1949 r.Nagroda Artystyczna Wybrzeża Gdańskiego za rok 1948
  • 1962 r.nagroda„Srebrna Maska”w plebiscycie„Expressu Wieczornego”na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych
  • 1963 r.nagroda Złote Wrota na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w San Francisco za rolę w filmie"Jak być kochaną"
  • 1963 r.Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia za rolę w filmie"Jak być kochaną"
  • 1963 r.nagroda„Złota Maska”w plebiscycie„Expressu Wieczornego”
  • 1964 r.nagroda„Srebrna Maska”w plebiscycie„Expressu Wieczornego”na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych
  • 1964 r.I miejsce w plebiscycie czytelników„Kuriera Polskiego”na najpopularniejszą aktorkę polskiego ekranu
  • 1965 r.nagroda„Srebrna Maska”w plebiscycie„Expressu Wieczornego”na najpopularniejszych aktorów telewizyjnych
  • 1965 r.Nagroda Komitetu ds.PRiTV za wybitne osiągnięcia aktorskie w programach rozrywkowych telewizji
  • 1971 r.druga lokata w filmowym konkursie„Panoramy Północy”na najpopularniejszą parę aktorską,wraz z Janem Englertem
  • 1975 r.Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za całokształt twórczości aktorskiej
  • 1982 r.nagroda za rolę Lulu w Skizie na VIII Opolskich Konfrontacjach Teatralnych
  • 1982 r.tytuł Najlepszej Aktorki na XXI Rzeszowskich Spotkaniach Teatralnych
  • 1990 r.Nagroda Dziennikarzy na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Krótkometrażowych w Krakowie za rolę w filmie dokumentalnym"How to be American";wyróżnienie przyznano za przekorne spojrzenie na grożący Europejczykom mit Ameryki
  • 2005 r.odciśnięcie dłoni na Promenadzie Gwiazd w Międzyzdrojach
Autor: o

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom)