Henryk Jurkowski

Henryk Zdzisław Jurkowski(ur.19 stycznia 1927 w Warszawie,zm.3 stycznia 2016)polski krytyk,historyk i teoretyk teatru,autor sztuk,tłumacz,profesor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im.Ludwika Solskiego w Krakowie(Wydziały Aktorski i Lalkarski we Wrocławiu) i Akademii Teatralnej im.Aleksandra Zelwerowicza w Warszawie(Wydział Sztuki Lalkarskiej w Białymstoku).

Wykształcenie

• Szkoła handlowa
• Komplety Gimnazjum im.Stefana Batorego
• Uniwersytet Warszawski filologia polska.Magisterium 1951 r.(Wyznaczniki społeczne postaci komediowych Fredry)
• Doktorat pod opieką prof.Zbigniewa Raszewskiego(Przemiany teatru lalek od antyku do romantyzmu)w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk,1969 r.
• Habilitacja w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk,1991 r.
• Stopień profesora nauk humanistycznych wniosek Rady Naukowej Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk,mianowanie z rąk Prezydenta RP,2001 r.

Praca zawodowa

• Nauczyciel Technikum Teletechnicznego w Warszawie(1950–1952)
• Urzędnik w Ministerstwie Kultury i Sztuki w Warszawie(1952–1972)
• Dydaktyk szkół teatralnych w Krakowie i Warszawie(we Wrocławiu i w Białymstoku)(1973–2004)
• Dziekan wydziału teatrów lalek we Wrocławiu(1976–1979)
• Założyciel i dziekan wydziału reżyserii teatrów lalek w Białymstoku(1980–1983)
• Prorektor w Akademii Teatralnej(PWST,1990–1993)

Inne zajęcia

• Konsultant literacki w teatrze lalek TV(1974–1976)
• Konsultant programowy w teatrach lalek
• Redaktor czasopisma“Teatr Lalek”
• Gościnny reżyser w teatrach lalek:„Królewskie Skarby”Marka Skwarnickiego(scen.Zofia Pietrusińska)Teatr„Guliwer”,Warszawa(1963 r.)„Bambo w Oazie Tongo”Jana Osnicy(scen.Gizela Bachtin-Karlowska),Teatr„Miniatura”,Gdańsk(1965 r.)„Mocny Bartek na wysługach”Jana Osnicy(scen.Zofia Pietrusińska),TV,Warszawa(1967 r.)
• Gościnny profesor w:Ecole Superieure Nationale des Arts de la Marionnette,Charleville,Francja;Instituto del Teatro Sewilla,Instituto del Teatro Barcelona,London Central School of Speech and Drama,Staatliche Hochschule fuer Music und Darstellende Kunst,Stuttgart,Akademia Sztuk Scenicznych w Pradze,Teatralnyi Institute,Sofia,Art Institut of Chicago
• Autor i realizator kursów:
  
  • Dramaturgia teatru lalek,Cuarnavaca,Mexico(1994 r.)
  • Kulturowe konteksty teatru lalek,Santa Fe,Argentina(2000 r.)

Prace badawcze

• Książki z zakresu historii,dramaturgii i estetyki teatru
• Artykuły z zakresu teorii teatru,folkloru,semiotyki i antropologii
• Ekspert w redakcji the World Encyclopedia of the Contemporary Theatre(ITI,UNESCO)
• Projektodawca i redaktor(1994–2000)the World Encyclopedia of Puppetry Arts

Sztuki dla teatru lalek(pastisze dawnego repertuaru)

• Ludowa szopka polska
• Tryptyk Staropolski(Judyta i Holofernes,Syn Marnotrawny,Ścięcie Panny Doroty)
• Arlekin czyli Sługa trzech panów
• Dzieje Parysa królewicza trojańskiego
• Pan Twardowski na królewskim dworze

Działalność obywatelska

• Członek„Szarych Szeregów”1943–1944
• Żołnierz AK(Batalion„Gustaw”),udział w Powstaniu Warszawskim,1944 r.
• Członek pierwszej„Solidarności”

Działalność międzynarodowa

• Członek Komitetu wykonawczego UNIMA(1959–1992)
• Sekretarz generalny UNIMA(1972–1980)
• Prezydent UNIMA(1984–1992)
• Honorowy prezydent UNIMA(od 1992 r.)

Publikacje(wybór)

• Dzieje teatru lalek.Od antyku do romantyzmu,PIW,Warszawa 1970 r.s.280
• Dzieje teatru lalek.Od romantyzmu do wielkiej reformy teatru,PIW,Warszawa 1976 r.s.3 08.
• Teatr Baj i jego epoka,in.w kręgu warszawskiego Baja(red.H.mJurkowski),PIW,Warszawa 1978 r.s.5–83
• Dzieje teatru lalek.Od wielkiej reformy do współczesności,PIW,Warszawa 1984 r.s.384,ISBN 83-06-00894-4
• ASpects of puppet theatre.A collection of essays,Puppet Centre Trust,London 1988 r.s.112.(Wydanie japońskie Tokio 1989 r.wydanie hiszpańskie Bilbao 1990 r.)
• Dzieje literatury dramatycznej dla teatru lalek,„Leopoldinum”Wrocław 1991 r.s.298
• Ecrivains et marionnettes.Quatre siecles de la literature dramatique en europe,Editions Institut Internationale de la Marionnette,Charleville Mezieres 1991 r.s.412
• Szkice z teorii teatru lalek,POLUNIMA,Łódź 1993 r.s.184,ISBN 83-901301-0-6
  
  • Wersja czeska:MAGIE LOUTEK Ypsylon,Praha 1997 r.s.288
• Marionnettes en l’Europe de l’Est,LES MARIONNETTES,nouvelle édition,Bordas,Paris 1995 r.s.72–82
• History of European Puppetry,volume one:From its Origins to the End of the 19th Century,The Edwin Mellen Press,Lewiston/Queenston/Lampeter 1996 r.427 s.[ISBN 0-7734-8803-0]
• History of European Puppetry,volume two:The Twentieth Century,The Edwin Mellen Press,Lewiston/Queenston/Lampeter 1998 r.527 s.[ISBN 0-7734-8322-5]
• Antologia klasycznych tekstów teatru lalek vol.I(Anthology of the classic texts of the puppet theatre from XVII to XIX centuries with introduction and notes by..)PWST,Wroclaw,Poland,1999 r.
• Metamorphoses la marionnette au XXe siecle,Institut International de la Marionette,Charleville Mezieres,France 2000 r.
• Antologia klasycznych tekstów teatru lalek vol.II(Modernizm i Postmodernizm)ze wstępem i w opracowaniu....PWST,Wroclaw,Poland,2001 r.
• Metamorfozy teatru lalek w XX wieku,„Errata”Warszawa 2002 r.ISBN 83-913140-6-5
• Antologia klasycznych tekstów teatru lalek.W kręgu polskich tradycji(wybór i opracowanie),PWST w Krakowie.Wydział Lalkarski we Wrocławiu.Wrocław 2003 r.s.652
• Moje pokolenie,Wyd.POLUNIMA,Łódź 2006 r.
• Aktor w roli demiurga,Akademia Teatralna w Warszawie,2006 r.ISBN 83-902579-8-X
• Teorija lutkarstva.Ogledi iż istorije,teorije i estetike lutkarskog teatra,MFPD,Subotica 2007 r.ISBN 978-86-82147-92-3
• Metamorphoses.La marionnette au XXe siecle,Institut International de la Marionette,Charleville Mezieres,France 2008 r.Wydanie drugie rozszerzone
• Svet Edvarda Gordona Krega.Prolog do historii idee,MFPD Subotica,2008 r.ISBN 978-86-6007-013-7
• Przemiany ikonosfery.Wizualny kontekst teatru,Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego,Wrocław 2009 r.ISBN 978-83-229-2921-6
• Encyclopedie mondiale des arts de la marionnette(red.)UNIMA,éditions L’Entretemps,Francja 2009 r.
• Materiał jako wehikuł treści rytuału,Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego,Warszawa 2011 r.405 s.[ISBN 978-83-235-0952-3]
• Dzieje teatru lalek(tom 1 Od antyku do"belle epoque")Teatr im.H.Ch.Andersena w Lublinie,Lublin 2014 r.ISBN 978-83-912706-7-7
• Dzieje Teatru lalek(tom 2 Od modernizmu do współczesności),Teatr im.H.Ch.Andersena w Lublinie,Lublin 2014 r.ISBN 978-83-912706-8-4

Odznaczenia

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski(2003 r.)
• Złoty Krzyż Zasługi
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Krzyż Armii Krajowej(1984 r.)
• Złoty Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis(2010 r.)
• Odznaka Honorowa„Zasłużony Działacz Kultury”
• Kawaler Orderu Sztuki i Literatury(Chevalier Ordre des Arts et des Lettres,1994 r.Francja)

Rodzina
Żonaty,dwóch synów.Zmarł 3 stycznia 2016 i 5 dni później,w obecności najbliższej rodziny,został pochowany na Cmentarzu Bródnowskim.